Is het mogelijk om langdurige hechtingstypen te veranderen?
Je definieert gehechtheid misschien als een band tussen twee mensen waardoor ze voor altijd bij elkaar willen blijven. Mensen bouwen deze band in hun eerste levensmaanden op met hun primaire verzorger. De hechtingstypen die we vanaf dit punt ontwikkelen, begeleiden ons op emotioneel vlak in onze latere relaties.
Psychoanalyticus John Bowlby heeft zijn leven gewijd aan het studeren van hechting tussen kinderen en ouders. Hij geloofde dat het proces snel na de geboorte in gang gezet wordt. Echter, de eerste concrete band tussen een baby en zijn verzorgers wordt pas gevormd wanneer de baby ongeveer 8 maanden oud is.
Later identificeerde en classificeerde Mary Ainsworth 3 hechtingstypen:
- Veilige hechting: het kind voelt zich comfortabel en veilig binnen de relatie. Hij weet dat als hij huilt, zijn ouders zullen reageren. Hij kan zijn omgeving verkennen met de kennis dat hij een veilige plek heeft om naar terug te keren. Als hij zich nerveus voelt, gaat hij op zoek naar zijn primaire verzorger.
- Onveilige-vermijdende hechting: de baby leert dat zijn vermogen om reacties bij andere mensen uit te lokken beperkt is. Hierdoor zal hij zich niet snel (of sterk) uiten.
- Onveilige-afwerende (ambivalente) hechting: soms komt iemand opdagen als het kind huilt en soms niet. Hij is er niet zeker van wie zijn primaire verzorger is. Soms weet hij het, soms weet hij het niet. Daardoor voelt hij zich onzeker wanneer het tijd is om de wereld onder ogen te zien. Hij merkt wel dat hij tot een zekere hoogte een reactie kan uitlokken bij mensen, maar ‘begrijpt’ ook dat dit effect heel onvoorspelbaar is.
‘We geloven dat het essentieel is voor de geestelijke gezondheid van een baby en een kind om een warme, intieme en ononderbroken relatie met zijn primaire verzorger te hebben. Hierbij kunnen ze voldoening en genot vinden.’
-John Bowlby-
Via gehechtheid ontwikkelen we onze eerste ideeën over wat er om ons heen bestaat en gebeurt. Dit wordt tot op diep niveau geïnternaliseerd. Tenzij we later andere patronen aanleren, zal dit de manier zijn waarop we ons verhouden tot degenen die we liefhebben.
Kun je hechtingstypen veranderen?
Zoals we al eerder zeiden: als de eerste band eenmaal gevormd is, proberen we dat patroon in de toekomst te reproduceren tenzij we onszelf een ander patroon aanmeten. Maar hoe krachtig dit model ook is, het betekent niet dat je voorbestemd bent om het voor eeuwig te blijven herhalen. Ook wil het niet zeggen dat je niet iets nieuws kunt aanleren.
De eerste banden die geschept worden zijn heel belangrijk omdat ze de kans scheppen om een veilig hechtingstype te ontwikkelen. Hiermee wordt de fysieke, sociale en emotionele gezondheid van de baby gewaarborgd. Soms zijn baby’s echter niet in staat om zich op een gezonde manier te hechten aan iemand. Dat betekent dat ze dit in de toekomst zullen moeten doen, met hun leeftijdsgenoten of romantische partners. Het beeld dat ze hebben van relaties zal dan een (nodige) ontwikkeling doorgaan.
Het is dus mogelijk om hechtingstypen te veranderen. Om dit te doen moet je nieuwe relaties aangaan die je laten zien dat de band, het vertrouwen of de relatie met de andere persoon niet voldoet aan je verwachtingen.
Het belang van gehechtheid door het leven heen
Het internaliseren van hechtingstypen die onze relaties bekrachtigen en ons veilig laten voelen, zorgen ervoor dat we ons veilig voelen binnen onze relaties. We zullen hierdoor mensen dichtbij ons hebben waar we eerlijk tegen kunnen zijn en kunnen vertrouwen. Ze kunnen ons ook nog eens op een dieper niveau helpen door onze communicatieve vermogens te verbeteren.
Het is veel gemakkelijker om gezonde relaties te vormen als je niet anders gewend bent. Als je eerst aangeleerde hechtingstype ongezond (en dus onveilig) van aard is, kan het moeilijk zijn deze later te veranderen. Sterker nog, als je een ander wilt helpen om zijn patronen te veranderen, zul je extreem geduldig moeten zijn. Als je je eigen wilt veranderen, zul je tijd en middelen moeten besteden aan het verkrijgen van de nodige middelen hiervoor.
Gevolgen van hechtingstypen
Als hechtingstypen eenmaal tot stand zijn gebracht, veranderen ze in zogeheten ‘self-fulfilling prophecies.’ In andere woorden: als jij het gevoel hebt in een onveilige wereld te leven, zul je altijd met name dingen opmerken die deze hypothese bevestigen. Uiteindelijk heb je steeds minder tastbaar bewijs nodig om je eigen overtuigingen te geloven. Vervolgens zul je je naar deze verwachting gaan gedragen, en kom je in een vicieuze cirkel terecht. Daarbij komt ook nog eens dat als je anderen niet vertrouwt, het moeilijker wordt voor anderen om jou op hun beurt te vertrouwen. Het is bovendien goed mogelijk dat mensen met slechte bijbedoelingen je sneller als ‘gemakkelijk doelwit’ bestempelen.
De ouders of anderszins primaire verzorgers dragen de verantwoordelijkheid bij het vormen van een de eerste band van een baby. Zij moeten — voor zover mogelijk — naar een veilig hechtingstype toewerken. Op latere leeftijd zijn we elk zelf verantwoordelijk voor de relaties die we zelf hebben. We dienen ze te analyseren en veranderingen door te voeren indien nodig. Hoe onmogelijk het op het eerste gezicht ook mag lijken, verandering is haalbaar. Wellicht ook interessant voor jou
