Is bewustzijn een product van de hersenen?

De moderne geneeskunde heeft het vermogen om mensen in wezen uit de dood te halen met zuurstof, medicijnen en andere ingrepen. Maar voordat ze terugkomen, wanneer het lichaam klinisch dood is, waar gaat hun bewustzijn dan heen?
Is bewustzijn een product van de hersenen?

Laatste update: 14 februari, 2021

Lujan Comas, een gediplomeerd arts gespecialiseerd in anesthesiologie en reanimatie, zegt dat bewustzijn geen product van de hersenen is. Hij gelooft dat bewustzijn de hersenen gebruikt.

Ook stelden Stuart Hameroff, een psycholoog aan de Universiteit van Arizona, en Roger Penrose, een wiskundig fysicus aan de Universiteit van Oxford, voor dat de microtubuli van het lichaam, starre holle staafjes in celcytoskeletten, dienen als kanalen om kwantuminformatie over te dragen die verantwoordelijk is voor het bewustzijn.

Bij een bijna-doodervaring stoppen het hart en de hersenen met functioneren. Mensen die klinisch dood en vervolgens gereanimeerd zijn, kunnen hun zintuiglijke waarnemingen daadwerkelijk verklaren alsof ze zich buiten hun eigen lichaam bevinden.

Ze zien zichzelf en alles wat er op dat moment om hen heen gebeurt, ze zien hun hele leven in flitsen en begrijpen de betekenis van hun bestaan. Ze voelen ook een onvoorwaardelijke vrede en liefde die moeilijk te omschrijven is.

Vanwege biologische omstandigheden bestaat het bewustzijn mogelijk niet in de hersenen, zoals de meeste mensen aannemen. Het is een soort energie en we weten dat energie niet kan worden gecreëerd of vernietigd.

In plaats daarvan transformeert energie en blijft energie bestaan. Als je sterft, keert de inhoud van die microtubuli terug naar het kwantumbewustzijn. Als je wordt gereanimeerd, kun je die informatie weer terugkrijgen.

“De huidige materialistische kijk op de relatie tussen bewustzijn en de hersenen, zoals de meeste artsen, filosofen en psychologen beweren, lijkt te beperkt te zijn om dit fenomeen goed te begrijpen. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat ons bewustzijn, met de voortdurende ervaring van het zelf, niet altijd samenvalt met het functioneren van onze hersenen.”

-Pim van Lommel-

Is bewustzijn een product van de hersenen

Theorieën over bijna-doodervaringen (BDE’s)

De conventionele medische therorie stelt dat BDE’s slechts hallucinaties zijn. Een verklaring is dat het gebrek aan zuurstof naar de hersenen dit soort ervaringen teweegbrengt. Een andere is dat ze worden veroorzaakt door overmatige hoeveelheden carboanhydrasen of epilepsie in de slaapkwab.

Mensen die bijna-doodervaringen hebben gehad, beschrijven ze meestal op dezelfde manier, of hun verhalen hebben in ieder geval enkele gemeenschappelijke elementen.

Kinderen praten bijvoorbeeld over het zien van een engel, atheïsten hebben het over een ‘energie’ en gelovigen zeggen dat ze God hebben gezien. Dit lijken verschillende namen te zijn voor hetzelfde.

Bijna-doodervaringen en ervaringen aan het einde van het leven lijken de gedachte te ondersteunen dat bewustzijn het lichaam overstijgt. Dit is echter niet hetzelfde als geloof in religie of een god. De ervaringen zijn onderwerp van wetenschappelijk onderzoek over de hele wereld.

De meeste mensen die een bijna-doodervaring hebben gehad, veranderen hun waarden later op de een of andere manier. Ze zijn niet langer bang voor de dood en veranderen radicaal de manier waarop ze hun leven leiden. Soms wisselen ze ook van baan om te gaan werken in een sector die betekenis geeft aan hun leven en anderen op de een of andere manier helpt.

“De dood is niets anders dan een andere manier van zijn met een versterkt en verruimd bewustzijn, dat overal tegelijk is omdat het niet langer aan een lichaam is gebonden.

-Pim van Lommel-

Vrouw gaat het leven met open armen tegemoet

Is er een soort overkoepelend bewustzijn dat ons allemaal verbindt?

Van Gulick (2004) voerde aan dat geen enkel aspect van de geest meer vertrouwd of verwarrend is dan de ervaring van persoonlijk en globaal bewustzijn. Huidige theorieën over de geest onderzoeken het probleem van bewustzijn.

Hoewel er veel controverse en onenigheid rond het idee van bewustzijn bestaat, is er ook een consensus dat we het moeten begrijpen en wat zijn plaats in de natuur is. We moeten bewustzijn begrijpen en hoe het zich verhoudt tot gedrag.

Een onderzoek dat werd gepubliceerd in het blad Neuroscience of Consciousness, suggereert dat het bewuste algoritmen implementeert in de ruimte in plaats van in de tijd, in het elektromagnetische veld van de hersenen. Als je het op die manier bekijkt, lijkt het alsof bewustzijn niet helemaal subjectief is.

Is bewustzijn een product van de hersenen?

We kunnen concluderen dat bewustzijn geen product is van de hersenen. Maar is er een soort bewustzijn dat continu leert en zich met alles verbindt? Misschien.

Alles in deze wereld is gemaakt van subdeeltjes, en alles kan op het niveau van subdeeltjes met elkaar verbonden zijn. Als we de dood op een andere manier zouden begrijpen, zouden we ons leven toch heel anders leiden.

“Zonder lichaam en zonder tijd werd ik niet gestoord door mijn ego of door de functie of disfunctie van mijn hersenen en geheugen. En tijdens mijn pure waarneming binnenin de bron had ik ook geen mening. Ik had niet eens een ‘ik’. Een mening is verbonden met het ego en het ego met het lichaam. Zonder dit alles was er alleen objectief bewustzijn.”

-Pim van Lommel-


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Gennaro, RJ (Ed.). (2004). Teorías de la conciencia de orden superior: una antología (Vol. 56). Editorial John Benjamins.

  • Lázaro Pérez, C. (2019). La conciencia en el umbral del tránsito: experiencias cercanas a la muerte. Proyecto de investigación:.

  • McFadden, J. (2020). Integración de información en el campo EM del cerebro: la teoría de la conciencia del campo cemi. Neurociencia de la conciencia , 2020 (1), niaa016.

  • Stuart, H. (1998). ¿Computación cuántica en microtúbulos cerebrales? El modelo de conciencia de Penrose-Hameroff ‘Orch OR’. Transacciones filosóficas de la Royal Society de Londres. Serie A: Ciencias matemáticas, físicas y de la ingeniería , 356 (1743), 1869-1896.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.