Ik ga naar de psycholoog en voel mij slechter. Is dit normaal?

Wist je dat het wel twaalf sessies psychotherapie kan duren voordat je je beter voelt? In dit artikel leggen we je uit waarom dit gebeurt, wanneer je het kunt verwachten en wat je moet doen als de klachten aanhouden.

“Ik ga naar een psycholoog en ik voel me slechter”, is een veelvoorkomende uitspraak. Veel mensen beginnen aan therapie in de hoop verlichting te vinden, maar worden geconfronteerd met een andere realiteit: pijnlijke herinneringen, ongemak, twijfels en verwarring.

Geconfronteerd met deze situatie kunnen er vragen rijzen: “Werkt het?” “Doe ik iets verkeerd?” “Zou het kunnen dat therapie niet voor mij werkt?” Maak je geen zorgen. Je slechter voelen tijdens de therapie komt vaker voor dan je denkt, en in de meeste gevallen betekent het niet dat je faalt.

Misschien heb je een pijnlijke herinnering besproken, een onderwerp aangestipt dat je niet verwachtte, of ben je gewoon met meer vragen dan antwoorden weggegaan. Of het nu tijdens een eerste sessie gebeurt of na meerdere sessies, dat ongemak kan onderdeel zijn van de weg naar een beter gevoel.

In dit artikel leggen we uit waarom dit gebeurt, wanneer het normaal is om je zo te voelen, hoe je kunt weten of de therapie goed verloopt en wat je kunt doen als de klachten aanhouden.

Waarom voel je je slechter als je met therapie begint?

Als je je afvraagt “waarom voel ik me slechter na een bezoek aan een psycholoog”, is het belangrijk om te weten dat aan het begin van de therapie je geschiedenis vaak wordt doorgenomen en emoties of wonden die je hebt verwaarloosd, worden aangepakt.

Het is normaal dat je je overweldigd voelt door het openlijk bespreken van deze problemen uit het verleden. Dit hoort echter allemaal bij het therapeutische proces en het doel is om terug te blikken om je heden beter te begrijpen en positieve veranderingen voor de toekomst aan te brengen.

Het is niet ongebruikelijk dat je je verward, boos, verdrietig of angstig voelt na een consult of de eerste paar sessies. Dat betekent niet dat psychotherapie geen succes zal opleveren. Het kan er zelfs op wijzen dat je contact begint te maken met diepere emoties en dat je psycholoog je aanmoedigt om die te benoemen.

Het kan in het begin moeilijk zijn, maar je therapeut is er om je te begeleiden en te ondersteunen. Hij of zij is getraind om je te helpen bij het verwerken en omgaan met emoties, wat een natuurlijk effect is van therapie.

Houd er rekening mee dat de behandeling een complex proces is, soms langer of korter, maar het kan soms ingewikkeld zijn totdat je je beter voelt.

Wanneer kan men verwachten dat dit zo zal voelen?

Zoals we al zeiden, kunnen die eerste sessies of momenten van therapie moeilijk te verwerken zijn. De waarheid is dat ongemak zich niet altijd manifesteert wanneer we denken dat het duidelijk zal zijn. Soms komt het subtiel naar boven, wanneer we het het minst verwachten; bijvoorbeeld:

• Na een intensieve sessie, waarin gevoelige of pijnlijke onderwerpen zijn besproken, kan een bezoek aan de psycholoog ervoor zorgen dat je je na een onthullende sessie slechter voelt. Je kunt je verward, moe of prikkelbaar voelen.
• Door je bewust te worden van herhalende dynamieken of patronen die je misschien nog niet eerder hebt opgemerkt. Bijvoorbeeld, erkennen dat je altijd hebt gehandeld uit angst voor afwijzing kan pijnlijk zijn, maar het is ook de eerste stap naar transformatie.
• Wanneer je met de behandeling begint, wanneer je voor het eerst deelt wat er met je gebeurt, kan het vertellen van je verhaal, het verwoorden van emoties die je misschien al lange tijd hebt onderdrukt, of het erkennen van pijnlijke situaties verdriet, angst of een gevoel van kwetsbaarheid veroorzaken.
• In momenten van schijnbare stagnatie, wanneer je het gevoel hebt dat je geen vooruitgang boekt of ervaringen herhaalt. Dit kan frustratie veroorzaken, maar is vaak een voorbode van significante vooruitgang. Onthoud dat het therapeutische proces niet lineair is en dat verandering soms tijd kost.
• Wanneer je veranderingen in je dagelijks leven begint door te voeren, zoals het stellen van grenzen, het in vraag stellen van relaties of het uiten van behoeften,… Hoewel deze stappen essentieel zijn voor je welzijn, betekenen ze ook dat je bepaalde relaties moet veranderen. Het is normaal dat je je tijdens dit proces angstig of schuldig voelt.

Op dit moment wordt je innerlijke wereld gereorganiseerd. Hoewel het soms pijnlijk kan zijn, kan het een goed teken zijn.

Wat te doen als therapie niet lijkt te werken?

Als je het gevoel hebt dat je niet beter wordt naarmate de behandeling vordert, kun je je afvragen of je psycholoog je begrijpt, of het plan zinvol lijkt en of je denkt dat je vooruitgang zult zien.

Toch moet je weten dat psychologische therapie tijd nodig heeft om effectief te zijn. Zoals de American Academy of Psychology (Engelse link) (AAP) aangeeft, is de kans groot dat je je na ongeveer zes tot twaalf sessies beter begint te voelen.

Dit hangt af van het type aanpak, aangezien cognitieve gedragstherapie sneller verbetering van specifieke symptomen kan laten zien dan psychodynamische therapie. En in situaties zoals trauma of veel problemen duurt het ongeveer een of twee jaar, afhankelijk van de aanpak en het specifieke geval.

Het is belangrijk om de therapie lang genoeg voort te zetten om het de kans te geven te werken. Gemiddeld heeft de helft van de patiënten 15 tot 20 sessies nodig om te herstellen, aldus de AAP.

Het is ook waar dat veel professionals psychotherapie met een beperkte tijdsduur toepassen en een bepaald aantal sessies voorschrijven. Dit kan verwachtingen scheppen en druk uitoefenen, wat soms resulteert in onvoldoende resultaten.

Dit is niet ongebruikelijk, aangezien iedereen in een ander tempo vordert; maar het is verstandig om hierover met een psycholoog te overleggen.

Als je je zorgen maakt over de diagnose of het type behandeling, kun je een andere therapeut raadplegen voor een second opinion. Het is verstandig om je huidige zorgverlener hiervan vooraf op de hoogte te stellen.

In dat geval, en als de eerste behandeling na verloop van tijd niet lijkt te verbeteren, kun je overwegen om van psycholoog te wisselen. Dit betekent niet dat er een persoonlijk probleem is of dat hun beoordeling onjuist was, maar gewoon dat je geen klik voelt.

Moet je er met je psycholoog over praten?

Iets belangrijks dat je moet weten voordat je naar een psycholoog gaat, is dat het aanvankelijke ongemak meestal tijdelijk is. Als je echter geen vooruitgang ziet, zelfs niet na een tijdje proberen, zich niet begrepen voelt of je klachten verergeren zonder dat er een moment van verlichting is, is het raadzaam om met je psycholoog te praten over wat er gedaan kan worden.

In die gevallen kan hij of zij het gesprek beginnen. Zo niet, dan kun je het zelf ter sprake brengen. Vraag hem naar andere alternatieve therapieën die volgens hem geschikt zijn voor je specifieke geval, of naar de verschillende soorten behandelingen die hij kan bieden. Wees in ieder geval niet bang om hem ernaar te vragen, want hij zal begripvol zijn.

Soms is je relatie met je psycholoog misschien niet zo goed. Wees dan bereid om erover te praten. Een therapeut zal er interesse in hebben dat je je therapie voortzet, zelfs als je pogingen bij hem of haar niet goed zijn verlopen. Dus raak niet ontmoedigd en praat erover als je vragen hebt.

Tijd is van essentieel belang

Je bent niet de enige die tegen zichzelf zegt: “Ik ga naar de psycholoog en ik voel me slechter dan voorheen.” Maar dat betekent niet altijd dat de therapie mislukt; het is alleen zo dat je eigen tempo vaak niet aansluit bij je verwachtingen.

Naarmate de sessies vorderen, ervaren de meeste mensen een groter welzijn en positieve veranderingen in hun leven. Deze verbeteringen zijn een teken dat het proces op gang is.

En om het resultaat te laten zien, is het essentieel om elke sessie te zien als een gezamenlijke inspanning en te vertrouwen op de effecten op de lange termijn. Dit betekent dat je je openstelt, eerlijk bent tegen je therapeut en de huiswerkopdrachten afmaakt.

Als je ondanks al je inspanningen het gevoel hebt dat er iets niet klopt, kun je het beste met je therapeut praten. Je kunt ook andere professionals of verschillende soorten psychologische therapieën overwegen. Veel mensen vinden niet meteen de juiste psycholoog, maar dat betekent niet dat je niet opnieuw kunt beginnen.