Hormonen spelen een hoofdrol in hoe je je voelt

Hoe je je voelt wordt beïnvloed door verschillende factoren en variabelen. Hormonen zijn een voorbeeld. Het zijn hoofdrolspelers als je je slecht voelt, maar ook als je je goed voelt.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 10 augustus, 2023

De mens is een complex systeem dat op zijn beurt beïnvloed wordt door vele andere systemen. De systeempsychologie beschouwt elk van de instellingen waarvan een persoon deel uitmaakt als een systeem.

Bijvoorbeeld het gezin, het echtpaar, het werkteam, de vriendengroep, enz. Bovendien worden verschillende systemen gezien als samenlevend in het lichaam. Bijvoorbeeld het zenuwstelsel, het spijsverteringsstelsel, het ademhalingsstelsel en het endocriene stelsel.

Daarom worden de veranderingen die optreden gezien als het product van de interactie tussen systemen. Alles wat er in ons gebeurt, beïnvloedt wat we doen, voelen en denken, en omgekeerd. In dit artikel richten we ons op hoe hormonen samenhangen met emoties.

Het endocriene systeem

Het endocriene systeem wordt gedefinieerd als de verzameling organen, klieren en weefsels die stoffen afscheiden die hormonen worden genoemd. Hormonen zijn chemische boodschappers die lichaamsfuncties moduleren.

Ze komen vrij in de bloedbaan en gaan naar verschillende organen en cellen om de stofwisseling, groei, gedrag, voortplanting, seksualiteit en ook de stemming te regelen. Zoals je ziet spelen ze een meer dan belangrijke rol in je leven, ondanks het feit dat je je daar meestal niet van bewust bent.

Hormonen met de grootste invloed op emoties

Deze chemische stoffen bepalen hoe je je gedraagt en hoe je je emotioneel voelt. Ze kunnen je stimuleren, afremmen en ervoor zorgen dat je je blij, gestrest, verdrietig of opgewonden voelt.

1. Dopamine

Dopamine is een molecuul dat werkt als een neurotransmitter in het centrale zenuwstelsel. Het speelt een belangrijke rol in psychologische vectoren, zoals plezier of motivatie. Aan de andere kant komt het in extreem grote hoeveelheden vrij op bijzonder intense emotionele momenten. Het komt ook vrij in situaties die plezierig zijn en het zet je aan om ze te herhalen.

Stel je voor dat je erg van vetrijk voedsel houdt. In dat geval versterkt dopamine de synaps die chocoladetaart associeert met de sensatie van genot. Hierdoor wordt de chocoladetaart een versterking op zich. Je gaat er dus indirect naar op zoek, door geld te verdienen om het te kunnen kopen, of direct, door het te kopen.

De overmaat van dit hormoon kan een neveneffect genereren, omdat het gekoppeld is aan verslavend gedrag zoals drugsgebruik, de impulsieve neiging om te kopen, ongezond te eten of te gokken. Deze gedragingen of stoffen overstimuleren het beloningscircuit dat uiteindelijk negatieve effecten heeft, waardoor je niet meer zoveel plezier voelt.

2. Endorfine

Endorfinen zijn eiwitketens die door je lichaam worden gemaakt en die je een staat van euforie en welzijn geven, terwijl ze je perceptie van fysieke en emotionele pijn verminderen. Daarom worden ze pijnstillers genoemd. Chemisch gezien zijn ze vergelijkbaar met morfine en codeïne in die zin dat ze ongemak helpen verminderen.

Endorfine wordt afgescheiden als je hardop lacht, aan intensieve lichaamsbeweging doet, seks hebt, naar muziek luistert of voedsel eet dat goede vetten bevat zoals pure chocolade, zalm, avocado’s of noten.

3. Cortisol

Dit is het stresshormoon. De hypothalamus regelt cortisol, dat verschijnt bij gespannen of bedreigende gebeurtenissen, om je te helpen ermee om te gaan. Het is dankzij cortisol dat je adaptief reageert op situaties die een risico kunnen vormen voor je fysieke of emotionele integriteit.

Stress in bepaalde doses en frequenties is positief omdat het je in korte tijd een extra dosis energie geeft om je overleving te garanderen. Het is de sleutel tot je dagelijkse activering: het helpt je om in een alerte staat te zijn om te denken, te werken en je lichaam te bewegen.

Er ontstaat echter een probleem als er permanent cortisol wordt afgescheiden. In dat geval ontwikkel je waarschijnlijk slapeloosheid, chronische stress of een angststoornis. Dat komt omdat je voortdurend alert bent en het lijkt alsof je altijd wegloopt voor problemen en zorgen.

4. Serotonine

Serotonine speelt een heel belangrijke rol bij de regulatie van stemmingen en humor. Als de niveaus van dit hormoon stijgen, ervaart je lichaam bevredigende gevoelens van welzijn. Om deze reden verhogen veel interventies om depressie te behandelen de niveaus van dit hormoon in de inter-synaptische ruimtes.

Op zijn beurt reguleert dit hormoon de slaapcyclus, de spijsvertering en de lichaamstemperatuur. Het remt ook agressief gedrag en heeft invloed op seksueel verlangen.

Het knuffelen van een huisdier, jezelf blootstellen aan de zon, goed uitrusten en het beoefenen van yoga of ontspanningstechnieken zijn enkele van de activiteiten die het serotonineniveau verhogen en ervoor zorgen dat je je gelukkiger voelt.

5. Oxytocine

Oxytocine is een oligopeptide (Spaanse link) die bestaat uit negen aminozuren die een essentiële rol spelen bij gezondheid en welzijn. Het komt vrij wanneer je contact hebt met je dierbaren. Het verhoogt gevoelens van liefde en vertrouwen in interpersoonlijke banden.

Oxytocine is het hormoon dat weeën opwekt, omdat het de samentrekkingen van de baarmoeder stimuleert en helpt de baarmoederhals te verwijden. Het verlaagt ook de bloeddruk en verhoogt de pijntolerantiedrempel. Op zijn beurt bevordert het borstvoeding, ouderlijke verantwoordelijkheid en zorg.

Dit hormoon wordt geassocieerd met empathie en nadenken over wat anderen overkomt. In tegenstelling tot cortisol, dat je minder empathisch maakt door de hoge mate van prikkelbaarheid, helpt oxytocine je om in de schoenen van de ander te gaan staan.

Tot slot is het belangrijk om in gedachten te houden dat een emotionele disbalans vaak een hormonale disbalans kan verbergen. Het kan behandeld worden door eerst naar een arts te gaan die gespecialiseerd is in endocrinologie. Zij kunnen de toestand van de hormonen beoordelen.