Hoe zit het eigenlijk met dierproeven?

Zelfs in de oudheid was het gebruikelijk om dierproeven uit te voeren. In de derde eeuw voor Christus voerden Alexandrijnse artsen proeven uit op levende en dode dieren. Het moderne experimenteren begon echter in de vijftiende eeuw in Italië. Daarmee begon ook een controverse die tot op de dag van vandaag voortduurt.

Dierproeven in wetenschappelijk onderzoek kennen een lange geschiedenis en zijn nog steeds een gangbare praktijk in het wetenschappelijk onderzoek. Jaarlijks worden ongeveer 115 miljoen dieren voor deze doeleinden gebruikt. Veel mensen zijn hier echter tegen.

Zelfs in de oudheid waren dierproeven gebruikelijk. In de derde eeuw voor Christus voerden Alexandrijnse artsen experimenten uit op zowel levende als dode dieren. In de vijftiende eeuw begon in Italië het moderne experimenteren echter pas echt. Wetenschappers gebruikten levende dieren, vooral honden en varkens, om de verschillende functies van lichaamsdelen aan te tonen.

In de 18e eeuw kunnen we kijken naar het werk van Albrecht von Haller. Hij gebruikte bijna 200 dieren om de gevoeligheid in levende weefsels aan te tonen. De basis van zijn werk was dat dieren pijn voelden. Hij toonde dit aan door de reacties op verschillende pijnprikkels te meten.

Haller was de eerste persoon die zich verontschuldigde voor het toebrengen van pijn aan dieren. Het is een voorbeeld dat getuigt van een nieuw verantwoordelijkheidsgevoel dat in verschillende publicaties uit die eeuw is terug te vinden.

Nu je iets van de geschiedenis hebt geleerd, kun je ook eens kijken naar de argumenten die worden gebruikt door degenen die voor en tegen deze methode van onderzoek zijn.

Argumenten voor dierproeven

Dierproeven hebben bijgedragen tot bijna alle medische ontdekkingen van de twintigste eeuw. Bijna alle Nobelprijswinnaars in de fysiologie en geneeskunde sinds 1901 hebben hun studies gebaseerd op gegevens die zijn verkregen uit dierproeven.

Bovendien lijkt de mens sterk op andere dieren. Wij hebben dezelfde organen en lijden aan soortgelijke ziekten zoals kanker, griep, tuberculose en astma. In die zin kunnen niet-dierlijke methoden, hoewel zij van vitaal belang zijn om de informatie te vervolledigen, het gebruik van dieren niet vervangen.

Moderne operatietechnieken (zoals heupvervanging, harttransplantaties en bloedtransfusies) en ook scantechnieken (CT en TM) werden ook geperfectioneerd in dierproeven.

Argumenten tegen dierproeven

Aan de andere kant is het onethisch om het leven van wezens die kunnen voelen op te sluiten in een kooi in een laboratorium en hen pijn en angst te bezorgen.

Met behulp van innovatieve technieken zijn wetenschappers erin geslaagd onderzoeksmethoden te ontwikkelen zonder dieren, zoals in vitro-technologieën, bacteriële culturen en simulators van menselijke patiënten. Dus waarom zouden we ons niet blijven richten op de ontwikkeling van deze vooruitgang?

Bovendien hebben de meeste dierproeven geen biomedisch doel. Met andere woorden, ze zijn niet bedoeld om de menselijke gezondheid te verbeteren. Organisaties voeren deze experimenten uit om cosmetica of huishoudelijke producten te testen, of voor militair onderzoek of milieueffectrapportages.

De wetenschappelijke waarde van biomedische experimenten met dieren is veel lager dan veel mensen denken. Dit heeft bijvoorbeeld vele implicaties:

• Mensen die aan de proeven deelnemen en mensen die later de producten of geneesmiddelen consumeren wanneer deze eenmaal op de markt zijn gebracht, blijven blootgesteld aan schade die bij dierproeven misschien niet zou zijn ontdekt. Het blijkt dat ons menselijk lichaam niet zo vergelijkbaar is als deskundigen eerder dachten.
• Dit kan de ontwikkeling van een heilzame behandeling voor mensen verhinderen, ook al had die bij andere dieren wel een schadelijk effect.

Wat zijn de standpunten van andere landen?

De meeste ontwikkelde landen hebben wetten om het gebruik van proefdieren tot een minimum te beperken en ook hun pijn tot een minimum te beperken. De Europese Unie heeft een van de strengste wetten ter wereld, die betrekking heeft op alle gewervelde dieren en koppotigen en die zowel criteria voor de verzorging van de dieren als voor de betrokken inrichtingen omvat.

In de Verenigde Staten worden muizen, ratten, vogels en vissen, die 95% van de in laboratoria gebruikte dieren uitmaken, in de federale wetgeving niet genoemd. Deze soorten komen echter wel aan de orde in andere, niet-federale verordeningen.

Ook andere landen hebben regelgeving op dit gebied. In Canada valt de regelgeving voor dierproeven onder de verantwoordelijkheid van de provinciale overheden. China heeft in 2006 de eerste nationale wet op het welzijn van proefdieren aangenomen.

Misschien wel de meest veeleisende regelgeving ter wereld is die van het Verenigd Koninkrijk. Engeland eist een kosten-batenanalyse om dierproeven toe te staan, naast aangepaste vergunningen voor degenen die de proeven uitvoeren.