Hoe we het gedrag van anderen verklaren

De mens heeft van nature de neiging om met twee maten te meten als het gaat om het verklaren van het eigen gedrag en dat van anderen.
Hoe we het gedrag van anderen verklaren

Laatste update: 06 september, 2019

Hoewel het moeilijk te geloven is, en ook al zie je het in anderen maar niet in jezelf, is het een veelvoorkomende gewoonte om met twee maten te meten als je eigen gedrag en het gedrag van anderen uit probeert te leggen.

Mensen hebben de neiging om de invloed van een situatie op hun eigen handelen te benadrukken. Als het gaat om het verklaren van het gedrag van anderen verandert de situatie echter.

Ze hebben de neiging gedrag af te schuiven op hun aanleg en persoonlijkheidskenmerken. Zo kun je zien hoe een situatie je acties beïnvloedt, vooral wanneer deze situatie onverwacht is. Het is echter moeilijker om te begrijpen dat hetzelfde met andere mensen gebeurt.

Het klinkt een beetje kinderachtig als we het zo zeggen, maar het is iets waar je je waarschijnlijk niet van bewust bent. Het is in feite een stil vooroordeel. In de psychologie heet dit “het actor-observer effect.”

De meest ondersteunde verklaring voor dit fenomeen is dat je een ander perspectief hebt wanneer je handelt dan wanneer je toekijkt. Met andere woorden, wat je weet en wat je voelt is in elke situatie anders. Dat is de manier waarop je gedrag rechtvaardigt of beschrijft.

Je weet dat je je niet altijd op dezelfde manier gedraagt en dat je acties gevoelig zijn voor de omstandigheden. Als het om het gedrag van anderen gaat, heb je echter geen informatie of ze zich altijd zo gedragen of niet.

Bovendien is het zo dat als je zelf iets doet, je aandacht gericht is op de situatie. Als het een ander persoon is die iets doet, is je aandacht echter gericht op die persoon. Dit is wat we een fundamentele attributiefout noemen. Daarom verandert je perspectief.

Het uitleggen van het gedrag van je partner

Deze verklaringen zijn erg merkwaardig als het gaat om romantische relaties. De onderzoeksresultaten van de sociale psychologie zullen ervoor zorgen dat je wel twee keer nadenkt voordat je het gedrag van anderen probeert te verklaren.

Het blijkt dat jouw neiging om je eigen gedrag of het gedrag van je partner uit te leggen meer afhankelijk is van de vraag of je je goed voelt in de relatie of niet. Het gaat dan niet om de werkelijke oorzaak van het gedrag. Het lijkt erop dat het vrij gebruikelijk is dat een koppel naar elkaar wijst als er iets niet goed loopt in de relatie.

Het onderzoek van Finchan en Bradbury toont aan dat je de neiging heeft om het positieve gedrag van je partner te rechtvaardigen met interne en controleerbare oorzaken, als je je prettig voelt in de relatie. Op dezelfde manier associeer je het negatieve gedrag met externe en oncontroleerbare oorzaken.

Het meest interessante wat er gebeurt als je relatie niet goed verloopt, is echter dat je de neiging hebt om de attributen om te draaien. Als het dus niet werkt tussen jullie twee, zul je ervan uitgaan dat hun goede gedrag wordt veroorzaakt door externe factoren. Hun slechte gedrag wordt dan veroorzaakt door interne factoren.

Een koppel houdt handen vast en kijkt elkaar in de ogen

De attributie van gedrag op sociaal gebied

Wat er gebeurt als je probeert uit te leggen waarom sommige groepen zich op een bepaalde manier gedragen is ook erg interessant. Deze groepen kunnen variëren van raciale minderheden en armen tot werklozen. In principe heeft jouw verklaring van deze verschijnselen meer te maken met jouw eigen waarden, ideeën en politieke voorkeuren dan met de werkelijkheid.

De verklaringen die je aan het gedrag van anderen toeschrijft als je ze als groep beschouwt, zullen vooral afhankelijk zijn van hoe nauw je je met deze groep verbonden voelt. De leden van een groep zien hun gelijken met positievere toeschrijvingen dan degenen die zich niet met hen verbonden voelt.

Het uitleggen van het gedrag van anderen

Een onderzoek van Furhan en Reicher, gepubliceerd in Frontiers in Psycholigy in 2017, toonde aan dat conservatieven en liberalen negatieve sociale fenomenen, zoals armoede of rijkdom, op verschillende manieren verklaren.

Zo beweren conservatieven dat rijke mensen rijk zijn omdat ze geld sparen en hard werken. Liberalen zien de rijken echter als wreed en meedogenloos. Als het om arme mensen gaat, verklaren deze laatste hun situatie als gevolg van de ongelijkheid van middelen en kansen. De eerste groep verklaart armoede echter als een gebrek aan ambitie of luiheid.

Vriendinnen praten met een kop koffie in de handen

Als het gaat om protestacties en demonstraties stellen conservatieve mensen dat mensen protesteren vanwege bepaalde pathologische eigenschappen. Liberalen zeggen echter dat mensen protesteren vanwege sociale omstandigheden.

Kortom, de realiteit die je als de waarheid ervaart, heeft veel meer te maken met wat je projecteert dan met de echte waarheid. Houd dit in gedachten wanneer je probeert het gedrag van anderen te verklaren.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.