Hoe is jouw gevoel voor humor?

Een goed gevoel voor humor is een van de meest waardevolle eigenschappen die je kunt hebben. Mensen die wel van een lolletje houden en in staat zijn anderen aan het lachen te maken, zijn voor zowel zichzelf als voor anderen een heerlijke hap frisse lucht. Dit soort mensen kunnen zelfs aan de meest bittere momenten in het leven een ander gevoel geven. Dit is zonder twijfel een zeer grote deugd. Het is een automatisch en soms zelfs onbewust mechanisme en werkelijk zeer handig om spanning los te laten.

Gelach kan ons bevrijden, omdat het ons in staat stelt spontaan te zijn en omdat het een speels aspect in zich draagt. Een goede lachbui is veel ontspannender dan veel van de taken of bezigheden die we bewust met dit doel voor ogen uitvoeren. Gelach beschikt dus over het geweldige vermogen om ons te verjongen en onze houding ten opzichte van de wereld te verbeteren.

Sigmund Freud had het in zijn psychoanalytische theorie ook over het belang van grapjes en gelach. Freud ontdekte dat onze onbewuste wereld sterk wordt uitgedrukt via deze dagelijkse afleidingen. Onze verlangens en diepste gevoelens worden dus onthuld via hetgeen ons amuseert.

Waar moet jij om lachen?

Mensen lachen soms om zeer verrassende situaties en soms zelfs om dingen die vrij absurd zijn. Soms lachen mensen ook wanneer iets dat perfect samenhangt een absurde betekenis krijgt.

Misverstanden spelen een fundamentele rol in de dingen die ons aan het lachen maken. Misverstanden komen meestal voort uit dubbelzinnigheid of woordspelingen. Hierdoor ontstaan er weer drie manieren om grapjes te maken of drie redenen om te lachen: een grappige of onzinnige opmerking, het overdreven onschuldige grapje en het seksueel getinte of onzedelijke grapje.

Freud ontdekte ook dat je een grap kunt gebruiken om censuur te doorbreken of ontkrachten. Iets grappigs kan worden gebruikt om kwesties of situaties omhoog te brengen die binnen de ‘serieuze’ wereld min of meer taboe zijn.

Vaak maken we grapjes die een agressieve of seksuele boodschap in zich dragen, iets dat binnen andere contexten helemaal niet acceptabel zou zijn. Zoals deze grap:

Een tussenpersoon stelt zijn cliënt voor aan het meisje dat hij voor hem heeft uitgekozen als zijn mogelijke toekomstige vriendin. Onaangenaam verrast zegt de jonge man tegen zijn vertegenwoordiger: ‘Wat breng me je nu? Ze is lelijk, scheel, oud, tandloos en…’ ‘Kun je wat harder praten?’ onderbreekt de ander hem. ‘Ze is namelijk ook doof.’

Lachen om tekortkomingen, of het nu die van jezelf zijn of die van een ander

Belachelijkheid ontstaat wanneer bepaalde elementen in een situatie niet goed in verhouding staan tot elkaar. Hetzelfde geldt voor clowns, die gigantische schoenen dragen waardoor ze er grappig uitzien. Dit is ook het geval wanneer er iemand valt op de catwalk tijdens een grote modeshow (Parijs, Milaan, Madrid etc.).

Cabaretiers maken machtspersonen belachelijk door de mensen zelf of situaties waar ze zich in bevonden hebben op een grappige manier na te doen. Over het algemeen proberen ze in dit geval een aspect van de situatie of persoonlijkheid uit te buiten, door bijtende kritiek te leveren en soms zelfs een tikkeltje agressief te zijn. Dit soort grappen worden echter getolereerd omdat ze een purgerende functie hebben: ze zijn een van de manieren waarop de massa zich kan verzetten tegen de mensen die aan de macht zijn.

Hieronder delen we een voorbeeld van dit soort grappen:

Moeder en zoon:

– Zoon, lieg nooit, leugenaars bereiken nooit iets in het leven.

– Waarom stemmen we dan op mensen die hun beloftes nooit nakomen?

Karikaturen gebruiken om de spot te drijven met anderen en anderen belachelijk te maken stelt ons in staat om bepaalde vormen van gedrag in twijfel te trekken, te analyseren en zonder angst bloot te stellen. Wanneer dit soort karikaturen echter gericht zijn op een kwetsbaar persoon, vind er juist een tegenovergesteld effect plaats: hierdoor wordt er een relatie van verticale macht vastgesteld, waarin de kwetsbare persoon het slachtoffer wordt. In dit geval ‘lachen we om iemand en niet met hem’.

Humor op basis van pittige en onschuldige grapjes

Seksuele thema’s zijn de basis van een hoop grappen, vooral grappen die een dubbele betekenis hebben. Aan de ene kant hebben ze niets met seks te maken en aan de andere kant gaan ze er juist volledig over. Zoals deze grap:

Twee vrienden spreken met elkaar af en de ene zegt tegen de andere:

– Gisteren kwam ik thuis en trof ik mijn vriendin aan in bed met een grote, sterke kerel.  Tot mijn verbazing vloog hij me zodra hij me zag meteen aan en duwde hij me in een hoek. Toen trok hij een streep over de vloer en zei tegen me: “ Als je ook maar met één voet op deze streep staat, maak ik je af.” Voor ik het wist, dook hij weer het bed in met mijn vriendin en gingen ze verder met waar ze mee bezig waren.

– Wow, wat een gekke situatie! Wat deed je toen?

– Ik?… Wie denkt die gast wel niet dat hij is!? Zodra hij even niet keek, stapte ik gelijk op de streep!

Mensen vinden grappen die seksueel geladen zijn en een dubbele betekenis hebben grappig omdat ze een onderwerp aankaarten dat waarschijnlijk voor altijd taboe zal blijven. In het bovenstaande voorbeeld gaat de grap niet zozeer om seks, maar is het juist de grap om ervoor te zorgen dat degene aan wie je de grap vertelt na gaat denken over seks, zonder seks duidelijk het onderwerp te maken, maar door gebruik te maken van een zeer vernuftige formule.

Mensen moeten doorgaans echter ook lachen om onzinnige en onschuldige grapjes, juist vanwege de naïviteit of vanzelfsprekendheid ervan. Zoals bij deze grap:

Een babyvleermuis zegt tegen zijn vriend:

– Hoe heet jij?

– ‘Vam’, zegt de tweede vleermuis.

– ‘Vam’ wat? zegt de eerste vleermuis.

– ‘Vam Pier’. En jij?

– Ik heet André.

– ‘André’ wat?

– ‘André Vampier’.

Dit soort droge grappen dragen een soort ‘luchtige’ of ‘witte’ humor in zich, omdat de betekenis van dit soort grappen niet gebaseerd is op een verbloemde vorm van agressie of een dubbele betekenis die een soort taboe doorbreekt. In plaats daarvan zijn ze juist puur gebaseerd op onzinnigheid en absurditeit. Strikt gesproken zijn dit mentale spelletjes en woordspelingen.

Humor is een zeer geldige manier om je mening en ideeën te uiten. Toch bestaan er nog altijd verschillende meningen over hoe ver humor kan gaan. Is humor werkelijk in elke situatie gepast en acceptabel? Kan humor ook haat opwekken, zoals het geval was bij het Charlie Hebdo-tijdsschrift? Deze kwestie staat nog open voor debat.