Het wiel der emoties van Plutchik

Zou je weten hoe je de emoties moet benoemen die je nu voelt? Hoe zit het met degenen die je gisteren voelde? In dit artikel gaan we het hebben over een handig hulpmiddel om de hoofdrolspelers in ons emotionele leven een naam te geven: het wiel der emoties van Plutchik.

Hoe vaak heb je in de afgelopen week stilgestaan bij welke emotie je voelde? Is het benoemen van een emotionele ervaring moeilijk voor je? Voel je je verward en weet je niet echt wat het is dat je voelt? Het wiel der emoties van Plutchik is een visuele en kleurrijke weergave van de emoties die de mens kan ervaren.

Om te beginnen zullen we emotie definiëren. Het is het resultaat van een complex proces. Om een emotie te ervaren, moet er een situatie zijn die deze triggert (een objectieve factor) die je later interpreteert en waardeert. Het resultaat van deze interpretatie is het gevoel (de subjectieve ervaring). Fysiologische en gedragsveranderingen die inherent zijn aan dit proces treden parallel op.

Het wiel der emoties van Plutchik

De wereld van vandaag is chaotisch. Als gevolg daarvan wordt je dagelijkse routine steeds duizelender en ben je geneigd aspecten die zo fundamenteel zijn als zelfzorg, zoals stoppen om na te denken over hoe je je voelt, uit te stellen. In de regel wil je gelukkig zijn en je goed voelen. Heb je echter ooit stilgestaan bij wat het werkelijk betekent om oké te zijn of niet?

Het wiel der emoties van Plutchik classificeert de emoties die het vaakst worden ervaren, en scheidt ze per kleur. Hij beweert dat, net zoals uit de drie primaire kleuren (geel, rood en blauw) een hele reeks kleuren ontstaat, iets soortgelijks gebeurt met emoties.

Plutchik beweert dat er in totaal acht basisemoties zijn. Dat zijn woede, verwachting, vreugde, vertrouwen, angst, verrassing, verdriet en afkeer. Emoties kunnen door elkaar heen lopen en twee of meer emoties kunnen zelfs tegelijkertijd ervaren worden, met wisselende intensiteit.

Plutchik stelde dat sommige emotionele ervaringen op elkaar lijken en dat die, wanneer ze gemengd worden, andere produceren.

1. Rood voor woede

Woede is de emotie die verschijnt als je je onderwerpt aan situaties die onaangenaam zijn of waardoor je gefrustreerd raakt (Spaanse link). Het is een uiterst energieke emotie, omdat hij je aanzet tot handelen.

Vaak, wanneer woede de overhand neemt, richt je je aandacht op de stimulus die het heeft uitgelokt en neem je een defensieve houding aan, vooral in situaties die je lichamelijke integriteit, zelfbeeld of gevoel van eigenwaarde in gevaar brengen.

Woede in zijn meest intense vorm is woede. Het betekent dat je je woedend voelt en deze gevoelens openlijk uit. Het verschijnt wanneer je een bepaald doel niet hebt bereikt. Ergernis is een zachtere versie van woede. Het impliceert een gevoel van afkeer en onwil om een bepaalde activiteit te doen.

2. Oranje voor anticipatie

Als je denkt dat je de emotie anticipatie op een intense manier ervaart, verwar je die misschien met haar grote zus, waakzaamheid. Als dit het geval is, scan je voortdurend intens je omgeving. Het doel ervan is om je aan te moedigen om eventuele bedreigingen op te sporen. Als je de emotie waakzaamheid vaak ervaart, kun je ook angst ervaren.

Aan de andere kant van de schaal van anticipatie ligt interesse. Het betekent kalme aandacht voor een specifiek aspect en maakt deel uit van een eerste oriëntatiereactie.

De samenloop van woede en anticipatie staat gelijk aan agressiviteit. Deze emotie impliceert kwaadaardige handelingen die zorgvuldig gepland zijn. Bovendien wordt het in het strafrecht beschouwd als een verzwarende factor bij misdaad.

3. Paars voor walging

Walging genereert afwijzing. Maximale afwijzing staat gelijk aan afkeer, een extreem intense mate van walging. Het kan leiden tot agressief gedrag, zowel verbaal als gedragsmatig.

De minder intense vorm van walging is verveling. Die uit zich als je tegenzin of ergernis bij het uitvoeren van een activiteit, omdat die je niet bijzonder motiveert of je er geen interesse in hebt.

De overlapping van woede en walging resulteert in minachting. Als je minachtend bent tegenover iets of iemand, ervaar je een intens gevoel van afwijzing en een gebrek aan respect tegenover diegene. Het kan ook gaan om gedragingen als het ontkennen of vernederen van anderen die je minderwaardig acht. Minachting impliceert superioriteit.

4. Indigo voor droefheid

Voor Fernández-Abascal is droefheid een negatief gevoel dat gekenmerkt wordt door een achteruitgang in de gebruikelijke gemoedstoestand van een individu. Op zijn beurt impliceert verdrietig zijn een vermindering van mentale activiteit en gedrag. In feite zegt verdriet dat je moet stoppen.

Het meest intense uiterste van verdriet is rouw. Dit kan voorkomen in stoornissen zoals depressie of in natuurlijke processen zoals rouw. Het andere uiterste is penitentie. Het kan omschreven worden als een chronische vorm van verdriet die minder intens is maar veel langer duurt.

Als anderen merken dat je verdrietig bent, proberen ze je meestal te helpen. Dit gebeurt omdat je beschutting en sociale steun zoekt. In feite wil je dat je vrienden en familie je helpen je beter te voelen. Op zijn beurt moedigt dit introspectie en zelfanalyse aan.

De samenloop van walging en verdriet resulteert in wroeging. Dit houdt in dat je je ervan bewust bent dat je verkeerd hebt gehandeld. Je ervaart het als aanhoudend schuldgevoel als je verkeerd hebt gehandeld.

5. Blauw voor verrassing

Verrassing is de oriëntatiereactie op een onverwachte, onvoorziene, nieuwe en vreemde stimulus. In zijn meest intense vorm verandert het in verwondering, dat is het vermogen je te verwonderen over de positieve ervaringen die het leven je geeft.

Aan de andere kant, aan de minder intense kant, ervaar je afleiding, wanneer je aandacht wordt afgeleid naar een voorwerp of stimulus waar je eigenlijk aandacht aan zou moeten besteden.

Verrassing wordt beschouwd als de meest unieke basisemotie, omdat ze alleen de stimulus nodig heeft die haar onverwacht maakt. Uit de samenloop van verrassing en droefheid ontstaat afkeuring.

6. Donkergroen voor angst

Angst is een van de meest overweldigende emoties die je kunt ervaren. In feite zijn alle emoties erfenissen van de evolutie, maar angst is de duidelijkste.

Angst is het alarmsignaal van gevaar. In zijn meest intense vorm staat het bekend als terreur. Terreur is vaak verlammend, zowel lichamelijk als geestelijk. In zijn minder intense vorm wordt angst ervaren als vrees.

Als je tegelijkertijd de emoties van verbazing en angst ervaart, is het waarschijnlijk dat je je angstig voelt. Schrik is de alarmreactie, de schok die het lichaam voorbereidt op een onverwachte prikkel die schadelijk kan zijn.

7. Lichtgroen voor vertrouwen

Vertrouwen is een positieve emotie (Spaanse link). In tegenstelling tot angst is vertrouwen vrijwillig. Het betekent dat je zonder twijfel in iemand of iets gelooft, ondanks dat je niet weet wat de toekomst brengt. Vertrouwen omvat zowel geloof als hoop. Het kan versterkt of verzwakt worden, afhankelijk van de handelingen die een ander verricht.

De meest intense versie van vertrouwen is bewondering. Het gaat om het gevoel van waardering voor iemand waarvan je gelooft dat die speciale kwaliteiten heeft. Aan de minder intense pool van de emotie vertrouwen vinden we acceptatie.

Als je de emoties angst en vertrouwen tegelijk ervaart, is de kans groot dat je onderwerping ervaart. Het ontkent of degradeert de bevrediging van jouw behoeften ten gunste van die van anderen.

8. Geel voor vreugde

Vreugde is een positief gevoel dat je ervaart als je een bepaald doel bereikt. Je ervaart deze emotie ook als mensen in je omgeving dat doen. Het gaat gepaard met gevoelens van welzijn en vreugde. Daarnaast ervaar je vreugde als je te maken krijgt met plezierige esthetische ervaringen. Bijvoorbeeld het zien van een mooi gezicht of het kijken naar een mooi beeldhouwwerk.

In het uiterste geval wordt vreugde extase, een gevoel van maximale volheid dat, tot het uiterste doorgevoerd, pathologisch kan zijn. In feite komt extase voor bij een bipolaire stoornis. Aan de minder intense kant van vreugde ligt sereniteit. Dit is de emotionele ervaring van kalmte en mentaal, emotioneel, spiritueel en gedragsevenwicht.

Wanneer je tegelijkertijd de emoties van vertrouwen en vreugde ervaart, voel je liefde. Liefde is het gevoel van genegenheid, aantrekking en neiging tot een bepaald object of individu.