Het vertraagde-slaapfasesyndroom
Mensen met het vertraagde-slaapfasesyndroom kunnen zich niet aanpassen aan sociaal vastgestelde slaap-waakschema’s. Vanwege het gebrek aan informatie over en begrip van deze aandoening, beschouwen mensen om hen heen hen vaak als lui.
Het slaap-waakpatroon volgt een circadiaans ritme; dat wil zeggen, het fluctueert regelmatig elke 24 uur. Een interne biologische klok bepaalt deze trilling en bepaalde externe synchronizers helpen daarbij.
Sociale elementen, zoals werktijden of maaltijden, dienen om de slaap- en waakuren nauwkeuriger aan te passen. De krachtigste externe synchronisator is echter de licht-donkercyclus.
Het probleem doet zich voor wanneer er een discrepantie is tussen het circadiane systeem van het lichaam en de vereisten van iemands omgeving. In het geval van het vertraagde-slaapfasesyndroom loopt de gebruikelijke nachtelijke slaapperiode van iemand achter in vergelijking met de standaardtijd.
Mensen met deze aandoening hebben de behoefte om minstens twee uur later (chronisch) dan de rest te gaan liggen en op te staan. Deze vertraging komt vaker voor tijdens de adolescentie. De prevalentie bij volwassenen is echter significant.
Wanneer de dagelijkse taken dit soort mensen dwingen een standaardschema te volgen, zullen ze chronisch slaapgebrek krijgen omdat ze niet in slaap kunnen vallen op het specifieke tijdstip dat een dergelijk schema oplegt.
Dit vertaalt zich dus in slaperigheid en vermoeidheid gedurende de dag die de school- en werkprestaties van degenen die aan deze aandoening lijden, zullen beïnvloeden.
Tijdens vakanties of vrije dagen waar ze vrij hun slaapschema’s kunnen kiezen en uitstellen, wordt het zowel qua kwantiteit als kwaliteit toereikend. Slapeloosheid en moeilijk opstaan verdwijnen beide en de persoon in kwestie geniet van een goede nachtrust.
Differentiële kenmerken van het vertraagde-slaapfasesyndroom
Enkele van de meest voorkomende kenmerken (Engelse link) van het vertraagde-slaapfasesyndroom zijn:
- De persoon in kwestie kan een goede slaaphygiëne hebben maar kan nog steeds niet op het gewenste tijdstip slapen.
- Er zijn geen persoonlijke of werksituaties of angstige depressieve symptomen die iemand zouden kunnen verhinderen om in slaap te vallen.
- Zodra degene met dit syndroom in slaap valt, heeft deze persoon geen moeite om in slaap te blijven. Ze slapen continu en worden niet wakker (wat een teken van nachtelijke slapeloosheid zou zijn).
- Door slaapgebrek treden sufheid en een afname van het alertheidsniveau gedurende de eerste helft van de dag op. Deze situatie verbetert naarmate het maximale waakpunt nadert, wat voor deze mensen in de buurt van zonsondergang is.
- Als iemand met deze aandoening de gewenste uren kan kiezen, valt hij zonder problemen in slaap en wordt hij uitgerust wakker.
Behandeling van het vertraagde-slaapfasensyndroom
Gedragsinterventie
De eerste stap is een interventie in het gebruikelijke gedrag van iemand. Ze moeten proberen de best mogelijke slaaphygiëne te behouden en zorg te dragen voor de omgeving waarin ze slapen. Ze moeten ook het gebruik van stimulerende middelen vermijden en zich bewust zijn van het soort activiteiten dat ze voor het slapengaan doen.
In dit opzicht is het allergrootste belang dat de getroffen persoon een vast slaapschema heeft. Ze moeten dit schema elke dag volgen zonder het tijdens vakanties of vrije dagen te wijzigen. Ze moeten deze gewoonte behouden, zelfs nadat ze hun doel hebben bereikt, om terugval te voorkomen.
Fototherapie bij het vertraagde-slaapfasesyndroom
Door de blootstelling aan licht in de avondschemering te verminderen en ‘s ochtends te verhogen, kan ook een doorbraak in hun biologische klok worden bewerkstelligd. Om dit te doen is het belangrijk dat ze de laatste uren van de dag weinig licht gebruiken en gordijnen of jaloezieën opendoen.
Ze moeten dus zonder gordijnen of jaloezieën slapen, zodat ze meer worden blootgesteld aan zonlicht in de minuten die volgen op de tijd dat ze wakker moeten worden.
Melatonine om het vertraagde-slaapfasesyndroom te behandelen
Het toedienen van melatonine (1-5 mg) een paar uur voor het slapen gaan bevordert de waak-slaapcyclus. Het verhoogt de effectiviteit bij gebruik in combinatie met fototherapie.
Chronotherapie
Deze procedure bestaat uit het geleidelijk aanpassen van bedtijd en opstaan. De getroffen persoon gaat dus elke dag later (of eerder) naar bed totdat hij het gewenste slaapschema heeft bereikt. Hun grootste uitdaging is vervolgens om het van daaruit vol te houden.
De grootste moeilijkheid ligt in het feit dat ze een aantal dagen aanpassing van hun slaapschema nodig hebben voordat ze zich fit voelen. Helaas is dit iets dat de werk- of schoolverantwoordelijkheden kan verstoren.
In ieder geval is het een wijziging waartegen er strategieën bestaan (Engelse link), zodat het geen belemmerende beperking van hun dagelijkse routine wordt.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Giménez Badia, S., Albares Tendero, J., Canet Sanz, T., Jurado Luque, M., Madrid Pérez, J. A., Merino Andreu, M., & Sellés Galiana, F. (2016). Trastorno de retraso de la fase del sueño y del despertar. Síndrome de retraso de fase. Pediatría Atención Primaria, 18(71), e129-e139.
Solari, B. F. (2015). Trastornos del sueño en la adolescencia. Revista Médica Clínica Las Condes, 26(1), 60-65.
