Het verband tussen obesitas en eetstoornissen

Een aanzienlijk aantal patiënten met boulimia of eetbuistoornis is zwaarlijvig. Afvallen is echter niet per se de belangrijkste strategie. In feite is een psychologische benadering vaak nodig in het licht van deze steeds vaker voorkomende ernstige realiteiten.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 23 juni, 2023

Er is één realiteit die zich voortdurend herhaalt. Het is het feit dat de behandeling van obesitas in de regel wordt aangepakt via medici en voedingsspecialisten. Het is echter niet gebruikelijk dat psychologen of psychiaters worden geraadpleegd. In feite wordt obesitas meestal in verband gebracht met genetische factoren, ziekten en/of ongezonde eetgewoonten.

Toch weten deskundigen op het gebied van eetstoornissen dat obesitas de opmaat kan zijn voor meerdere psychische problemen. Het komt inderdaad steeds vaker voor bij adolescenten en jonge volwassenen. De meest voorkomende stoornissen in deze bevolkingsgroep zijn boulimia en eetbuienstoornissen.

Hoewel het duidelijk is dat obesitas een volksgezondheidsprobleem is, moeten we het altijd multifactorieel aanpakken. Daarom is een aanpak gebaseerd op het verbeteren van voeding of het introduceren van sport in de dagelijkse routine niet voldoende. Psychologie maakt het mogelijk de aandoening effectiever te voorkomen, te begrijpen en te behandelen.

Het verband tussen obesitas en eetstoornissen

Als we het over eetstoornissen hebben, zijn we geneigd een jong meisje met anorexia nervosa voor te stellen. Er bestaat inderdaad een onbewust vooroordeel om deze hele reeks psychologische aandoeningen te associëren met die ene aandoening en een beeld van extreme vrouwelijke slankheid.

Dit type stoornis integreert echter een brede combinatie van aandoeningen. Bovendien treffen eetstoornissen een breed spectrum van patiënten. In feite zijn ze een van de meest complexe klinische werkelijkheden. Bovendien zijn het soorten die gehuld zijn in stigma en sociale onwetendheid.

De wetenschappelijke literatuur ondersteunt een verband tussen obesitas en eetstoornissen. In dit verband zijn er meerdere variabelen. De belangrijkste is een gezinsomgeving die gericht is op zorgen over het gewicht van een kind. In dit geval ontwikkelt het kind van jongs af aan het soort ontevredenheid over het lichaam dat in de loop der tijd toeneemt.

Hoe ontstaat het verband tussen obesitas en eetstoornissen?

We weten dat obesitas bij kinderen of ouders de kans op boulimia nervosa of een eetbuienstoornis bij het kind vergroot. Maar, anorexia nervosa presenteert zich meestal niet met dit profiel.

In dit geval gaat overmatige inname gepaard met emotionele factoren en daaropvolgend purgatief gedrag. De lijder ervaart ongemak met het eigen beeld. Daarnaast orkestreren sociale en familiale druk de volgende mechanismen:

• Angst en opgekropte emoties doen de lijder afdrijven in patronen van eetbuien. Ze eten overmatig zonder fysiologische honger te ervaren. Dit gedrag creëert gevoelens van schaamte en leidt tot gewichtstoename.
• Op zijn beurt zet de gewichtstoename hen op een gegeven moment aan tot strenge diëten en laxeergedrag. Bijvoorbeeld braken, diuretica, gebruik van laxeermiddelen, enz. Deze handelingen vormen boulimia nervosa.

De Universiteit van Sydney (Australië) voerde een onderzoek uit (Engelse link) dat duidelijk maakt hoe obesitas en eetstoornissen na verloop van tijd grote gevolgen hebben voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de patiënten.

De gevolgen voor de gezondheid van de patiënt

Wanneer een patiënt met obesitas een eetbuistoornis of boulimia nervosa heeft, krijgt hij vaak op een gegeven moment te maken met een metabool syndroom of insulineresistentie. Bovendien neemt hun risico op medische en gezondheidscomplicaties toe. Dit kan bijvoorbeeld optreden in de vorm van hypertensie, hartproblemen, diabetes en dyslipidemie (Engelse link).

Bovendien versterken de gevoelens van onbehagen bij de patiënten over hun eigen uiterlijk en hun slechte gezondheid hun psychisch lijden. Bijna zonder het te beseffen beginnen deze – meestal jonge – patiënten een nog minder gezonde levensstijl te versterken. Dit kan leiden tot sociale angst, het huis niet uit willen, en alcohol- of drugsmisbruik.

Risicofactoren

We weten dat obesitas en eetstoornissen met elkaar samenhangen. Maar, lijden alle zwaarlijvige mensen aan boulimia nervosa of een eetbuistoornis? Het antwoord is nee. Zoals we al eerder aangaven, komen deze stoornissen meestal voor bij kinderen die opgroeien in een gezinssituatie die gericht is op bezorgdheid over het gewicht.

In veel gevallen is obesitas zelfs erfelijk. Als ouders zelf sociale kritiek hebben ondervonden vanwege hun overgewicht of obesitas, zijn ze geneigd hun kinderen aan te sporen hun gewicht te verzorgen en te verminderen.

Hoewel dit positief kan zijn (zolang het gepaard gaat met gezonde leefgewoonten) is dit niet altijd het geval. Niet als er voortdurend kritiek is en de afwijzing van het eigen imago wordt aangemoedigd.

Bovendien kunnen we de sociale en culturele aspecten niet negeren. We leven in een maatschappij die gericht is op de tirannie van lichaamsbeeld en slankheid. Hoewel obesitas dus nog steeds een ziekte is, voegt de esthetische afwijzing die het oproept nog een extra problematische laag toe.

De therapeutische aanpak

Mensen kunnen zwaarlijvig zijn door pure genetica of door geassocieerde ziekten. Psychische problemen, zoals depressie, kunnen ook tot deze situatie leiden. Daarom is het eerste wat we moeten begrijpen dat obesitas niet altijd het gevolg is van een gebrek aan wil of onvermogen van de lijder om een gezondere levensstijl aan te nemen.

In feite is het een dimensie die sterk vertekend wordt door de sociale opinie. Het wordt zelfs vaak verkeerd begrepen door sommige medische sferen (gezondheidsvetfobie ). Inderdaad, obesitas is een bloeiend en veel voorkomend probleem, samen met eetstoornissen. Maar, wat kan eraan gedaan worden? Wat voor therapie is geschikt?

Ten eerste moet obesitas niet altijd gezien worden als geassocieerd met stoornissen als boulimia. Het moet behandeld worden vanuit een multifactoriële benadering door psychologen, artsen en voedingsdeskundigen. Therapeutische programma’s zijn meestal van lange duur en cognitieve gedragstherapie (CGT) is bijzonder effectief.

Alvorens te besluiten moeten we benadrukken dat, gezien de recente toename van deze klinische realiteit, elke gemeenschap in dit opzicht meer geïntegreerde en gespecialiseerde therapeutische modellen nodig heeft. Bovendien moeten we beseffen dat psychologische ondersteuning altijd nuttig is voor het beheer en de behandeling van obesitas.