Het optreden van delirium bij de ziekte van Alzheimer
Een delirium is een klinische stoornis die de aandacht en de waarneming aantast. De pathologie van het delirium is echter niet algemeen bekend. In dit artikel bespreken we het optreden van delirium bij de ziekte van Alzheimer.
De ziekte van Alzheimer is de meestvoorkomende oorzaak van dementie. De achteruitgang van de cognitieve functies lijkt dus de kern te zijn van de cognitieve symptomen van deze aandoening. Andere symptomen kunnen echter ook een rol spelen. Naast de vele andere ziekteverschijnselen kunnen we bij de ziekte van Alzheimer ook delirium waarnemen.
Deze neuro-cognitieve stoornis verandert de waarneming en de aandacht. Meestal is dit het fysiologische gevolg van een medische complicatie. Bovendien houdt de ziekte van Alzheimer een proces van achteruitgang in.
Kenmerkend is een verlies van cholinergische neuronen (cellen die de neurotransmitter acetylcholine afgeven). Die neuronen zijn essentieel voor een goede werking van de hersenen.
Wat weten we over delirium?
Een delirium is een klinische stoornis die de aandacht en de waarneming aantast. We kennen zijn pathologie echter niet goed. Op een systematische manier omschrijven wetenschappers cognitieve achteruitgang en dementie als de voornaamste risicofactoren voor het optreden van delirium. Toch blijft het onduidelijk welke mechanismen bijdragen tot de stijging van dit risico.
Volgens een onderzoek uit 2009 kan het optreden van waanvoorstellingen de waarneming beïnvloeden. Bij 66 tot 88% van de patiënten met de ziekte van Alzheimer treedt delirium op.
Dit betekent dus dat deze twee pathologieën hand in hand gaan. Deze studie heeft ook aangetoond dat het optreden van delirium bij de ziekte van Alzheimer de cognitieve aftakeling bij de patiënten versnelt.
Het optreden van delirium
Op pathologisch vlak veroorzaakt een diffuse hersenaandoening delirium. Delirium heeft verscheidene oorzaken. De auteurs Blass en Gibson hebben deze oorzaken in twee mogelijkheden samengevoegd:
- Medicijnen
- Stoornis van de stofwisseling in de hersenen
Geneesmiddelengebruik veroorzaakt delirium. Het lijkt echter dat vele aandoeningen die delirium kunnen veroorzaken, ook vaak dementie veroorzaken als ze lang blijven duren.
Zuurstoftekort en hypoglykemie kunnen bijvoorbeeld een hersenafwijking en waanvoorstellingen uitlokken. Al ze echter lange tijd duren, kunnen ze ook tot blijvende hersenschade en dementie leiden.
Het optreden van delirium bij de ziekte van Alzheimer
Tegenwoordig delen wetenschappers delirium en dementie op in twee verschillende aandoeningen. Tussen 1930 en 1970 beschouwde men delirium en dementie echter als verschillende vormen of stadia van hetzelfde proces. In 1959 schreven Engel en Romano bijvoorbeeld dit:
“Wat betreft de bekendere vormen van orgaanstoornis, {hersenstoornis} verwijst naar wat zich verder ontwikkelt wanneer de werking van het orgaan als geheel wegens om het even welke reden verstoord wordt… Dit kan herleid worden tot twee fundamentele onderliggende processen, met name het falen van de stofwisselingsprocessen om de werking van het orgaan in stand te houden of het verlies van {functionele onderdelen} als gevolg van afsterven… Delirium verwijst naar de meer omkeerbare stoornis en dementie naar de onomkeerbare stoornis…We moeten deze toestanden beschouwen als verschillende graden of stadia van gelijksoortige processen.”
We kunnen dus zeggen dat delirium en de ziekte van Alzheimer met elkaar verbonden zijn en de mate van hersenstofwisseling laten dalen. Bovendien zijn beide pathologieën ook betrokken bij de verandering van de cholinergische werking.
Patiënten met dementie kunnen ook structurele hersenschade vertonen. In de Verenigde Staten veranderde men echter de diagnose naar de ziekte van Alzheimer als men tijdens een autopsie ontdekte dat een patiënt die eerst de diagnose delirium gekregen had, de pathologische tekenen van de ziekte van Alzheimer had.
Behandeling
Cholinesterase remmers kunnen helpen om delirium en ook de ziekte van Alzheimer onder controle te houden. Men schrijft ze dus ook voor bij het optreden van delirium bij de ziekte van Alzheimer.
Cholinesterase remmers kunnen vooral gunstig zijn voor patiënten in een postoperatieve setting. Bovendien blijkt ook dat ze patiënten helpen die aanzienlijke aandachtsproblemen hebben.
In Zweden heeft Dr. Bengt Winbald reeds onderzoeken over deze mogelijkheid uitgevoerd. Toch moeten patiënten cholinesterase remmers op een voorzichtige manier gebruiken. Dat is vooral nodig omdat cholinergische actieve stoffen bronchospasmen of het sick sinussyndroom kunnen veroorzaken.
Met dit voor ogen moeten artsen dus voorzichtigheid in acht nemen. Er zijn meer onderzoeken nodig om op een grondige manier te testen of een cholinergische behandeling de hersenen beschermt tegen stofwisselings-encefalopathie en zijn gevolgen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Fong, T. G., Jones, R. N., Shi, P., Marcantonio, E. R., Yap, L., Rudolph, J. L., … & Inouye, S. K. (2009). Delirium accelerates cognitive decline in Alzheimer disease. Neurology, 72(18), 1570-1575.
- Fong, T. G., Davis, D., Growdon, M. E., Albuquerque, A., & Inouye, S. K. (2015). The interface between delirium and dementia in elderly adults. The Lancet Neurology, 14(8), 823-832.
- Jones, R. N., Rudolph, J. L., Inouye, S. K., Yang, F. M., Fong, T. G., Milberg, W. P., … & Marcantonio, E. R. (2010). Development of a unidimensional composite measure of neuropsychological functioning in older cardiac surgery patients with good measurement precision. Journal of clinical and experimental neuropsychology, 32(10), 1041-1049.
- Racine, A. M., Fong, T. G., Travison, T. G., Jones, R. N., Gou, Y., Vasunilashorn, S. M., … & Dickerson, B. C. (2017). Alzheimer’s-related cortical atrophy is associated with postoperative delirium severity in persons without dementia. Neurobiology of aging, 59, 55-63.
- Plum, F., & Posner, J. B. (1982). The diagnosis of stupor and coma (Vol. 19). Oxford University Press, USA.
- Hazzard, W. R., Blass, J. P., & Halter, J. B. (2003). Principles of geriatric medicine and gerontology (5th ed., pp. 1517-29). J. G. Ouslander, & M. E. Tinetti (Eds.). New York: McGraw-Hill.
- Blass, J. P., & Gibson, G. E. (1999). Cerebrometabolic aspects of delirium in relationship to dementia. Dementia and geriatric cognitive disorders, 10(5), 335-338.