Het magische effect van lezen op de hersenen
Als we romans, fictieve verhalen en essays lezen, stellen we ons situaties, scenario’s en karakters voor. Door hun pagina’s om te slaan, creëren we mentale beelden van gezichten, jurken, landschappen, ruimtes en afstanden. Daar begint dan het magische effect van lezen op onze hersenen.
Lezen als activiteit is de perfecte gelegenheid om onze interne dialoog los te koppelen en te ontspannen. Het stopt de verwijten, de beschuldigingen, en de gedachten over de problemen die we niet kunnen oplossen. Dit alles activeert veel van de gebieden in onze hersenen.
Taal op de rechter hersenhelft
Neuroloog Guillermo Garcia Ribas stelt dat lezen twee aspecten vergemakkelijkt:
- het decoderen van taal
- symbolisch denken
Daarnaast maakt Alex Huth deel uit van het team dat het semantische systeem van de hersenen in kaart heeft gebracht.
Verrassend genoeg ontdekte hij dat taal niet beperkt is tot de linkerhersenhelft, zoals we tot nu dachten. Het lijkt erop dat de productie van taal tot dit gebied behoort. Veel van wat we tot nu toe weten van taal lijkt echter voor te komen op de rechter hersenhelft.
“Er is een verband tussen de gebieden van interpretatie van symbolen (woorden) en andere gebieden.”
– G. Ribas-
Lezen activeert onze mentale GPS
Neurowetenschapper Aidan J. Homer beweert dat de weergave van mentale beelden het corticale en subcorticale neuronale systeem beïnvloedt.
Het activeert ook een netwerk van rastercellen, of rasterneuronen, in de entorinale cortex. Deze rastercellen zijn verantwoordelijk voor ruimtelijke lokalisatie. Dat wil zeggen, ze laten het brein zijn positie in de ruimte begrijpen.
Ze worden geactiveerd tijdens de mentale beelden die worden gemaakt door het lezen van een beschrijving van personages in een omgeving. Dit gebeurt ook als we ons op een plek inbeelden. Ze doen het op dezelfde manier als voor visuele of auditieve prikkels.
Deze rasterneuronen tonen een sterke regulering van theta-golven. Het zijn elektrische prikkels van lange amplitude gerelateerd aan de reorganisatie van de cerebrale structuur. Het zijn ook lage-frequentiegolven. In dit opzicht denken sommigen dat ze de toegang tot onbewuste inhoud vergemakkelijken.
Theta-golven zijn kenmerkend voor slaapfasen 1 en 2 van volwassenen. Kinderen brengen echter hun wakkere tijd door in theta-golfstaat tijdens hun eerste levensjaren. Wanneer dit gebeurt tijdens een staat van wakkerheid bij volwassenen, komt iets overeen met de bewustzijnstoestand die bereikt wordt na training in meditatie of hypnose.
Dat wil zeggen, een van de effecten van lezen op onze hersenen is dat het de staat van bewustzijn vergemakkelijkt die toegang geeft tot het onbewuste. Tegelijkertijd is er een reorganisatie van hersenstructuren en neurale netwerken.
Spiegels om naar te kijken
Robert Harris van de Emory Universiteit deed een MRI-scan op een groep mensen gedurende de dagen dat het duurde om een roman te lezen. De studie leverde geweldige resultaten op.
De bewegingen van de personages activeerden verschillende hersengebieden in de lezers. De geactiveerde gebieden zouden geactiveerd zijn als ze de bewegingen zelf uitvoerden. Daarnaast werd een belangrijke versterking gevonden in de neuronale verbindingen van de centrale groeve. Dit orgaan is namelijk verbonden met lichamelijke sensaties en empathie.
Het magische effect van lezen laat een teken achter op de hersenen
De experimenten van Robert Harris leverden bijkomende resultaten op. De onderzoekers ontdekten bijvoorbeeld een neuronale afdruk dat het lezen van een roman dagen na het einde van het boek achter had gelaten.
Ze deden MRI-scans op dezelfde deelnemers, dagen nadat ze klaar waren met lezen. De onderzoekers ontdekten dat de verhoogde connectiviteit gedurende de leesperiode enkele dagen later werd gehandhaafd, hoewel de persoon het boek niet meer las.
Ze noemden dit de ‘schaduw van de activiteit’. Het lichaam voelt nog steeds de effecten van de gelezen boeken vijf dagen nadat je ze uit hebt gelezen. Het lijkt er zelfs op dat onze lichamen de afdruk nog langer kunnen behouden als we het boek erg leuk vonden.
Deze ‘schaduw van de activiteit’ in onze hersenen die ontstaat door lezen, zou het magische effect van lezen kunnen verklaren. Dit is dezelfde magie waarmee personages en verhalen bij ons kunnen blijven zelfs nadat we een boek hebben uitgelezen.
