Het fenomeen van emotioneel redeneren: welke gevolgen heeft het?
Weet jij hoe het is om een bepaalde werkelijkheid levendig te ervaren zonder dat je enig bewijs hebt dat de dingen echt zo zijn? Wel, dan weet je uit de eerste hand wat er gebeurt bij één van de meest onaangename psychologische kwesties. Het is een probleem dat vaak voorkomt. We noemen het emotioneel redeneren. In dit artikel gaan we dieper in op het fenomeen van emotioneel redeneren.
Emotioneel redeneren is een term die een soort cognitieve vervorming omschrijft. Aaron Beck, de bedenker van de cognitieve therapie was de persoon die in de jaren ’70 deze term gebruikte.
Volgens Beck is elk moment waarop je beslist dat je emotionele reactie met de werkelijkheid overeenkomt, een geval van emotioneel redeneren. Je verwerpt dan elk feitelijk bewijs of negeert het gewoon.
Je schenkt alleen aandacht aan deze “waarheid” die voortkomt uit jouw eigen gevoelens. Beck zei dat deze vorm van redeneren bovendien een basis heeft in negatieve gedachten. Die zijn onvrijwillig, oncontroleerbaar en spontaan.
Het fenomeen van emotioneel redeneren: gevoelens zijn geen feiten
Het fenomeen van emotioneel redeneren is wanneer je aanneemt dat wat je voelt in het algemeen waar moet zijn. Stel dat je je bijvoorbeeld verdrietig voelt. Dan moet het waar zijn dat het leven voor jou niet zo goed loopt en dat je gewoon ongelukkig bent.
Uiteraard kan het goed zijn om in verbinding te staan met je gevoelens. Het is echter niet goed als wat je voelt uitermate verschilt van wat er feitelijk met jou gebeurt.
De kracht van jouw gevoelens leidt tot overtuigingen. Die blijven meestal hangen tot de emotionele storm uitdooft. Wanneer je emotioneel redeneren toepast, geloof je de automatische gedachten die de emotionele problemen veroorzaken. Je zal dan uiteindelijk proberen om de dingen te beredeneren door je te baseren op je gevoelens.
Dat is ook de reden dat emotioneel redeneren meestal je werkelijkheid vervormt. Het schildert de realiteit in een negatief daglicht af. Eigenlijk kan het de werkelijkheid ook positief afschilderen. In dit artikel gaan we die kant van emotioneel redeneren echter niet bespreken.
Het is een interpretatie die perfect aansluit bij jouw wereld. Je hebt niet door dat het jou beïnvloedt. Je vraagt jezelf dus nooit af of wat je ziet, werkelijk waar is en of je het niet compleet manipuleert.
“Negatieve emoties als eenzaamheid, afgunst en schuldgevoel spelen een belangrijke rol in een gelukkig leven; het zijn grote, flitsende signalen dat er iets moet veranderen.”
-Gretchen Rubin-
Emotioneel denken kan het huidige moment saboteren
Het fenomeen van emotioneel redeneren is een heel bedrieglijke manier van redeneren omdat het steunt op emoties. Het probleem is dat gevoelens alleen maar gedachten en overtuigingen weerspiegelen en geen werkelijkheden.
We geven een voorbeeld. Iedereen heeft zich op een bepaald moment in zijn leven weleens een idioot gevoeld. Dat betekent echter niet dat we allemaal idioten zijn, alleen omdat we het op die manier gevoeld hebben.
Natuurlijk niet! Het is een vervormd gevoel. Dit betekent dat de emoties die het ons geeft, geen goed bewijs leveren dat we feitelijk idioten zijn. Hetzelfde gebeurt wanneer jij je bijvoorbeeld omtrent iets overweldigd of hopeloos voelt. Die gevoelens betekenen niet dat het onmogelijk is om je problemen op te lossen en dat alles al afgelopen is.
Emotioneel redeneren heeft een bijwerking die echt heel vaak optreedt: uitstelgedrag. Als je het gevoel hebt dat je iets zal verknallen, dan zal je het waarschijnlijk uitstellen of helemaal niet proberen. Het uitstelgedrag verhindert dat je gezonde beslissingen neemt in functie van de zorg voor jezelf.
Wanneer iets zeker is, dan is onze natuurlijke reactie niet om ervoor te vechten en het te vermijden of er een eind aan te maken. Meestal leggen we ons neer bij die realiteit. We aanvaarden het gewoon als een feit. Wat dan meestal ook gebeurt, is dat jouw waarneming van de realiteit bijna altijd werkelijkheid zal worden.
Het fenomeen van emotioneel redeneren en depressie
In bijna alle gevallen van depressie speelt het fenomeen van emotioneel redeneren een enorme rol. Depressieve mensen voelen dingen op een heel negatieve manier. Ze nemen dus ook meestal aan dat de dingen echt zo zijn. Ze denken er nooit aan zich af te vragen of die perceptie vanuit hun gevoelens geldig is of niet.
Veel depressieve mensen vervallen uiteindelijk in emotioneel redeneren. Ze kunnen bijvoorbeeld beginnen met dingen te filteren en zich op de negatieve aspecten richten van een heel positieve uitkomst. Ze doen dit omdat ze met een negatieve geestestoestand door het leven gaan.
Bovendien maakt het niet veel verschil of ze enige controle over deze situatie hebben of niet. Ze zullen dit uiteindelijk toch over het hoofd zien zolang als ze emotioneel redeneren toepassen.
Eén van de grote problemen is dat het fenomeen van emotioneel redeneren in werkelijkheid slechts een aangeleerd gedrag is, aangezien vele mensen het gebruiken.
Het is ook de moeite waard te vermelden dat emotioneel redeneren niet tot depressie leidt. Het bezorgt je echter wel bepaalde denkpatronen. Die kunnen je heel moeilijk maken om een depressie te bestrijden als je die hebt.
De echte waarheid is dat emotioneel redeneren heel vaak voorkomt. We denken allemaal graag dat we rationele beslissingen nemen. Meestal doen we dat echter niet. Het is veel gemakkelijker om ons te laten leiden door onze gevoelens.
Onze hersenen hebben een specifieke bedrading. Wegens dit netwerk is het in feite veel gemakkelijker om een beslissing op basis van gevoelens dan op basis van feiten te nemen. Meestal gaan we niet op zoek naar feiten om onze beslissingen te ondersteunen. We aanvaarden ze gewoon omdat het gemakkelijker is.
Verander je beperkende overtuigingen en maak een eind aan emotioneel redeneren
Het voornaamste probleem met onjuiste gedachten (de gedachten die bij het fenomeen van emotioneel redeneren een rol spelen) is dat je ophoudt met alternatieve verklaringen zoeken zodra je beslist hebt dat je emoties feiten zijn. Dat is de reden waarom deze gedachten zo beperkend en problematisch zijn.
Als je een eind wilt maken aan emotioneel redeneren, begin dan met na te gaan op welke momenten het je gedachten overneemt. Probeer jezelf dan gedurende enkele seconden te vertragen. Doe de volgende dingen:
- Sla je gedachten op. Als je emotioneel redeneren vaststelt, onthoud dan dat die gevoelens misschien niets te maken hebben met wat werkelijk rond jou gebeurt. Probeer op een objectieve manier over de dingen na te denken.
- Zet jouw “kalmtebril” op. Vraag jezelf af of je de situatie op een andere manier zou bekijken als je rustiger was. Probeer naar het bewijs te kijken. Beslis of de emoties die je voelt, in de concrete situatie gepast en begrijpelijk zijn.
- Geef jouw emoties de tijd om weg te gaan. Soms verdwijnen ze inderdaad heel snel. Neem dus de tijd. Zodra de emotionele doorn in je zijden verdwenen is, kan je dan je conclusies in vraag stellen. Het is veel gemakkelijker om tot een ander perspectief te komen zodra je rustig geworden bent.
“Een marathon lopen met een rugzak is zwaar en het kan je verhinderen de wedstrijd te winnen. Laat de bagage uit je verleden – verzwaard met angst, schuldgevoel en woede – jou niet afremmen.”
-Maddy Malhotra-
Verlies nooit het feit uit het oog dat emotioneel redeneren een mentale valkuil is. Het is een illusie die optreedt wanneer je het moeilijk hebt om de emoties te beheersen die uit jouw gevoelens ontstaan. Hoe negatief die emoties ook zijn, op zich zijn ze nooit slecht. Ze zijn er eigenlijk om ons te helpen overleven.