Het aanvullende motorische gebied van de hersenen

In je dagelijks leven voer je eindeloos veel handelingen automatisch uit, zonder erbij stil te staan hoe je ze uitvoert en welke hersenstructuren daarbij betrokken zijn. Het aanvullende motorische gebied is verantwoordelijk voor veel van deze handelingen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 28 mei, 2023

De motorische schors is een neocorticaal gebied dat belast is met het aansturen van al onze bewegingen. Hij bevindt zich in de frontale kwab en bestaat uit de primaire motorische cortex, de premotorische cortex en de aanvullende motorische zone.

In dit artikel gaan we ons concentreren op dit laatste gebied. We bespreken de onderdelen, de functies en de veranderingen die het kan ondergaan als gevolg van letsel of andere soorten aandoeningen.

Het aanvullende motorische gebied van de hersenen

De aanvullende motorische zone (SMA – Supplementary Motor Area of the Brain in het Engels) beslaat het achterste derde deel van de superieure frontale kwab en coördineert houdingsbewegingen. De neuronen ervan projecteren naar het ruggenmerg.

Het speelt dus een belangrijke rol in de directe controle van de mobiliteit. In feite is de activiteit ervan niet alleen relevant voor het initiëren van acties, maar ook voor het voorbereiden en controleren ervan.

Elektrische stimulatie van de SMA kan verheffingen van de tegenovergestelde arm, afwijkingen van het hoofd en de ogen, en bilaterale synergetische contracties van de spieren van de romp en de benen veroorzaken. De meeste van deze bewegingen worden beschreven als tonische contracties van het posturale type.

De SMA bestaat uit het pre-supplementaire motorgebied en is gerelateerd aan het supplementaire oculaire veld. Samen vormen de drie het supplementary motor complex (SMC) (Nachev, Kennard & Husain, 2008). De anatomische en neurofysiologische kenmerken van elk zijn totaal verschillend.

Vergeleken met de primaire motorische gebieden vertoont het SMC een grotere gevoeligheid voor taken waarbij de actie een groter bereik heeft en niet gespecificeerd wordt door de directe externe omgeving. De affectatie van het geheel zou zich kunnen mengen in het verrichten en nalaten van handelingen.

Functies van het aanvullende motorische gebied

Eenvoudige bewegingen worden bemiddeld door activering van de primaire motorische zone en de sensorische cortex. De SMA is met hen betrokken bij de voorbereiding, initiatie en controle van complexe bewegingen.

Door de studie (Engelse link)van de bloedsomloop is waargenomen dat tijdens de uitvoering van complexe bewegingen de bloedstroom toeneemt in het primaire motorische gebied en zich uitbreidt naar het aanvullende gebied. Wanneer dezelfde volgorde echter alleen mentaal wordt uitgevoerd, neemt de bloedstroom alleen toe in de SMA.

Onderzoek (Engelse link) met functionele magnetische resonantie (FMR) en met positronemissietomografie (PET) ontdekte een significante deelname van de SMA aan de controle en initiatie van beweging en de opeenvolging van taken.

De onderzoekers specificeerden ook dat dit gebied niet alleen een exclusief gebied is voor beweging, maar een gemengd sensorimotorisch deel. Het primaire doel ervan is echter de motorische functie. Dit gebied grijpt ook in:

• Bimanuele coördinatie.
• Ontvangst van zintuiglijke prikkels.
• Herstel en herhaling van aangeleerde taken.
• Motorisch leren van bewegingsreeksen.
• Het fungeert als schakel tussen het limbisch systeem en het motorisch apparaat.

SMA-stoornissen

Het SMA-syndroom is een gevolg van een operatie of letsel aan dit gebied. Onmiddellijk daarna manifesteert het zich als contralaterale hemiplegie.

Wie aan het SMA-syndroom lijdt, vertoont een ernstige vermindering van contralaterale spontane motorische activiteit. Ook ervaren ze gezichtsverlamming en verminderde spontane spraak.

Verder is de onwillekeurige beweging van de ledematen normaal. Bovendien kan het syndroom gepaard gaan met hemiataxie, hemiapraxie, hemineglect, hyperreflexie en hypertoniciteit.

Het herstel van de bewegingen is meestal volledig rond elf dagen na de SMA-operatie. De fijne motoriek kan echter pas ongeveer twee tot zes weken later hersteld zijn. Bovendien kunnen complexe taken die speciale vaardigheden vereisen, evenals bewegingen die met hoge snelheid worden uitgevoerd, permanent worden aangetast. De volgende gevolgen op lange termijn kunnen optreden:

• Wijzigingen in de fijne bewegingen met de handen.
• Aantastingen in de afwisselende fijne bewegingen van beide handen. Dit is vooral het geval bij complexe taken die een snelle uitvoering of grote vaardigheid vereisen.

Bij SMA-laesies is ook het optreden van het taaltekortsyndroom vastgesteld. Het kan gaan om:

• Echolalie.
• Parafasieën.
• Hypofluente taal.
• Telegrafische taal.

Samengevat is de SMA een belangrijk corticaal gebied voor de planning, initiatie en supervisie van bewegingen. Hoewel de functies ervan niet duidelijk gedefinieerd zijn en er meerdere rollen worden overwogen, staat dit gebied centraal voor de continuïteit van complexe handelingen en voor de coördinatie van manuele bewegingen.