Hersenspoeling: dwingende overredingstechnieken
Hersenspoeling is het onderwerp van veel films en documentaires, zoals die over communisten in Vietnam die Amerikaanse soldaten hebben gehersenspoeld. Het proces is echter niet altijd even dramatisch als in films. Je kunt hersenspoeling beter begrijpen als we het omschrijven als het gebruik van dwingende overredingstechnieken.
Dwingende overreding houdt in dat je door middel van geweld invloed over iemand probeert uit te oefenen. Dit soort overreding is veel sterker en invasiever. Het zijn onder andere sekten, totalitaire staten, terroristische organisaties en ontvoerders die gebruikmaken van dit soort overreding.
Iemand hersenspoelen of gebruikmaken van dwingende overreding is echter niet eenvoudig. Je moet namelijk verschillende technieken gebruiken om iemands geloof, denkproces en manier van voelen en handelen daadwerkelijk te veranderen.
Deze dwingende overredingstechnieken kunnen worden onderverdeeld in vier typen: het sociale type, het emotionele type, het cognitieve type en het type dat dissociatieve staten opwekt.
Sociale technieken
In dit geval wordt er gebruikgemaakt van technieken die bedoeld zijn om de omgeving van de persoon die gehersenspoeld wordt, te manipuleren en controleren. Het doel is om de weerstand van de persoon in kwestie te verzwakken, waardoor het makkelijker wordt om hem te overtuigen. Enkele van de sociale dwingende overredingstechnieken waar iemand gebruik van kan maken zijn:
- Isolatie: dit maakt het een stuk makkelijker om iemand te hersenspoelen. Het houdt in dat iemand mentaal, sociaal en fysiek wordt afgesloten van de rest van de wereld. Met andere woorden, het individu wordt volledig geïsoleerd.
- Informatiebeheer: de informatie die iemand ontvangt manipuleren en controleren, vormt een vorm van isolatie. Hoe minder informatie iemand heeft, hoe minder opties hij heeft om uit te kiezen. Hierdoor wordt zijn kritisch denkvermogen zeer beperkt.
- Het creëren van een staat van existentiële afhankelijkheid: dit houdt in, iemand laten geloven dat zijn bestaan volledig afhangt van iemand anders. Meestal is die persoon een soort leider. In de praktijk houdt het in: volledig voldoen aan iemands primaire en secundaire behoeften totdat hij een volledige afhankelijkheid ontwikkelt.
- Psychofysische verzwakking: sommige soorten fysieke verzwakking zijn verbonden aan psychische verzwakking. Dit leidt op zijn beurt tot een verzwakt vermogen om overredingstechnieken te weerstaan.
Emotionele technieken
Motivaties zijn emotioneel geconditioneerd. Dus als je de emoties van mensen kunt beïnvloeden, kun je ook hun motivaties en hun gedrag beïnvloeden.
- Emotionele activering van plezier: iemand charmeren en goed behandelen. Mensen maken gebruik van deze techniek om anderen naar zich toe te trekken en hun aandacht te trekken.
- Emotionele activering van angst, schuld en spanning: beloningen en straf gebruiken om emotionele reacties op te wekken als angst, schuld en spanning. Deze emoties moedigen namelijk afhankelijkheid en onderwerping aan.
Cognitieve technieken
Deze technieken zijn gebaseerd op de twee technieken die we hiervoor hebben besproken. Een persoon die fysiek zwak is en zich schuldig voelt, bevindt zich namelijk in een perfecte positie om gehersenspoeld te worden.
- Laatdunkend doen over het kritisch denkvermogen: de dader laat de ander zien waarom het niet slim is om zijn eigen gedachten te volgen. Hierdoor zal hij elke gedachte die hij heeft willen onderdrukken.
- Gebruik van bedrog en leugens: de werkelijkheid verdraaien door informatie te verbergen, liegen of bedriegen.
- Eisende onderwerping: ervoor zorgen dat er een groepsidee wordt aangehangen. Eisen dat het individu zich onderwerpt aan wat de groep beslist. Met andere woorden: conformiteit en onderwerping ontwikkelen.
- Groepsidentiteit: identiteit moet collectief zijn. Als gevolg hiervan verliezen individuen hun persoonlijkheid en nemen ze de identiteit van de groep over. Hierdoor kunnen individuen onderscheidende kenmerken verliezen.
- De aandacht beheersen: manipuleren waar iemands aandacht naar uitgaat, betekent dat je hem ook kunt dwingen om aandacht te schenken aan jouw overredingstechnieken.
- Controle over taal: op een controlerende manier spreken, houdt in dat je zijn vrijheid beperkt. Het weglaten van bepaalde woorden of zinsdelen is een manier om specifieke vragen of evaluatie te vermijden.
- De bron van autoriteit veranderen: zodra je iemands principes van autoriteit afbreekt, stel je hem bloot aan een totalitaire autoriteit. Als gevolg krijgt deze gezagsdrager alle macht. Alle anderen moeten zich aan hem onderwerpen.
“Er zijn maar twee manieren waarop mensen met elkaar kunnen omgaan: geweren of logica. Geweld of overreding. Degenen die weten dat ze niet kunnen winnen door middel van logica, hebben altijd hun toevlucht genomen tot wapens.”
-Ayn Rand-
Dwingende overredingstechnieken die dissociatieve staten opwekken
Dissociatie komt overeen met staten van trance die zich voordoen wanneer een ervaring wordt geïntensiveerd. Deze staten leiden tot een tijdelijk verlies van bewustzijn en identiteit. Ze komen vaker voor in totalitaire omgevingen.
Deze bewustzijnstoestanden maken volgers ook kwetsbaarder. Als gevolg hiervan is het eenvoudiger om ze onder controle te houden door hun opties te beperken en de kans om ze te evalueren kleiner te maken.
Dwingende overredingstechnieken of hersenspoeling gebruik je wanneer je iemands omgeving manipuleert om diegene zwakker te maken. Cognitieve en emotionele overreding verandert de manier waarop iemand denkt en voelt. Hierdoor komt hij uiteindelijk in een staat van trance terecht, waarin het makkelijker is om op hem in te praten.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Rodríguez-Carballeira, Á. (1992). El lavado de cerebro. Psicología de la persuasión coercitiva. Barcelona: Editorial Boixareu Universitaria.