Waarom is het zo moeilijk om uit gewelddadige situaties weg te komen?

Het eerste is dat je jezelf niet de schuld moet geven van de misbruiksituaties die je ervaart of heeft meegemaakt. Het belangrijkste is dat je aan een oplossing werkt.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 04 december, 2023

In ons dagelijks leven is misbruik nog steeds een groot probleem. Voortdurend lezen we over vrouwen die door hun partners of ex-partners vermoord zijn. Ze waren niet in staat om uit deze gewelddadige relaties te ontsnappen.

Soms keren slachtoffers steeds terug naar hun ex, ook al valt hun partner hen aan. Of ze slagen er helemaal nooit in om uit de relatie van misbruik weg te komen. Waarom kunnen mensen uit deze gewelddadige situaties niet wegkomen?

Veel mensen kunnen dit moeilijk begrijpen. Ze geven dan het slachtoffer de schuld. Je hoort vaak “als hij je zo erg gekwetst heeft, waarom ga je dan terug of blijf je bij hem?” Maar de werkelijkheid is niet zo eenvoudig. Deze vrouwen treft eigenlijk geen schuld.

Er zijn namelijk vele redenen waarom het moeilijk is om gewelddadige situaties te verlaten. Lees dus verder en ontdek waarom dit gebeurt. Misschien kan jij iemand in deze situatie helpen.

Emotionele afhankelijkheid en misbruik

Als je een relatie hebt, dan gaan we ervan uit dat je het gevoel hebt dat de andere persoon van je houdt. Hoe omschrijven we dan emotionele afhankelijkheid? Het is de buitensporige behoefte aan genegenheid van de partner.

Die behoefte versterkt de dwangmatige gedachten van de andere persoon en de voortdurende gevoelens van verlatenheid. Het kan ervoor zorgen dat een vrouw zich onderdanig gedraagt zodat ze haar geliefde niet verliest.

Uiteindelijk zal ze haar partner voorrang geven op alle anderen en alle andere dingen (zichzelf inbegrepen). Ze idealiseert hem ook. Het gevolg is dat ze zich alleen richt op zijn goede kwaliteiten (ook als er niet veel zijn). Ze bedekt zijn wreedheid en agressie. Bovendien aanvaardt ze ook zijn agressieve overtuiging dat hij superieur is.

Dit heeft ook te maken met de angst voor een breuk. Die vrees veroorzaakt verlatingsangst. Het slachtoffer denkt dan aan het ergste. De relatie zal eindigen en zij zal alleen overblijven. Ze doet dus alles wat ze kan om dit te voorkomen. Dit gedrag gaat veel verder als het misbruik onafgebroken optreedt. Want de agressieve partner heeft vaak spijt. Hij probeert dan de schade die hij heeft aangericht, “goed te maken.”

Het is mijn schuld

Het kan gebeuren dat de slachtoffers in deze gewelddadige situaties zichzelf de schuld geven voor het geweld dat ze ondergaan. De vrouw gaat ervan uit dat haar partner vriendelijk en zorgzaam is. In dit denkschema is geen ruimte om zijn gewelddadig gedrag te aanvaarden.

Als het dan toch gebeurt, gaat het slachtoffer op zoek naar een oorzaak. Meestal ziet ze zichzelf als de reden voor zijn gedrag. Daarom zien deze vrouwen zichzelf dus niet als slachtoffer. Integendeel, ze voelen schuldig of verantwoordelijk.

In de relatie zal er dan meer sprake zijn van afschuwelijke, verschrikkelijke agressie dan van goede momenten die een gevoel van opluchting bieden. In dit scenario probeert het slachtoffer meestal al het mogelijke te doen om die goede momenten zo vaak mogelijk te laten optreden. Ze doet het zelfs ook al weet ze dat ze zichzelf uiteindelijk steeds dieper ingraaft.

Andere redenen waarom vrouwen in gewelddadige situaties blijven

Er is nog een andere factor die het slachtoffer tegenhoudt om een gewelddadige relatie te verlaten, een laag zelfbeeld. Ze ziet zichzelf als een persoon die niets goed kan doen of waardeloos is. Dit is iets wat de misbruiker haar steeds weer blijft zeggen. “Je bent waardeloos” is een zin die bij verbaal geweld vaak gebruikt wordt.

Maar de gewelddadige persoon gebruikt niet alleen lichamelijke of psychologische geweld tegen zijn slachtoffer. Het komt ook vaak voor dat een man een eind maakt aan het sociale ondersteuningsnetwerk van een vrouw.

Zo raakt het slachtoffer in een isolement en blijft ze afhankelijk van haar misbruiker. Het kan ook gebeuren dat ze zelfs nog afhankelijker van hem wordt. Het ultieme doel van deze strategie is ervoor te zorgen dat het slachtoffer niemand heeft om tegen te praten of hulp te vragen.

Een andere vorm van misbruik is aangeleerde hulpeloosheid. Beetje bij beetje begint het slachtoffer veel van haar kracht en vrijheid te verliezen. Uiteindelijk begint ze dan te denken dat ze niets kan doen om te ontsnappen. Op dat moment neemt de wanhoop haar leven over. Ze ziet geen enkele uitweg meer.

Uitgelichte afbeelding met dank aan Misael Nevarez, Volkan Olmez, en Xavier Sotomayor.