Heb jij wel eens gehoord van het Overton-venster?

Het Overton-venster is een politiek concept dat beschrijft hoe de mening van het publiek over een onderwerp kan worden gewijzigd. Het stelt dat ideeën die eerder als belachelijk werden beschouwd op de lange termijn geaccepteerd kunnen worden.

Volgens dit concept zijn zelfs taboe-onderwerpen niet immuun voor de gevolgen ervan. De algemene mening die de maatschappij heeft over zaken als incest, pedofilie of kannibalisme zou zomaar radicaal kunnen veranderen.

Om dit te laten gebeuren, is het helemaal niet nodig om een ​​dictatoriaal regime te implementeren of de hele bevolking te hersenspoelen, maar om een ​​reeks geavanceerde technieken te ontwikkelen waarvan de implementatie door de samenleving onopgemerkt zou blijven.

Oorsprong van het Overton-venster

Het was Joseph Overton die dit concept voor het eerst bestudeerde. Hij merkte namelijk op dat het publiek voor elk gebied van openbaar bestuur slechts een beperkte reeks potentiële beleidsmaatregelen aanvaardde. Dit beleid verandert niet wanneer politici van gedachten veranderen. De maatschappij kiest ze.

Op basis van deze bevindingen ontwikkelde Joseph Overton een verticaal beleidsmodel, waarbij de ‘meest vrije’ bovenaan stonden en de ‘minst vrije’ onderaan. Dit heeft te maken met overheidsinterventie waarin aanvaardbaar beleid wordt ingekaderd in een venster dat binnen deze as kan bewegen.

De fases van het Overton-venster

In principe lijkt het onmogelijk dat de maatschappij enkele van de taboes die we hierboven noemden, accepteert. Het concept van het Overton-venster stelt echter dat dit wel degelijk kan gebeuren. Om te zien waar de verschillende stadia van het Overton-venster uit bestaan, zullen we ons concentreren op een specifiek taboe: kannibalisme.

Fase 1: Van ondenkbaar naar radicaal

In de eerste fase van het Overton-venster bevindt kannibalisme zich in het laagste acceptatieniveau. De maatschappij vindt het immoreel. Het wordt als walgelijk en absurd beschouwd. Op dit punt is het venster gesloten en onbewogen.

Om de publieke opinie te veranderen, beginnen wetenschappers het te bestuderen. Voor wetenschappers zouden er namelijk geen taboe-onderwerpen moeten zijn. De wetenschappelijke gemeenschap begint daarom met het analyseren van de tradities en rituelen van sommige stammen.

Fase 2: Van radicaal naar aanvaardbaar

Na fase 1 is het idee geëvolueerd van ondenkbaar naar bespreekbaar. In de tweede fase beginnen mensen het idee te accepteren. Door de conclusies van de wetenschappelijke gemeenschap begint de maatschappij degenen die weigeren kennis over het onderwerp te verwerven als bekrompen te zien.

Mensen die zich verzetten zullen worden gezien als fanatici die tegen de wetenschap zijn. De intolerante mensen worden publiekelijk veroordeeld, omdat het idee zijn negatieve connotaties verliest. De term ‘kannibalisme’ kan zelfs veranderen in iets als antropofagie. Stukje bij beetje maakt de media het eten van mensenvlees acceptabel en respectabel.

Fase 3: Van aanvaardbaar naar verstandig

De consumptie van mensenvlees wordt een gewoon recht. Het idee is nu verstandig. Ondertussen blijft het publiek degenen die zich blijven verzetten tegen het idee echter wel bekritiseren.

Deze mensen zouden namelijk radicalen zijn die tegen een fundamenteel recht zijn. Aan de andere kant beweren de wetenschappelijke gemeenschap en de media dat er veel gevallen van kannibalisme in de menselijke geschiedenis zijn.

Fase 4: Van verstandig naar populair

Kannibalisme wordt nu een favoriet onderwerp. Het idee begint in films en tv-series te worden afgebeeld als iets positiefs. Tegelijkertijd worden historische cijfers met betrekking tot deze praktijken geprezen. Het fenomeen wordt steeds talrijker en blijft zijn positieve imago versterken.

Fase 5: Van populair naar politiek

Het Overton-venster, dat aanvankelijk nog gesloten was, staat nu wagenwijd open. In deze laatste fase begint de wetgevende machine die het fenomeen zal legaliseren zich voor te bereiden. Aanhangers van kannibalisme consolideren in de politiek en beginnen meer macht en vertegenwoordiging te zoeken.

Een idee dat aanvankelijk ondenkbaar en immoreel was, is in het collectieve bewustzijn inmiddels dus een recht geworden. Dit gebeurde via een concept dat de perceptie van het publiek van elk idee kan veranderen, hoe gek het ook is.