Harry Potter-fandom: een buitengewoon fenomeen
Harry Potter bevindt zich qua populariteit in dezelfde klasse als The Simpsons. Het is zo’n fenomeen geworden dat, of we het nu leuk vinden of niet, of als we er zelfs maar weinig van afweten, we er ons allemaal tot op zekere hoogte mee kunnen identificeren.
De beroemdste magiër van de afgelopen decennia heeft een diepe indruk achtergelaten op zijn legioenen fans over de hele wereld. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over de wereld van de Harry Potter-fandom.
Het is alweer lang geleden dat Harry Potter en de Relieken van de Dood (Harry Potter and the Deadly Hallows) in première ging. Maar verre van in de vergetelheid of nostalgie geraakt te zijn, is de jonge tovenaar in het geheugen van de mensen gebleven en is hij erin geslaagd een buitengewoon trouwe en productieve fandom te behouden.
Dus hoe is dit fenomeen ontstaan? En hoe zal het in de toekomst evolueren? In dit artikel willen we deze vragen zoveel mogelijk behandelen.
Wat zijn fans?
In grote lijnen kunnen we een fan definiëren als een persoon die een andere persoon bewondert of verafgoodt. Deze andere persoon kan een sportman, zanger of acteur zijn, of iemand die algemeen bekend is in de media. Je kunt echter ook fan zijn van een genre, een serie, een film, of zoals in het geval van Harry Potter, een saga.
Het fan-effect komt ook vooral veel voor bij tieners, aangezien dit een tijd is waarin hun identiteit wordt gecreëerd. Fans hebben de neiging het object van bewondering te volgen en zelfs te imiteren. Er vindt een identificatieproces plaats.
Fans raken betrokken bij alles met hun idool te maken heeft. Ze groeperen zich in belangengroepen en communiceren of begroeten elkaar op dezelfde manier. Ze kunnen verhalen of audiovisueel materiaal produceren die verband houden met hun object van bewondering.
Het internet heeft het creëren van groepen en communicatie tussen fans enorm bevorderd. Als gevolg hiervan kunnen we er gemakkelijk legioenen volgers vinden die produceren, delen, debatteren en onderzoeken.
Bedrijven en reclamebureaus weten dat maar al te goed. Fans zijn tenslotte consumenten en als een fenomeen van deze aard een zo hoog niveau bereikt als Harry Potter, dan liggen de klanten zonder twijfel voor het oprapen!
Karakters om je mee te identificeren
In het vorige punt spraken we over een identificatieproces tussen de fans en het fenomeen dat ze verafgoden. Ook merkten we op dat dit proces meestal zijn hoogtepunt vindt in de adolescentie. Dus als we dit idee toepassen op de Harry Potter-fandom, vinden we een nogal merkwaardig feit.
Laten we eens stilstaan bij elk van de boeken waaruit de sage bestaat. Wat kunnen we zien? Dat elk boek lijkt te corresponderen met een specifiek schooljaar waarin Harry zat en als gevolg daarvan dus met een bepaalde leeftijd.
Harry Potter and the Sorcerer’s Stone (Harry Potter en de Steen der Wijzen) kwam in 1997 op de planken in het Verenigd Koninkrijk. De marketingstrategie besloot om het boek te richten op een volledig kinderpubliek, zij die eind jaren negentig kinderen waren.
De jonge tovenaar werd al snel beroemd en de boeken werden over de hele wereld vertaald en verkocht. J. K. Rowling had kinderen het plezier weer teruggegeven om te lezen. Ze veranderde een hele generatie in lezers.
Deze jonge lezers keken reikhalzend uit naar de komst van het volgende boek in de saga. Het interessante is dat de boeken steeds donkerder, complexer en epischer werden. Harry ging, net als de lezers, ook verder met volwassen worden.
Harry Potter-fandom
De films kwamen om de één of twee jaar uit. Zo bereikten de producenten iets buitengewoons. Deze jonge lezers bereikten de adolescentie en maakten deel uit van een solide gemeenschap waarmee ze zich konden identificeren.
De filmaanpassingen versterkten op hun beurt deze fandom en stelden het tegelijkertijd open voor een groter publiek: jonge mensen die de boeken niet hadden gelezen.
Harry Potter-fans konden zich identificeren met de personages die dezelfde leeftijd hadden en dezelfde zorgen hadden in het leven. Het enige verschil was natuurlijk het soort wereld waarin ze leefden. De personages die in het werk van Rowling werden gepresenteerd, leken ondanks ongelooflijke krachten en fenomenen nog steeds te resoneren met de realiteit.
Rowling introduceerde ons aan vrouwelijke personages waarmee meisjes zich enorm konden identificeren. Het bevorderde de oorzaak van het feminisme aanzienlijk.
Misschien is Harry’s geval het verst verwijderd van de typische held. Hij is namelijk juist in hoge mate een onvolmaakte held. Hij gaf ons echter ook een nieuw soort mannelijkheid. Harry liet zien dat jongens en jonge mannen bang konden zijn en zelfs konden huilen zonder zich ervoor te hoeven schamen.
Harry Potter: actieve en productieve fans
De Harry Potter-fandom is bijzonder actief en productief geweest. Al deze activiteit werd ondersteund door eindeloze merchandisingproducten en websites, zoals Pottermore, waar alle fans zich concentreren. De auteur zelf beantwoordt zelf ook vele vragen van haar volgers via interviews en haar Twitter-account.
Zo’n grote community heeft natuurlijk een aantal codes die ze delen. Ze identificeren elkaar als ‘Potterheads’, gebruiken termen als ‘dreuzel’ en identificeren zichzelf door middel van symbolen of insignes zoals de overblijfselen van de dood of het donkere teken.
De verdeling van Potterheads door de huizen van Zweinstein is nogal merkwaardig en sites zoals de Pottermore hebben fans aangemoedigd om te checken tot welk huis ze behoren, waardoor nieuwe gemeenschappen binnen hetzelfde fandom ontstaan.
Dit lijkt allemaal erg op de indeling van de tekens van de dierenriem. Het feit dat je bij het ene of het andere huis hoort, heeft te maken met de persoonlijkheidskenmerken van de bewoners.
Degenen die tot Griffoendor behoren, zullen ofwel dapper zijn of naar dapperheid streven. Iemand die tot Zwadderich behoort, zal opvallen door zijn ambitie. Dit versterkt het gevoel erbij te horen en het gevoel van identificatie groeit.
Daarnaast lijkt de productiviteit van de potterheads geen grenzen te kennen. Naast de fanfictie, een veelvoorkomend fenomeen bij alle soorten fandom, vinden we een buitengewoon creatieve gemeenschap.
Het is een gemeenschap die, in plaats van alleen plot-theorieën te bespreken, is begonnen met het maken van haar eigen film – Voldemort: Origins of the Heir. Dit is een onofficiële spin-off die het leven van de antagonist van de saga verkent, waarbij de fans de film zelf financieren.
De toekomst van de potterheads
We hebben eerder opgemerkt dat we deze specifieke wereld van fandom vanuit een generatieperspectief kunnen bekijken. Dus misschien moeten we gaan nadenken over de toekomst. Zou het aantrekken van nieuwe volgers een probleem kunnen zijn?
In tegenstelling tot fans die geleidelijk zijn opgegroeid met de tovenaar, heeft elke jongere tegenwoordig de hele handel al tot zijn beschikking. Ze kunnen gemakkelijk alle boeken, films en informatie in handen krijgen, dus in zekere zin is de magie verbroken.
Het feit dat jonge mensen opgroeien op hetzelfde moment als de hoofdpersonages, wanhopig wachtend op de volgende aflevering, voedde het hele fenomeen enorm.
Misschien is het nog te vroeg om na te denken over de mogelijke evolutie, maar we kunnen zien dat er al enkele stappen zijn ondernomen om op zoek te gaan naar nieuwe niches of toekomstige fans. Een voorbeeld hiervan kunnen we vinden in de creatie van de Fantastic Beasts and Where to Find Them-saga.
Waarom een nieuwe saga creëren?
Waarom dan een nieuwe saga creëren? Omdat dit, naast de al geconsolideerde fandom die nu volwassen zijn, de deuren opent voor een nieuw publiek. Fantastic Beasts and Where to Find Them is zelfs behoorlijk succesvol geweest onder jongere generaties die de Harry Potter-boeken niet eens hadden gelezen.
In de afgelopen tijd hebben we themaparken gehad die waren geïnspireerd door de wereld van Harry Potter en echte settings zoals King’s Cross Station. Deze zijn gebruikt om de fandom te voorzien van entertainment dat verder gaat dan boeken en films, een ervaring die hen dichter bij de wereld brengt waar J. K. Rowling van droomde.
We weten niet wat de toekomst zal brengen, maar alles lijkt erop te wijzen dat deze fandom meer leeft dan ooit. Ondertussen zullen we blijven dromen en reikhalzend wachten op onze acceptatiebrief van Hogwarts.