Guilty pleasure: een conflict van emoties
Schaam je je om toe te geven dat je verslaafd bent aan die tienerserie met belachelijke plots en glansloos acteerwerk? Maak je graag boterhammen met pindakaas en ham, maar eet je die alleen als je alleen thuis bent, zodat niemand kritiek op je heeft? Vertel je mensen dat je graag leest, maar laat je weg dat de boeken die je het leukst vindt middeleeuwse romans zijn? Gefeliciteerd, je hoort bij de in-crowd. Je kunt op sociale media gaan beweren dat het een guilty pleasure is.
De laatste tijd is de term guilty pleasure populair geworden op het internet. Het verwijst naar die momenten, handelingen of activiteiten waarvan je echt geniet, maar waardoor je je tegelijkertijd schuldig voelt omdat je plezier voelt bij het consumeren ervan.
Normaal gesproken spreken we van guilty pleasure om te verwijzen naar amusementsproducten of om te praten over eten of drinken. De term kan echter veel verder worden uitgebreid. In feite kunnen zowel plezier als schuldgevoel van allerlei kanten komen.
Maar is het mogelijk dat iets dat je plezier geeft, er ook toe leidt dat je je schuldig voelt? Waarom heb je het gevoel dat je sommige van je voorkeuren moet verbergen en privé moet houden? Zouden anderen echt gekwetst worden alleen maar omdat jij geniet van iets wat zij niet genieten? Maakt het je een slecht mens?
Rationeel gezien is het antwoord eenvoudig. Als jouw voorkeuren andere mensen niet kwetsen, moet je je er niet schuldig over voelen. Emotioneel ligt het echter heel anders.
Stereotypen, vooroordelen en verwachtingen: de redenen voor guilty pleasure
Stereotypen op zich zijn niet per se slecht. Ze helpen je om de samenleving te vereenvoudigen en in te delen en om voorbereid te zijn op wat je zou kunnen aantreffen. Stereotypen hebben soms gelijk en soms ongelijk, maar ze zijn eigenlijk gewoon een ander cognitief classificatiesysteem. In grote lijnen helpen ze je om je leven een beetje te vereenvoudigen.
We stereotyperen allemaal en op onze beurt worden we allemaal gestereotypeerd. Het probleem komt als we ze opvatten als een stagnerende en onbeweeglijke indeling. Op dat moment beginnen stereotypen plaats te maken voor vooroordelen, en daarmee komen negatieve connotaties en verwachtingen.
Verwachtingen
Als iemand je op een bepaalde manier indeelt, wordt van je verwacht dat je je naar die indeling gedraagt. Als je bijvoorbeeld T-shirts van Iron Maiden en AC/DC draagt, is het logisch dat je van die groepen houdt en dat mensen je classificeren als een rocker.
Ze zouden verwachten dat je afspeellijst vol staat met pure rock of soortgelijke muziekgenres. Ze verwachten ook dat je je als rocker op een bepaalde manier gedraagt. Ook denken ze dat je een bepaalde smaak hebt en dat je interesses in een bepaalde richting gaan. In feite stereotyperen, categoriseren en scheppen mensen bepaalde verwachtingen over je.
Stel echter dat je op een dag je vrienden ontmoet, je afspeellijst koppelt aan de luidspreker, en plotseling begint Mozart te spelen. Het is het soort muziek dat in principe niet past in de categorisering die ze je gegeven hebben. In feite is het een muziekstijl met een stereotype dat haaks staat op het stereotype dat de jouwe zou moeten zijn.
De verwachtingen die de rest om je heen heeft geschapen worden doorbroken. Je vrienden zijn verbaasd. Ze maken misschien zelfs opmerkingen waar je eigenlijk geen zin in hebt om op te reageren.
Het schuldgevoel begint in je op te komen omdat je niet bent wat ze van je verwachtten. Dus druk je op de volgende knop, in de hoop dat de shuffle je een nummer geeft dat je niet veroordeelt omdat je het mooi vindt.
Maar je houdt van Mozart. Het geeft je een enorm plezier om naar zijn muziek te luisteren. Dat gezegd hebbende, weet je tegelijkertijd dat hij niet past bij wat anderen over jou veronderstellen. Door deze inbreuk op de verwachtingen voel je je schuldig dat je naar zijn muziek luistert. Mozart wordt zo je guilty pleasure.
Schuldgevoel als waarschuwing voor afkeuring
Tot op zekere hoogte proberen we er allemaal sociaal bij te horen. Daarom zoek je, in bepaalde groepen of andere, op grotere of kleinere schaal, naar verwantschap bij andere mensen. Je wilt ook dat ze je aardig vinden.
Om dit te bereiken projecteer je, bewust of onbewust, een bepaald beeld over jezelf. Met je manier van kleden, handelen, of met je smaak vertel je de rest van de wereld wie je wel of niet aantrekt en interesseert.
In feite ontstaat er een mal om je heen waarin de maatschappij je moet passen en waarin je zelf je voeten zet en je eigen gat maakt. Als je mal flexibel en aanpasbaar is, kun je hem zonder veel problemen aanpassen. Als hij echter stevig is met harde en onwrikbare muren, kan het proberen eruit te komen gevoelens oproepen die niet bepaald prettig zijn, zoals schuldgevoel.
Schuldgevoelens
Schuldgevoel kan zijn oorsprong hebben in de angst om niet te passen bij de groep waarin je je bevindt. Of, vanwege je angst om onderworpen te worden aan vooroordelen vanwege je sympathieën en antipathieën.
Bijvoorbeeld de angst dat iemand je simpel en onintelligent vindt omdat je graag naar reality shows kijkt. Niemand van ons ontvangt immers graag de afkeuring van degenen bij wie we proberen aan te sluiten. Daarom, als je voelt dat je dat gevaar loopt, komt schuldgevoel naar boven als een interne waarschuwing.
Toch is schuldgevoel, ondanks dat het een emotie is die als negatief wordt beschouwd, niet altijd slecht. In feite heeft schuldgevoel een adaptief karakter. Dat helpt je om jezelf te beheersen en bepaalde ethische en morele grenzen niet te overschrijden.
Dat gezegd hebbende, als het gaat om zulke triviale en onschuldige dingen als het leuk vinden van een bepaalde serie, muziekstijl of eten, zou schuldgevoel je niet moeten beperken. Als het dat wel doet, moet je proberen te relativeren en je ervan bewust zijn dat je niet verantwoordelijk bent voor de verwachtingen die anderen van je hebben.
Breek de mal…of niet
Als het hebben van een guilty pleasure een verlammend schuldgevoel oproept en je begint te stoppen met te zijn wie je bent uit angst om er niet bij te horen, dan is het de moeite waard om na te gaan in hoeverre het echt nodig is dat je past bij de mensen voor wie je je mening verbergt.
Misschien is het niet de moeite waard om je te omringen met mensen die zoveel belang hechten aan triviale zaken als welke shows je leuk vindt, naar welke muziek je luistert tijdens het douchen, of wat je favoriete eten is. Misschien moet je je eigen mal herzien en hem uitbreiden en de vorm geven die je echt wilt. Dan heb je meer ruimte om je met meer vrijheid en zekerheid te bewegen.
Het is echter niet nodig om de mal met een hamer te breken. In feite zou het hypocriet zijn om te zeggen dat je jezelf of anderen niet hoeft te labelen, terwijl iedereen door eenvoudige sociale en onbewuste handelingen de mensen om zich heen en ook zichzelf labelt. Je kunt je vaste mal gewoon verwisselen voor een andere, flexibelere mal.
Het is niet erg om verwachtingen te hebben, noch dat anderen die van jou hebben. Tenminste, zolang je je ervan bewust bent dat ze op een gegeven moment kunnen breken en dat er niets ergs gebeurt als ze dat doen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Del Olmo, M. (2005). Prejuicios y estereotipos: un replanteamiento de su uso y utilidad como mecanismos sociales. En-clave pedagógica, 7.
- Etxebarria, I. (2003). Las emociones autoconscientes: culpa, vergüenza y orgullo. EG Fernández-Abascal, MP Jiménez y MD Martín (Coor.). Motivación y emoción. La adaptación humana, 369-393.
- Rojas-Marcos, L. (2010). El sentimiento de culpa. Aguilar.
