Functionele neurologische stoornis (FND): wat is het?

Iemand met een functionele neurologische aandoening kan problemen hebben met communiceren, lopen of zelfs toevallen. Dit zijn ernstige klinische aandoeningen die soms binnen korte tijd vanzelf verdwijnen.

Beoordeeld en goedgekeurd door de arts Leonardo Biolatto.

Geschreven door Redactieteam

Laatste update: 07 mei, 2025

Er zijn momenten waarop het organische niet alles verklaart en dit is wat er gebeurt met een functionele neurologische stoornis (FND). We begrijpen deze aandoening als veranderingen die het centrale zenuwstelsel aantasten en die echter geen specifieke neurologische oorsprong of oorzaak hebben.

Dit zijn zeer opvallende ziektebeelden, die tegelijkertijd invaliderend zijn voor de patiënt.

Om het beter te begrijpen geven we een voorbeeld. Mensen die lijden aan multiple sclerose weten dat de oorsprong van deze harde realiteit een auto-immuunziekte is die de myeline in hun hersenen en ruggenmerg aantast. Mensen die een beroerte hebben gehad, weten ook dat deze wordt veroorzaakt door een geblokkeerde of gescheurde slagader.

Sommige mensen lijden echter aan spraak- en bewegingsstoornissen zonder te weten wat de oorzaak is. Ze weten niet wat de oorzaak is en hebben ook geen precieze diagnose.

Dit soort functiestoornissen zijn een van de meestvoorkomende redenen voor neurologische consultatie en invaliditeit. We analyseren ze in dit artikel.

Functionele neurologische stoornis: definitie en kenmerken

Functionele neurologische stoornissen stonden een paar jaar geleden bekend als conversieve stoornissen, zoals gerapporteerd in de Revista Colombiana de Psiquiatría (Spaanse link).

Iets waar artsen, neurologen, psychiaters en elke andere professional op klinisch gebied zich ongetwijfeld van bewust zijn, is dat ze een terugkerend probleem zijn in de neurologie en eerstelijnsgezondheidszorg.

De grootste uitdaging ligt echter in het stellen van een goede diagnose.

Hetzelfde reeds aangehaalde onderzoek, uitgevoerd door de CES Universiteit van Medellín (Colombia), benadrukt dat de incidentie rond de 2,5 personen per 100.000 ligt. En het komt meestal voor tussen de 20 en 40 jaar.

Het meest opmerkelijke aan een functionele neurologische aandoening is dat patiënten veel last hebben van symptomen zonder duidelijke oorzaak. Conventionele testen, zoals MRI’s van de hersenen en elektro-encefalogrammen, laten geen problemen zien en zijn over het algemeen normaal.

Dit heeft decennialang geleid tot grote belangstelling voor de klinische aandoening. We weten nu meer, onder andere dat het overlapt met andere problemen, zoals chronische pijn en vermoeidheid. Laten we meer te weten komen.

Wat zijn de symptomen van functionele neurologische aandoening?

Tot niet zo lang geleden werd aangenomen dat functionele neurologische aandoening puur psychologisch was. Dat wil zeggen dat de patiënt leed aan een of ander onderliggend psychisch probleem. Halverwege de jaren 2000 maakten neurowetenschappers echter duidelijk dat het om een realiteit gaat met zijn eigen kenmerken.

Het is een stoornis in het functioneren van het centrale zenuwstelsel die van persoon tot persoon sterk verschilt. In een recente publicatie (Engelse link) in Th e Lancet wordt zelfs een indeling in verschillende typen voorgesteld.

De DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) stelt de volgende criteria vast (Engelse link) voor de identificatie:

• Zwakte van de onderste of bovenste ledematen.
• Functionele tremor. Vooral van de handen, vergelijkbaar met die van de ziekte van Parkinson.
• Dystonie: samentrekking van de mond naar één kant, afwijking van de handen of voeten.
• Optreden van niet-epileptische aanvallen met flauwvallen.
• Gevoelsstoornissen: gevoelloosheid, tintelingen of pijn in het gezicht, op de borst of in de heupen. Deze ongemakken verschijnen alleen aan één kant van het lichaam. Er kunnen ook stoornissen zijn in het gezichtsvermogen of het gehoor.
• Functionele spraakstoornissen, zoals problemen met het articuleren van woorden, stotteren, spasmodische dysfonie, enz.

Voor de diagnose stelt de DSM-V dat deze symptomen niet verklaard kunnen worden door een neurologische ziekte, aandoening of psychische stoornis.

Wat zijn de oorzaken?

De precieze oorzaken achter functionele neurologische stoornis of FND zijn op dit moment onbekend. Er is echter vastgesteld dat er predisponerende factoren zijn die het risico op het ontstaan ervan verhogen, zoals besproken door auteurs Fobian en Elliot (Engelse link):

• Lijden aan chronische pijn.
• De diagnose migraine hebben.
• Een geschiedenis van verwaarlozing of seksueel of fysiek misbruik in de kindertijd.
• Een infectieziekte hebben gehad die in verband staat met het zenuwstelsel.
• Een aantal jaren een onbehandelde posttraumatische stressstoornis hebben.

Wat we hebben gezien is dat deze reeks van veranderingen een impact hebben op het centrale zenuwstelsel, waardoor het correct functioneren in sommige gebieden wordt veranderd. Dit verklaart de brede en diffuse symptomatologie.

We kunnen ook de impact op de persoon niet negeren. Zodra ze naar de eerstelijnsgezondheidszorg gaan, worden ze doorverwezen naar de neurologie. Hier moeten de juiste diagnose en interventie worden gesteld.

Hoe word een functionele neurologische stoornis behandeld?

Het eerste dat je moet weten over functionele neurologische aandoeningen is dat ze omkeerbaar zijn. Wat betekent dit? Het betekent dat de beschreven symptomen uiteindelijk meestal vanzelf verdwijnen. Daarom is het mechanisme bij de behandeling van deze klinische aandoening neuropsychologische revalidatie.

Dit houdt bijvoorbeeld in dat die abnormale en disfunctionele bewegingspatronen worden aangepakt om weer goed te kunnen bewegen door middel van fysiotherapie. Het positieve is dat er geen letsel of organische verstoring is. Het is alsof de hersenen (om de metafoor van de computer te gebruiken) een systeemstoring hadden en we het falende programma opnieuw moesten installeren.

Daarom is het raadzaam om naast fysiotherapie of logopedie de strategie aan te vullen met psychologische therapie om in te spelen op de specifieke behoeften van elke patiënt. Op deze manier proberen we ervoor te zorgen dat de neurologische stoornissen niet terugkeren.