Fixatie en regressie en de mentale gezondheid
Fixatie en regressie kunnen het gevolg zijn van je relatie met je omgeving. In normale omstandigheden ondergaat elk levend wezen een natuurlijk evolutieproces totdat het volwassen wordt. De groei is echter niet helemaal lineair. Dit betekent dat er zelfs in een normaal groeiproces tijden zijn van evolutie, stilte en regressie.
Het woord ‘fixatie’ verwijst naar iets dat overblijft en weerstand biedt tegen verandering. Het geeft een stop in het evolutieproces aan. Met andere woorden, het is wanneer een persoon noch vooruit noch achteruit gaat. Het betekent niet dat het evolutieproces stagneert, maar dat er weerstand tegen is.
Regressie, daarentegen, houdt in dat we teruggaan naar iets. Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat je je in een meer gevorderd stadium van je leven bevindt, en dat je plotseling en om welke reden dan ook achteruitgaat. Dit kan op elk willekeurig moment gebeuren. Maar, waarom ervaren we fixatie en regressie? Wat doet dit met onze psyche?
“We reageren niet altijd op schokken met regressie. Soms groeien we in een crisis snel op.”
-Naomi Klein-
Libido als een evolutionaire factor
Fixatie en regressie zijn intrinsiek verbonden met het concept van libido. In de psychoanalyse wordt het libido gezien als een psychische energie die gericht is op het verkrijgen van plezier.
Er is sprake van een verlangen dat iemand ertoe aanzet om voldoening te zoeken. Dit verlangen, of impuls, kan door veel dingen worden veroorzaakt. Het hangt af van het evolutieproces van iemand.
Libido is een instinctieve impuls. Volgens Freud evolueert het libido aan de hand van verschillende fasen. In elk van deze fasen is bevrediging verbonden aan specifieke delen van het lichaam en de handelingen die ermee verband houden.
- Mondelinge fase. Genot wordt met name ervaren via de mond. Borstvoeding is hier nauw mee verbonden.
- Anale fase. Deze fase begint na het spenen. In dit geval bevinden de aangename sensaties zich in het rectum en aangrenzende gebieden. De grootste voldoening wordt verkregen door op te houden en te drukken. Het wordt geassocieerd met de voldoening iets te geven of te ontkennen.
- Fallische fase. Genot wordt ervaren via de geslachtsdelen, in principe door masturbatie.
- Latentiefase. Het libido neemt af.
- Genitale fase. Seksueel verlangen neemt toe terwijl iemand vanuit de puberteit naar volwassenheid gaat. De persoon ervaart genot via geslachtsgemeenschap.
Fixatie en regressie
Volgens de psychoanalyse is fixatie een verwijzing naar het voortbestaan van een van die fasen die betrokken zijn bij de ontwikkeling van het libido. Ook kan iemand bijvoorbeeld in de orale of anale fase vastzitten. In dit geval vertoont de persoon alleen kenmerken met betrekking tot de gefixeerde fasen, geen andere.
Regressie betekent daarentegen een paar fasen teruggaan. Dit zie je bijvoorbeeld vaak bij eerstgeborenen wanneer ze er een broertje of zusje bij krijgen. De kans is groot dat het kind hierdoor weer om borstvoeding zal vragen en opzettelijk in zijn broek zal plassen om zo de aandacht van zijn verzorgers te trekken.
Ook volwassenen kunnen echter last hebben van regressie. Een roker of iemand die veel drinkt ervaart bijvoorbeeld genot door middel van een orale handeling. Je zou daarom kunnen zeggen dat hij hiermee op zoek is naar het verloren genot van die fase.
Waarom gebeurt dit?
Fixatie en regressie zijn afweermechanismen. Het zijn onbewuste strategieën om met slechte situaties om te gaan die mensen toepassen wanneer ze niet over de psychologische middelen beschikken om er bewust mee om te gaan. Daarom maken fixatie en regressie deel uit van een problematisch bestaan.
Met andere woorden, fixatie doet zich voor wanneer er sprake is van te veel verwennerij of frustratie in een fase. In elk van de ontwikkelingsstadia van het libido spelen volwassenen (vooral de ouders) daarom een belangrijke rol. Fixatie kan worden geactiveerd bij een gebrek aan bevrediging of beperkingen van het libido.
Ondertussen manifesteert regressie zich wanneer iemand iets traumatisch meemaakt. Teruggaan is dan een manier om die ervaring en de uitdagingen die ermee gepaard gaan te ontkennen. Daarom kan een volwassene ineenstorten wanneer de realiteit niet aan zijn verwachtingen voldoet. Wellicht ook interessant voor jou
