Ervaring is niet altijd de beste leermeester

Ervaring is geweldig, maar het is niet het antwoord op elk probleem. Soms heeft de vindingrijkheid van de beginneling of van degene die de werkelijkheid bekijkt vanuit een open, vernieuwende, en flexibele geest een groter voordeel.

Als je een probleem hebt, wend je je meestal tot een expert, iemand die zogenaamd meer weet dan jij en meer ervaring heeft. Toch is ervaring niet altijd de beste leermeester en is ze vaak niet zonder fouten. In feite weten we op het gebied van de psychologie dat deskundigheid of bekwaamheid op elk gebied van het leven meerdere dimensies omvat.

Als het om het oplossen van een probleem gaat , is ervaring natuurlijk tot op zekere hoogte belangrijk. Maar cognitieve flexibiliteit is dat ook. Dit betekent weten hoe je je kunt aanpassen aan veranderende situaties, en ook nadenken en niet handelen in een opwelling of uit vooroordeel. In feite wordt niemand leraar om het loutere feit dat hij veel ervaringen heeft opgedaan.

In feite komt ervaring pas als je over elke ervaring hebt nagedacht en ook een adequaat zelfonderzoek hebt uitgevoerd. Dat gezegd hebbende, kan je geest af en toe veronderstellen dat hij alles weet om het simpele feit dat je al vele jaren dezelfde baan hebt of een bepaalde leeftijd bereikt hebt.

Je bent niet vaardiger alleen omdat je meer verzamelde kennis hebt. Je bent vaardiger als je doeltreffender op moeilijkheden reageert en je beschikbare vaardigheden beter weet te benutten.

Waarom ervaring niet altijd de beste leermeester is

Twee sectoren waarin ervaring zowel een waarde als een voordeel is, zijn de gezondheidszorg en de veiligheidsdiensten. Dat komt omdat dokters, politieagenten en bewakers in hun dagelijks leven vaak snelle beoordelingen moeten maken. Ze observeren, analyseren en handelen door een diagnose te stellen of te beslissen of ze al dan niet moeten handelen.

De Arizona State University (VS) voerde een onderzoek (Engelse link) uit met forensische experts die vingerafdrukken identificeerden. Uit het onderzoek bleek dat deze deskundigen soms fouten maakten. Ongetwijfeld iets dat bij een rechtszaak bijzonder ernstig kan blijken te zijn.

Hetzelfde gebeurt in de gezondheidszorg. Een andere studie (Engelse link) van de Universiteit van Tokio (Japan) vermeldde dat radiologen opsporingsfouten maken, ongeacht hun ervaring. Dit bewijs wekte de nieuwsgierigheid van de wetenschappelijke gemeenschap.

Het lijkt erop dat, hoewel het waar is dat prestaties mettertijd verbeteren, we ook moeten bedenken dat ervaring niet altijd de beste leermeester is. Laten we eens kijken waarom.

Het prevalentie-effect, een cognitieve fout

Het prevalentie-effect toont aan hoe ervaring soms een hindernis kan zijn en geen voordeel. Bijvoorbeeld, als je in je dagelijkse routine dezelfde taken uitvoert, raak je eraan gewend dat bepaalde gebeurtenissen steeds dezelfde resultaten geven. Daarom neem je aan dat bepaalde oorzaken-gevolgen onveranderlijk zijn. Dit maakt dat je je werk automatiseert.

Elk scenario kan echter beheerst worden door subtiliteiten, onvoorziene gebeurtenissen en zelfs chaos. Het overheersingseffect zorgt ervoor dat je handelt zonder na te denken, alleen op basis van de ervaringen uit je verleden. Je geest wordt starder, minder onderzoekend, oplettend en nieuwsgierig. Dit kan je ertoe brengen fouten te maken.

Hoe feilloos zijn de echte experts?

Noch de leider met de langste ervaring in het leiden van werkploegen, noch de expert met de meeste graden en doctoraten, zijn vrijgesteld van het maken van fouten. Wanneer er echter fouten gebeuren, breekt er iets in hun mentale schema’s.

Ze vragen zich af hoe de fouten mogelijk gebeurd konden zijn. Ze dachten dat hun ervaring hen onkwetsbaarheid voor mislukkingen en ondoordringbaarheid voor fouten gaf. Dat was niet zo.

Wijsheid gaat altijd hand in hand met intellectuele nederigheid. Samen met deze eigenschap moet een reeks psychologische dimensies gecombineerd worden die aan de opgebouwde ervaring een grotere waarde en effectiviteit geven.

Zoals we al opmerkten, is ervaring een voordeel, maar niet het antwoord op elke uitdaging en omstandigheid. Laten we nu eens kijken naar de gebieden die we allemaal moeten ontwikkelen.

1. Zelfreflectie en bereidheid tot speculeren

Zelfreflectie is het vermogen om bedachtzamer te handelen en niet beheerst te worden door impulsiviteit of automatisch gedrag. Deze eigenschap helpt je het leven te begrijpen als een voortdurend leerproces waarin je ontvankelijk moet zijn voor alle prikkels, zonder omstandigheden als vanzelfsprekend te beschouwen.

Door over dingen te speculeren kun je informatie beter beheren, hypothesen opstellen en ze diepgaand analyseren.

2. Een flexibele geest, de beste soort competentie

Mensen met een flexibele instelling zijn beter in staat om veranderingen het hoofd te bieden en fouten te verdragen. Ze zijn ook gericht op voortdurend leren en ontdekken. Als je gelooft dat je ervaring het antwoord op alles is, heb je een onbuigzame geest. Het betekent dat je niet in staat bent de nuances van elke gebeurtenis en de complexiteit van elke omstandigheid te zien.

3. Vermijd snelle oordelen

Misschien is het grootste probleem dat de ervaring je geeft wel dat je de neiging hebt om te veel snelle oordelen te vellen. Je hebt het waarschijnlijk niet eens door, maar naarmate je jezelf op bepaalde gebieden als een expert beschouwt, wordt je denken geautomatiseerd en bevooroordeeld.

Dit is wat de psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman beweert. Hij zegt dat snel denken absolute, geen relatieve oordelen oplevert.

Je moet je denken opvoeden door de conclusies ervan af te remmen. Probeer meer oplettend, geduldig en nieuwsgierig te zijn. Verbreed je perspectieven in plaats van te veronderstellen dat je alles weet. Onthoud dat het leven altijd in staat is je te verrassen en je te overrompelen.