Emotionele instabiliteit: van gehuil naar gelach gaan

Gisteren hield je nog van poëzie en vandaag haat je het. Vorig jaar was je nog gemotiveerd om te sporten en nu is het jaar nog maar net begonnen en ga je al niet meer naar de sportschool. Je lacht op de verkeerde momenten of je huilt zonder te weten waarom. Misschien zijn dit tekenen die je erop wijzen dat je ’emotioneel instabiel’ bent.

Als je van het ene op het andere moment van gehuil naar gelach gaat, van passie naar onverschilligheid en van liefde naar haat, dan is het misschien nodig dat je je gevoelens en emoties wat beter leert te begrijpen en dat je een gezonde balans hiertussen vindt.

Emotionele instabiliteit: de typische pieken en dalen

Het is waar dat we ons niet elke dag hetzelfde kunnen voelen en dat we gelukkig kunnen rekenen op verschillende mechanismen om te uiten wat er met ons gaande is. Het wordt problematisch wanneer onze stemming zonder duidelijke reden van het ene op het andere moment volledig omslaat en extreem wordt.

Onredelijke en intense pieken en dalen in onze stemming kunnen schadelijk zijn voor onze mentale gezondheid en ook voor onze relaties met anderen. Als we ons in een permanente ’emotionele achtbaan’ bevinden, dan kunnen we nergens enthousiast over blijven noch kunnen we begrijpen wat er met ons gaande is. Als je in één dag heen en weer slingert tussen emotie, depressie, euforie, tranen, energie, angst, geluk… dan zou het zo kunnen zijn dat je lijdt aan emotionele instabiliteit.

Emoties versus stemmingen

Om emotionele instabiliteit beter te begrijpen, moeten we eerst weten hoe we een onderscheid kunnen maken tussen emoties en stemmingen.

Emoties zijn intens en wisselend en doen zich voor als reactie op een stimulus. Deze kan extern zijn, zoals een file wanneer we haast hebben, of intern, zoals een herinnering. Dat wil zeggen, emoties kunnen zich niet ontwikkelen zonder een bepaalde situatie. Een file veroorzaakt woede, een liefdesbrief veroorzaakt geluk en een verlies veroorzaakt verdriet.

De stemming daarentegen is geneigd om perioden stabiel te blijven. Het kan zelfs zo zijn dat deze wekenlang stabiel blijft. De stemming zit namelijk dieper en kan worden bepaald door verschillende factoren, van leefstijl tot aan het zenuwstelsel.

Bij iemand die emotioneel onstabiel is, slaat de stemming veelvuldig om. Dit probleem kan worden geconditioneerd door een concrete omstandigheid, zoals vermoeidheid, een laag zelfbeeld of een gebrek aan doelen, maar het kan ook een onverklaarbare oorzaak hebben. Hoe dan ook, als onze stemming negatief is, dan is het zaak dat we ingrijpen.

Hoe weet ik of ik emotioneel instabiel ben?

Het is het waard om even de tijd te nemen om na te denken en te analyseren hoe je je gedurende de dag voelt. Natuurlijk is het normaal om in de middag wat geïrriteerder te raken en een dip te krijgen, ook al was je in de ochtend nog zo goedgehumeurd en energiek. We hebben het dan ook over iets anders. Ervaar je gedurende de dag vele dalen of humeurschommelingen zonder dat je een duidelijke reden kunt aanwijzen voor zulke grote veranderingen?

Als je jouw stemmingswisselingen niet kunt verklaren of als je zo veel pieken en dalen ervaart dat je het niet eens meer kunt bijhouden, dan is het waarschijnlijk zo dat de emotionele instabiliteit zich in jouw persoonlijkheid aan het nestelen is.

De symptomen van dit syndroom zijn gebaseerd op zes verschillende stemmingen: euforie, verdriet, wispelturigheid, lage tolerantie voor frustratie, onzekerheid, en moeite met het gescheiden houden van problemen en het achterlaten van problemen in het domein waartoe ze behoren (werk, familie, vriendschap etc.). Een voorbeeld van dit laatste punt is het mee naar huis nemen van problemen op het werk of andersom.

Waarom doet emotionele instabiliteit zich voor?

De factoren die deze stoornis veroorzaken zijn verschillend; de meestvoorkomende factoren zijn echter veranderingen in het metabolisme en het bioritme, concentratie- en slaapproblemen en tevens het gebruik van bepaalde schadelijke stoffen.

In de meeste gevallen is stress en een onevenwichtige levensstijl de oorzaak van allerlei soorten instabiliteit, waaronder natuurlijk emotionele instabiliteit. Het zorgt namelijk voor een tekort aan hormonen die verantwoordelijk zijn voor het in balans houden van onze emoties, zoals serotonine, wat problemen veroorzaakt.

Het is dan ook niet raar dat emotionele instabiliteit vaker bij vrouwen voorkomt dan bij mannen. Waarom? Omdat hormoonschommelingen bij vrouwen sterker zijn dan bij mannen. Dit heeft niets te maken met seksisme en we willen hiermee ook niet zeggen dat vrouwen per definitie emotioneel minder stabiel zijn, maar wel dat we moeten begrijpen dat wat er in ons gebeurt zijn weerslag heeft op de manier waarop wij op elke situatie reageren. Of zelfs op hoe we reageren zonder dat er sprake is van een stimulus!

De gevolgen van emotionele instabiliteit

Emotionele instabiliteit is een ontzettend zware last. Het zorgt er tenslotte voor dat we onze projecten niet kunnen laten steunen op onze eigen evenwichtigheid. 

Uit frustratie en verdriet stoppen met je studie, je relatie verbreken of veranderingen op het werk niet kunnen accepteren… De overdreven reactie op de woorden en daden van anderen, zowel als het feit dat je niet weet hoe je je in bepaalde situaties moet gedragen, kan ertoe leiden dat de  banden met mensen die ons na aan het hart liggen verbroken worden.

Dit alles beïnvloedt ons gevoel van eigenwaarde, versterkt onze stemmingswisselingen en leidt tot de vorming van een vicieuze cirkel waaruit we maar moeilijk kunnen ontsnappen. Daarom is het van essentieel belang om aandacht te besteden aan die pieken en dalen in je stemming. Misschien maak je een moeilijke tijd door en is het nodig dat je er met iemand over praat, of als je dit niet wilt, ga dan op zijn minst het gesprek aan met jezelf.