Een verantwoordelijkheidsstoornis: wat is het?
Je bent in je leven waarschijnlijk meer dan een paar onverantwoordelijke mensen tegengekomen. Het soort dat niet echt te vertrouwen is om te doen wat je van ze vraagt. Ze zijn nog moeilijker om mee te werken of te leven. In feite zijn ze frustrerend en vervelend en kunnen ze je zelfs tot wanhoop drijven.
Tenslotte wordt onze volwassenheid als mens ook afgemeten aan ons vermogen om verantwoordelijk te zijn voor onszelf en in te zien dat elke actie gevolgen heeft.
Sommige mensen lijken echter een laag van ondoordringbaarheid te hebben. Zij zijn bedreven in het ontwijken van hun verantwoordelijkheden en slagen er zelfs in de schuld bij anderen te leggen als hen iets ergs overkomt. Deze competentie van persoonlijke verantwoordelijkheid is aangeleerd, en pas in de vroege adolescentie ontwikkeld.
Persoonlijke verantwoordelijkheid wordt ontwikkeld als de prefrontale cortex rijpt, waardoor een betere impulscontrole wordt uitgeoefend. Sommige volwassenen vertonen echter een buitensporig en aanhoudend gebrek aan verantwoordelijkheid, zodanig dat ze zeer problematisch gedrag vertonen.
Niet alleen zijn ze niet in staat de leiding te nemen over hun eigen leven, maar hun daden schaden ook de mensen om hen heen. In feite is het een klinische realiteit die de moeite waard is om te kennen.
Mensen kunnen hun verantwoordelijkheden om gerechtvaardigde of ongerechtvaardigde redenen uit de weg gaan. Toch zijn er gevallen waarin een dergelijke hardnekkige onverantwoordelijkheid het kenmerk is van een psychische stoornis.
Wat is een verantwoordelijkheidsstoornis?
We zijn allemaal in staat om op bepaalde momenten onverantwoordelijkheid te tonen zonder dat we per se aan een stoornis lijden. Het kan het gevolg zijn van angst maar ook gewoon van uitputting. Op die momenten kunnen we ook een gebrek aan belangstelling voor onze omgeving voelen en niet in staat zijn om onze doelen te herformuleren.
Ons psychologisch welzijn hangt rechtstreeks af van ons vermogen om verantwoordelijk te zijn. Een studie (Engelse link) van de Universiteit van Queensland (Australië) benadrukte de voordelen van het invoeren van cursussen op school om te onderwijzen in persoonlijke verantwoordelijkheid om de sociale en emotionele ontwikkeling van adolescenten te verbeteren.
Wie voortdurend excuses maakt, anderen de schuld geeft van zijn fouten, en niet in staat is om uit te voeren wat hij geacht wordt te doen, eindigt meestal met sociale uitsluiting. Een verantwoordelijkheidsstoornis definieert het individu dat een consistent patroon van onverantwoordelijkheid vertoont op elk gebied van zijn leven.
Mensen met een verantwoordelijkheidsstoornis zien zichzelf als slachtoffers van de maatschappij. Alles wat hen overkomt is de schuld van hun familie, hun leraren, bazen, politici, enz.
Hoe herken je het?
Dit gedragsprofiel vertoont een heel breed scala aan gedragingen. Dat komt omdat de persoonlijkheidsstoornis geen klinische categorie op zich is. Het komt in geen enkel diagnostisch handboek voor. In feite is het een kenmerk dat samenvalt met antisociale persoonlijkheidsstoornis en aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.
In de regel vertonen mensen met deze stoornis bepaalde kenmerken. Ze:
- trotseren alle vormen van gezag.
- vertonen vermijdingsgedrag.
- zijn impulsief.
- hebben de neiging zich te verschuilen achter leugens en smoesjes om hun onverantwoordelijkheid te rechtvaardigen.
- zijn aanhoudend onverantwoordelijk op elk gebied van hun leven: persoonlijk, sociaal, werk, familie, enz.
- lijden aan weinig energie en een gebrek aan motivatie.
- ervaren financiële problemen.
- zijn altijd op zoek naar versterking en onmiddellijke bevrediging.
- zien vaak af van hun studie. Als ze werken, zijn hun banen vaak instabiel.
- hebben problemen met het aangaan van solide en betekenisvolle relaties.
- tonen geen berouw als ze daden begaan die andere mensenschade berokkenen.
- zijn niet empathisch.
- hebben geen of weinig weerstand tegen frustratie.
- hebben ook moeite hun emoties te beheersen.
- vertonen duidelijk narcistische trekken (Engelse link).
Een problematische persoonlijkheid
Een permanent gebrek aan verantwoordelijkheid is een kenmerk dat samenhangt met een specifiek persoonlijkheidspatroon. In feite is het er een die een problematisch profiel vertoont. Dr. Raffaello Antonio beschrijft het als de symptomatologie van bepaalde andere DSM-5-TR psychische aandoeningen. Deze zijn als volgt:
- Antisociale persoonlijkheidsstoornis (APD).
- Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD).
- Stemmingsstoornissen, zoals depressie of angst.
Geestelijke gezondheidsproblemen zijn geen losse, discrete entiteiten. In feite zijn deze aandoeningen in de regel polyhedraal, wat betekent dat ze meerdere gezichten en meer dan één comorbiditeit vertonen. Er zijn bijvoorbeeld mensen die stemmingsstoornissen combineren met impulsiviteit, verzet tegen gezag en geen vermogen om wroeging te voelen.
Bij de verantwoordelijkheidsstoornis plaatst antisociaal gedrag het individu in de afgrond van een complexere psychiatrische pathologie. De redenen achter de ontwikkeling van dit type profiel zijn complex. Soms kan er een genetische trigger zijn, evenals biologische factoren. We kunnen echter niet voorbijgaan aan het belang van de omgeving en de opvoeding van het individu.
Ego-syntonisch gedrag
Zij die geen verantwoordelijkheid aanvaarden voor hun gedrag zijn niet geneigd in te zien dat ze een probleem hebben dat behandeld moet worden. De grootste uitdaging voor degenen die lijden aan een Een verantwoordelijkheidsstoornis is ego-attunement. Dit betekent dat ze zich volledig afgestemd voelen op hun ego, geen intern conflict hebben, en niets aan zichzelf willen veranderen.
Iemand wiens gedrag in absolute harmonie is met zijn gedachten, verlangens en waarden, zal zelden het nut inzien om in therapie te gaan. Voor deze individuen ligt het probleem bij anderen, nooit bij henzelf. Bovendien eindigen ze vaak met het plegen van misdaden en het volgen van afkick- of sociale interventieprogramma’s op last van de rechter.
Om deze stoornis te behandelen kan het nuttig zijn om zowel individuele als groepstherapie te gebruiken. De cognitief-gedragsmatige aanpak, evenals gedragsmodificatie, zal het voor hen gemakkelijker maken om plaats te maken voor meer positief, geïntegreerd en verantwoordelijk gedrag.
Het is ook belangrijk dat ze hulpmiddelen voor emotiebeheersing aangeboden krijgen, evenals die met betrekking tot impulsregulatie en weerstand tegen frustratie.
Verantwoordelijkheidsstoornis is een zeer complexe werkelijkheid. Daarom is het een goed idee om verantwoordelijk gedrag bij kinderen van jongs af aan aan te moedigen. Dit helpt hen namelijk een betere controle over hun leven te hebben en een groter sociaal en emotioneel welzijn te genieten.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Mergler, Amanda & Spencer, Fiona & Patton, Wendy. (2008). Personal responsibility: the creation, implementation and evaluation of a school-based program. The Journal of Student Wellbeing. 2. 10.21913/JSW.v2i1.167.
- Lucas, J. R., Responsibility (Oxford, 1995; online edn, Oxford Academic, 3 Oct. 2011), https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198235781.001.0001, accessed 24 Oct. 2022.
- Quintana, Guillermo (1996). La psicología de la personalidad y sus trastornos. Madrid: Editorial CCS.
- Kazdin, Alan E. & Buela-Casal, Gualberto (1994). Conducta antisocial: evaluación, tratamiento y prevención en la infancia y adolescencia. Madrid: Pirámide.