Edward Scissorhands, een verhaal over aanvaarding
Edward Scissorhands is een film uit 1990 geregisseerd door Tim Burton. In de film spelen een erg jonge Johnny Depp en Winona Ryder. Velen beschouwen het als een meesterwerk van Burton. Ook de soundtrack is een hoogtepunt. En de componist Danny Elfman is zelf ook een idool geworden.
Al vanaf de openingsscène van de film is de artistieke schoonheid van de film opmerkelijk. De aspecten roepen herinneringen op aan ander werk van de regisseur zoals The Nightmare Before Christmas (1993). Je zet je eerste stap in de film en komt terecht in een stoffig maar magisch oud herenhuis. Het is jouw eerste hint dat je kijkt naar het puurste van het ‘universum van Burton’.
In de vorm van een verhaal, bijna een fabel, vermengt Burton fantasie met het dagelijks leven. Zo geeft hij ons een film vol emoties en gevoelens. Hij brengt een verhaal tot leven waarin twee boodschappen opvallen: het is belangrijk dat we onze verschillen aanvaarden en ook dat we onze vooroordelen aan de kant zetten.
Edward Scissorhands wordt voorgesteld als een fantasie. Toch is het een erg persoonlijk verhaal met een autobiografische ondertoon. Burton heeft vaak gesproken over de problemen in zijn kinderjaren. Hij heeft zichzelf eigenlijk altijd als een einzelgänger omschreven. Zijn ex-vrouw Helena Bonham Carter herkende in hem bepaalde kenmerken van het syndroom van Asperger.
Edward Scissorhands, een verhaal van tegenstellingen
Burton stelt de film voor als een verhaal dat een oude vrouw aan haar kleindochter vertelt. Dan graven we dieper in de fantasie. Het begint allemaal in een kleurrijke buurt vol tuinen en alleenstaande gezinswoningen.
In deze buurt is er geen enkele zwarte auto, deur of kledingstuk. Omgeven door al deze kleuren valt op de achtergrond en bovenop een heuvel een oud bouwvallig herenhuis op. Het is grijs en zwart, en weerspiegelt de kenmerken van de Duitse expressionistische films.
Het eerste personage dat we ontmoeten, is Peg, moeder van twee kinderen. Ze werkt voor het cosmeticabedrijf Avon. In een wanhopige poging om haar producten te verkopen beslist Peg om naar het mysterieuze herenhuis te gaan. Wanneer ze daar aankomt, ontdekt ze vreemde bomen die in de vorm van dieren en mensen uitgesneden zijn.
Het herenhuis ziet er vanop afstand zo duister uit. Maar het heeft een totaal onverwachte tuin. Die tuin is mooi en erg kleurrijk. Het is precies een aankondiging van het uitzonderlijke innerlijke leven van zijn bewoner. Op het moment dat Peg het herenhuis binnengaat, speelt de muziek een sleutelrol.
Peg verwachtte zeker iets verschrikkelijks en gruwelijks te vinden. Maar ze ontdekt een prachtige magische plaats. Binnen is het herenhuis volledig verwaarloosd en bedekt met stof en spinnenwebben.
Aan de muur zien we enkele krantenknipsels. Ze dragen titels als: “kind geboren zonder ogen leest met zijn handen”. En kort daarna ontmoeten we Edward. Hij is de vreemde bewoner van het vreemde herenhuis. In plaats van handen heeft hij scharen.
Het contact met de wereld en met mensen
Vanaf het begin is Edward erg onschuldig. Je ziet het wanneer hij over zijn vader praat. Hij zegt “hij werd niet wakker”, wat een duidelijk teken is van zijn gebrek aan kennis van de wereld, het leven en de dood. Peg is gefascineerd door de littekens die de scharen bij hem veroorzaakt hebben. Ze beslist om haar cosmetische producten op hem uit te proberen en nodigt hem uit bij haar thuis.
Nu zijn we getuige van alle moeilijkheden die Edward ervaart wanneer hij deel uitmaakt van de samenleving. Hij moet een onderscheid leren maken tussen goed en slecht. Hij ervaart de kwetsende afwijzing die hij aanvankelijk bij zijn buren uitlokt. Daarna moet hij met hun fascinatie leren omgaan wanneer ze ontdekken dat hij zijn vaardigheden kan gebruiken als tuinman en kapper.
De buren vertegenwoordigen een pure ziekelijkheid. Ze handelen vanuit een gemeenschappelijke gedachte. Bovendien zijn ze een getrouwe weerspiegeling van hoe deze ideeën afhankelijk van de omstandigheden veranderen. Die verandering gebeurt op zo’n manier dat hun mening over Edward niet hun eigen mening is maar eerder een collectieve mening.
Burton toont ons hoe moeilijk het is aanvaard te worden wanneer je niet als alle anderen bent. Bij sommigen wekt hij nieuwsgierigheid op, bij anderen angst. We zien hoe de buren roddelen. Ze verspreiden geruchten en hebben kritiek op Peg en haar vreemde gast.
Edward en Kim
Edward past erg goed in het gezin van Peg. Hij ontwikkelt een band met haar jongste zoon en haar man. Maar wanneer hij Kim, haar tienerdochter, ontmoet, ontwaken bij Edward bepaalde gevoelens. Hij weet echter niet hoe hij ze moet uitdrukken. Vanaf het begin is de relatie moeilijk wegens haar vooroordelen. Maar na verloop van tijd begint zij te zien wie Edward echt is en hoe enorm zijn hart is.
“-Kim: Omhels me.
-Edward: Dat kan ik niet.”
Dan beginnen zijn buren hem te bewonderen om zijn talent als kapper en tuinman. Edward wordt eigenlijk populair. Ze bieden zelfs aan om een schoonheidssalon voor hem op te richten. Edward en Peg zijn gasten in een televisieprogramma. Daar leggen ze de situatie van Edward uit. Het publiek geeft commentaar en stelt vragen. Het is interessant te zien hoe ‘anders‘ tot fascinatie leidt, wanneer het een attractie wordt. Edward is niet langer anders; hij is speciaal.
“-Publiek: Maar als je gewone handen had, dan zou je net als iedereen zijn.
-Edward: Ja, ik weet het.
-Presentator: Ik denk dat hij dat leuk zou vinden.
-Publiek: Niemand zou je dan speciaal vinden. Je zou niet op de televisie komen ofzo.
-Peg: Dat maakt niet uit. Edward zal altijd speciaal zijn.”
Anders is eng
De conflicten keren terug wanneer Edward akkoord is om Kim en haar vriendje te helpen een misdaad te plegen. Dit is het moment waarop we opnieuw op het punt komen dat mensen op Edward neerkijken omdat hij anders is. De samenleving begint hem als een monster te zien. Ze vinden hem gevaarlijk. Hij moet uit de weg geruimd worden. De buren die hem ooit zo bewonderden om zijn talent, zijn nu bang. Ze verzinnen verhalen en willen hem dood.
We moeten één moment, een klein gebaar in de verf zetten. Het is de scène waarin Edward opgejaagd wordt door zijn buren. Hij is alleen en allemaal willen ze hem dood…
Maar een hond zit bij hem. Edward knipt zijn vacht zodat hij beter kan zien. Het dier toont hem zijn dankbaarheid. Dit kleine moment is echt magisch. Want hier toont Burton hoe dieren geen vooroordelen kennen. En soms zijn ze veel verstandiger dan mensen.
Burton toont ons een puur personage dat sociale problemen heeft. Want wegens zijn aandoening heeft hij te lang in afzondering geleefd. Weinigen zien Edward Scissorhands als een goed onschuldig mens. Het herenhuis weerspiegelt zijn karakter: gigantisch, indrukwekkend, donkere omheiningen als een scherm dat zijn magische gevoelige tuin beschermt.
Er is veel gezegd over Burton en het syndroom van Asperger. En het is moeilijk precies te weten hoe zijn kinderjaren en zijn leven waren. Maar in Edward zien we bepaalde kenmerken van Asperger. Zie bijvoorbeeld de onhandigheid van zijn handen, zijn probleem om ergens bij te passen en zijn rijke innerlijke wereld.
Edward Scissorhands leert ons zonder twijfel een prachtige les over aanvaarding. Het leert ons niet bang te zijn van verschillen en naar het innerlijke van een persoon te kijken om te zien wie hij is.
“Soms kan je me nog steeds betrappen dansend in de sneeuw”
-Kim in Edward Scissorhands-