Dwingende organisaties: gevaarlijke groepen
We denken bij een sekte meestal aan een religieuze of spirituele groep waarvan de leden afgezonderd van de samenleving leven en waar alleen buitenbeentjes of mensen met ernstige geestelijke problemen toe behoren. Dit soort groepen, vaak bekend als dwingende organisaties, staan echter veel dichter bij ons allemaal dan je zou denken.
We zijn inderdaad allemaal vatbaar om in hun valkuilen te trappen. Net zoals iedereen, onder bepaalde omstandigheden, buitengewoon kwetsbaar is voor overreding.
Een dwingende organisatie wordt niet als zodanig beschouwd op grond van de ideologie die ze uitdraagt, maar op grond van het gedrag van haar leden en de dynamiek die tot stand komt. In feite is de basis ervan een hiërarchie van controle.
Daarin zijn individuen onderworpen aan het bevel van een leider, doctrine of gemeenschap. Maar, hoe zijn we slachtoffer geworden van deze structuren, en waarom zijn ze zo gevaarlijk? Dat gaan we uitleggen.
Dwingende organisaties
Een dwingende organisatie is een gesloten gemeenschap. Daarin oefent men processen van overreding en manipulatie uit op de leden om absolute controle over hen te verkrijgen. Leiders en andere deelnemers gebruiken dwangtechnieken om afhankelijkheid bij de slachtoffers op te wekken en hen bepaald gedrag op te leggen.
Hoewel de meestvoorkomende (of in ieder geval de meest bekende) groepen zijn die religieuze en spirituele motivaties uitdragen, zijn er ook andere soorten. Deze organisaties kunnen hun volgelingen aantrekken door een vermeende verbetering of persoonlijke groei aan te moedigen.
Of door bewegingen te promoten om “de wereld te verbeteren”, langverwachte financiële vrijheid te beloven, of te verwijzen naar elk gevoelig aspect dat verband houdt met hun behoeften.
Om een dwanggroep te herkennen moeten we ons dus niet zozeer richten op de idealen ervan, maar op andere aspecten, zoals de volgende.
- Het bestaan van een charismatische leider die verering eist.
- Een indoctrinatie gebaseerd op extreme idealen die geen kritisch denken duldt. De leden mogen bijvoorbeeld niet twijfelen, vragen stellen of zelf nadenken, maar moeten fanatieke volgelingen worden.
- De uitoefening van seksuele, emotionele, financiële of andere vormen van uitbuiting op de leden.
- Sterk verminderde persoonlijke autonomie. In feite hebben slachtoffers nauwelijks controle over hun eigen leven, emoties, relaties, tijd of financiën.
Hoe raken leden erbij betrokken?
Als een individu betrokken raakt bij een dwingende organisatie, betaalt hij een zware prijs. In de regel belanden ze in schulden of worden ze beroofd van hun vermogen.
Ze raken geïsoleerd en gescheiden van hun familie en vrienden, en afgesneden van hun studie of beroepsloopbaan. Uiteindelijk verliezen ze het leven dat ze hadden en hun vermogen tot zelfbestuur. Ze blijven afhankelijk, ondergeschikt en in het algemeen uitgebuit achter.
Als je dit in overweging neemt, kun je je afvragen hoe iemand ooit bij zo’n structuur betrokken raakt. Inderdaad, als we aan de buitenkant staan, voelen we ons misschien immuun of superieur aan degenen die in de netwerken van deze groepen vallen. De waarheid is echter dat ze overal zijn.
Zo worden we tegenwoordig, in de geglobaliseerde en digitale wereld, voortdurend gebombardeerd met advertenties en voorstellen van zogenaamde coaches, trainers en consultants. Ze beloven ons droomlevens en proberen ons te betrekken bij hun piramidestructuren. Misschien heb je er een paar waargenomen.
Het is niet alleen hun alomtegenwoordigheid die ons kwetsbaar maakt om er het slachtoffer van te worden. Ze beschikken ook over goed bestudeerde en effectieve psychologische mechanismen en strategieën waarmee ze ons kunnen vangen en controleren. Dit is een proces dat zich geleidelijk ontwikkelt en verschillende fasen doorloopt.
Verleiden en veroveren
In het begin laten dwingende organisaties zich van hun beste kant zien. Tijdens de werving zijn de leiders vriendelijk, benaderbaar, deskundig en betrouwbaar. Ze bieden veel aandacht, aanmoediging en ook positieve bekrachtiging.
Bovendien proberen ze het slachtoffer zich te laten identificeren met de waarden die ze propageren. Ze beloven financieel, emotioneel of spiritueel welzijn. Bovenal bieden ze een begeleiding en een gemeenschapsgevoel dat bijzonder verleidelijk klinkt.
Er zijn verschillende kenmerken (Spaanse link) die personen vatbaarder maken om door deze organisaties te worden ingepalmd. Bijvoorbeeld jeugd en onervarenheid, uit een disfunctioneel gezin komen, sociaal onaangepast zijn, en vooral op emotioneel vlak een ingewikkelde en overweldigende situatie doormaken.
Het risico is ook groter als de “ronselaar” dicht bij het slachtoffer staat. Het slachtoffer is zich niet bewust van de manipulatieve technieken die ze op hen zullen proberen te gebruiken.
Controle en indoctrinatie
Als het individu eenmaal gevangen is, begint de organisatie een reeks dwangstrategieën (Spaanse link) toe te passen in een poging totale controle te bereiken. Bijvoorbeeld de onderstaande.
- Het slachtoffer is geïsoleerd van zijn omgeving.
- Emoties van schuld of schaamte worden bij hen opgewekt. Als alternatief moedigt men geïnteresseerde positieve emotionele toestanden aan.
- De economie, activiteiten en bezetting van hun tijd worden gecontroleerd.
- Ze worden verplicht zich in te zetten voor de zaak.
- Hun eigen identiteit wordt opgeheven en ze moeten de identiteit van de groep aannemen. Bovendien krijgen ze het idee dat ze alleen waarde hebben zolang ze bij de groep horen.
- Als ze kritisch denken, krijgen ze straf.
- De groep legt het individu absolute autoriteit op. Bovendien wordt bij hen het idee geïndoctrineerd dat de groepsleider bijzonder is.
Bescherming tegen dwingende organisaties
Tegen het einde van het proces heeft het individu zijn identiteit, relaties, bezittingen en vooral zijn autonomie verloren. Zonder het te beseffen vallen honderdduizenden mensen in deze manipulatieve netwerken.
Ze zijn gecamoufleerd onder het mom van coaching, persoonlijke groei, yoga, cryptocurrency, of ondernemerschap groepen waaruit ze niet kunnen ontsnappen. Sterker nog, de dwingende groep zorgt er ook voor dat vertrekken uiterst moeilijk is.
Dit is een van de redenen waarom de autoriteiten in veel landen dit soort groepen, en hun leiders, vervolgen om de burgers veilig te houden. Dat gezegd hebbende, hoeveel initiatieven er ook door officiële instanties worden gelanceerd, het is belangrijk dat ieder individu zich bewust is van zijn eigen bestaan en alert blijft.
Wees bewust. Iedereen die je snelle en magische oplossingen biedt, je een schuldgevoel probeert aan te praten, je probeert te isoleren van je omgeving of je werk, of je probeert te indoctrineren zonder je toe te staan vragen te stellen, zou altijd je alarmbellen moeten laten rinkelen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- González J. L., Ibáñez, J., & Muñoz, A. M. (2000). Introducción al estudio de las sectas. Papeles del psicólogo, (76), 51-56.
- Rodríguez-Carballeira, Á., Almendros, C., Escartín, J., Porrúa, C., Martín-Peña, J., Javaloy, F., & Carrobles, J. A. (2005). Un estudio comparativo de las estrategias de abuso psicológico: en pareja, en el lugar de trabajo y en grupos manipulativos. Anuario de psicología/The UB Journal of psychology, 299-314.