Discriminatie van ouderen: een steeds vaker voorkomende realiteit volgens de WHO
We noemen het leeftijdsdiscriminatie en het gebeurt elke dag en elk moment. Discriminatie van ouderen is een vanzelfsprekende realiteit die geen grenzen, scenario’s of culturen kent. Vreemd genoeg zijn we opgeleid om seksisme en racistisch gedrag te herkennen, maar de waarheid is dat leeftijdsdiscriminatie iets is dat niet altijd wordt gezien en vaak wordt toegepast.
Bovendien, zoals een recent rapport (Engelse link) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitlegt, vertoont één op de twee mensen ter wereld discriminerend gedrag ten opzichte van onze ouderen.
De gegevens zijn schokkend en dwingen ons om serieus na te denken. De gedachte dat de helft van de wereldbevolking een oudere bekritiseert, onderwaardeert of kleineert, is vernederend voor ons als samenleving.
Het moet echter gezegd worden dat dit fenomeen niet nieuw is. Wat wel waar is, is dat het op dit moment duidelijker is dan ooit. De gezondheidscrisis waarin we ons bevinden als gevolg van de nasleep van de pandemie brengt situaties aan het licht die even triest als duidelijk onrechtvaardig zijn.
Het is nu meer dan ooit nodig om bewust te worden en veranderingen toe te passen, om strategieën te ontwikkelen zodat leeftijd, in plaats van een probleem, een toegevoegde waarde wordt.
“Ouder worden is als het beklimmen van een grote berg: terwijl je klimt, neemt je kracht af, maar je blik is vrijer, je visie breder en serener”.
Hoe ontstaat discriminatie van ouderen?
Ageïsme of discriminatie van ouderen begon men in 1968 te onderzoeken. Het manifesteert zich in hoe we denken (stereotypen), hoe we ons voelen (vooroordelen) en hoe we handelen (discriminatie).
Het was Robert Neil Butler, arts, gerontoloog en psychiater, die naar voren kwam als de pionier bij uitstek op het gebied van onderzoek naar en opkomen voor ouderen.
Zijn boek Human Aging is nog steeds een referentie voor het begrijpen van deze discriminerende praktijken die zich voordoen op individueel, sociaal en institutioneel niveau.
Eén ding is echter duidelijk. Dit fenomeen is al tientallen jaren aan de gang. Maar zoals het WHO-rapport terecht opmerkt, zien we nu een nieuwe dynamiek die belangrijk is om in ogenschouw te nemen. Laten we het analyseren.
Wellicht vind je dit artikel ook interessant: Pensioendorpen bevorderen geestelijke gezondheid onder ouderen
Landen met hogere inkomens discrimineren meer
De World Values Survey die door de WHO werd geanalyseerd, onthulde een opvallend feit: landen met hoge inkomens hebben vreemd genoeg een lager niveau van respect voor ouderen. Dit gebrek aan respect heeft echter vooral te maken met de gedachten en stereotypen die we over ouderen koesteren.
In zekere zin laten we ons onbewust meeslepen door bepaalde denkpatronen en vooroordelen waar we zelf niet eens aan twijfelen. Hetzelfde geldt voor seksisme. Ook discriminatie van ouderen is een ironie en een tegenstrijdigheid. In 2050 zal het aantal 60-plussers naar schatting 2 miljard bedragen.
We zullen een steeds ouder wordende samenleving zijn en toch zullen we een negatief beeld van deze bevolkingsgroep blijven houden.
Discriminatie van ouderen en de ideeën die we versterken
De Universiteit van Alberta in Canada voerde in 2019 een onderzoek (Engelse link) uit dat opnieuw de omvang van discriminatie van ouderen aantoonde. Donna Wilson, de auteur van dit werk, wijst erop dat deze realiteit de meest voorkomende vorm van vooroordelen is en het probleem is dat we ons er niet van bewust zijn. We zijn ons ook niet bewust van de prevalentie en de impact die het heeft.
Het is echter zeer waarschijnlijk dat we ons afvragen hoe en op welke manier dit fenomeen wordt uitgeoefend. Om te beginnen heeft leeftijdsisme te maken met de gedachten, gevoelens en oordelen die we hebben over deze groep. Hier volgen enkele voorbeelden:
- Denken dat onze ouderen niet in staat zijn om nieuwe dingen te leren, dat ze niet in staat zijn om mobiele telefoons te gebruiken, computers….
- Hen zien als mensen van weinig waarde, voorbestemd om alleen maar door anderen verzorgd te worden.
- Ervan uitgaan dat ze niet goed kunnen horen, dat ze dingen niet begrijpen…
- Ervan uitgaan dat ze niet langer nuttig zijn voor de maatschappij.
- Oudere mensen worden niet vertegenwoordigd in de wereld van film en televisie.
- Ageïsme vertaalt zich ook in architectonische barrières. Steden zijn niet ontworpen voor ouderen.
- Naaktheid en intimiteit van ouderen wordt als lelijk beschouwd. Hun seksualiteit wordt gestigmatiseerd.
- Aan de andere kant is het belangrijk om te praten over institutioneel ageïsme. Een voorbeeld hiervan is het niet geven van kansen op werk aan mensen die, ondanks hun leeftijd, willen blijven werken. Het is ook belangrijk om te wijzen op de kwetsbare situatie van veel ouderen in tehuizen.
Lees ook dit artikel: Ouderen helpen in hun eigen huis te blijven wonen
Ageïsme heeft een psychologische impact
Ageïsme gaat verder dan een simpel vooroordeel of negatief denken, deze vorm van discriminatie wordt op veel gebieden uitgeoefend. We weten bijvoorbeeld dat op een bepaalde leeftijd bepaalde medische ingrepen en behandelingen beperkt zijn. We kunnen ons goed voorstellen dat al deze discriminerende realiteiten niet onopgemerkt blijven voor ouderen.
Gevoelens van nutteloosheid, frustratie, een gevoel van verlatenheid, paternalistische behandeling of zelfs infantilisatie ondermijnen uiteindelijk hun fysieke en geestelijke gezondheid.
Het onzichtbaar maken en discrimineren van zo’n belangrijke en grote sector van onze samenleving zegt weinig over ons. Onze ouderen zijn een toegevoegde waarde, ze zijn een verbond voor ons heden van wie we kunnen leren en die we kunnen waarderen om wat ze gedaan hebben en om wat ze zijn.
In een steeds ouder wordende samenleving is het tijd om veranderingen en vooruitgang te boeken. Een wereld die geen ruimte, waarde en aandacht geeft aan ouderen gaat niet vooruit, maar achteruit.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Donna M. Wilson, Begoña Errasti-Ibarrondo, Gail Low. Where are we now in relation to determining the prevalence of ageism in this era of escalating population ageing? Ageing Research Reviews, 2019; 51: 78 DOI: 10.1016/j.arr.2019.03.001
