Hoe beïnvloeden succesverhalen ons? Overlevingsvooroordelen in de psychologie

Door te leren onderscheid te maken tussen werkelijkheid en illusies kunnen we een evenwichtigere en veerkrachtigere mentaliteit cultiveren tegenover de uitdagingen van het moderne leven.

In een wereld die vol lijkt te zitten met succesverhalen en uitmuntende prestaties, is het makkelijk om in de val te lopen van het idee dat succes de norm is en mislukking een anomalie. Deze cognitieve vooringenomenheid, bekend als overlevingsvooroordelen, kan echter onze perceptie van de werkelijkheid en onze dagelijkse beslissingen beïnvloeden.

We zien onszelf als wezens die oneindig en voortdurend gebruik maken van rede op alle gebieden van onze levensontwikkeling. De psychologie heeft echter aangetoond dat we beïnvloed worden door de verhalen die verteld worden, zonder een diepgaand begrip van de werkelijke situatie.

Wat zijn cognitieve vooroordelen?

Simpel gezegd zijn het systematische denkpatronen die ons helpen om snel beslissingen te nemen met weinig inspanning. Ze helpen ons bij het verwerken van de grote hoeveelheid informatie waarmee we geconfronteerd worden, maar doen afbreuk aan de objectiviteit en nauwkeurigheid van onze keuzes.

Een onderzoek, gepubliceerd in het tijdschrift Health & Society, suggereerde dat mensen, om een positief zelfbeeld te behouden, sociale informatie vaak op een bevooroordeelde of gedeeltelijke manier interpreteren. Deze cognitieve vooroordelen kunnen onze perceptie van de werkelijkheid vervormen en onze besluitvorming onbewust beïnvloeden.

In de beleggingswereld bijvoorbeeld geloven veel mensen dat goede bewegingen uit het verleden zich in de toekomst altijd zullen herhalen. Maar omdat de markt complex en veranderlijk is, moeten beleggers elke situatie zorgvuldig analyseren en beslissingen nemen op basis van solide gegevens en de huidige context. Vertrouw niet alleen op wat in het verleden heeft gewerkt.

Het herkennen en begrijpen van deze vooroordelen is cruciaal voor het verbeteren van de kwaliteit van kritisch denken en het minimaliseren van fouten in persoonlijke en professionele keuzes. We zullen onder andere kijken naar Overlevingsvooroordelen om te zien hoe die ons beïnvloedt en hoe we de effecten ervan kunnen elimineren.

Wat zijn overlevingsvooroordelen?

Het is een cognitief fenomeen dat optreedt wanneer we ons alleen richten op gevallen of gebeurtenissen die in onze aandacht zijn geslaagd of hebben standgehouden, en diegene die dat niet hebben gedaan negeren.

Dit kan leiden tot een vertekend beeld van de werkelijkheid, omdat we geneigd zijn succes te overschatten en mislukking te onderschatten door onze selectieve blootstelling aan succesverhalen.

Deze vooringenomenheid komt voort uit de menselijke behoefte om de succesverhalen die we zien of die ons verteld worden, te valideren zonder ze te controleren. Of dit nu gebeurt door een directe persoonlijke relatie, het lezen van boeken of via de media.

We zijn geneigd om de verhalen van mensen die hun doelen bereiken te benadrukken, vooral als ze van grote waarde zijn, zonder een statistische analyse te maken van de waarschijnlijkheid dat dit gebeurt. Met andere woorden, we benadrukken veel succesverhalen, maar minimaliseren de vele andere die mislukten.

Waarom treedt dit fenomeen op?

Overlevingsvooroordelen treden op door de selectieve aard van onze aandacht en ons geheugen. Onze hersenen hebben de neiging om meer aandacht te besteden aan en zich de verhalen te herinneren van degenen die geslaagd zijn, omdat ze zichtbaarder zijn en vaak meer gevierd worden in de maatschappij.

Hierdoor onderschatten mensen vaak het proces en de context waarin deze situaties zich voordoen.

Volgens onderzoek (Engelse link) van Journal of the Center for Project Management Innovation kijken veel beoefenaars vaak naar succesvolle projecten uit het verleden om belangrijke patronen te identificeren en de strategie te herhalen. De resultaten zijn echter niet altijd zoals verwacht, omdat de timing niet meer hetzelfde is.

Om terug te komen op ons investeringsvoorbeeld: de beroemdste investeerder aller tijden (Warren Buffett) schrijft zijn succes toe aan het feit dat hij geboren is in een land waar de omstandigheden voor ondernemerschap en economische vrijheid hem in staat hebben gesteld zijn activiteit te ontwikkelen. Zoals je kunt zien, zijn context en historische tijd erg relevant.

Het opbouwen van een succesvol bedrijf of het doen van een superwinstgevende investering is een lange weg vol ups en downs waarbij de kleinste externe en oncontroleerbare verandering de uitkomst verandert.

Daarom is de meest recente beleggingscasus in sociale media niet automatisch repliceerbaar voor alle mensen alsof het een controleerbare laboratoriumgebeurtenis is. Iemand die geïnteresseerd is in beleggen moet voortdurend zo goed mogelijk geïnformeerd en opgeleid zijn om te leren hoe hij veilig kan beleggen en gezonde financiële beslissingen kan nemen.

Hoe overlevingsvooroordelen overwinnen

Net als bij andere cognitieve vooroordelen is het belangrijk om je geest open te stellen en kritisch en rationeel te denken. We moeten ons ervan bewust zijn dat wanneer we een succesverhaal zien, daar veel hard werk en een speciale gunstige situatie aan vooraf zijn gegaan.

Veel technologieën zijn mislukt, niet omdat ze niet geschikt waren, maar omdat de sociale of economische timing niet goed was. Het is geen toeval dat er plaatsen zijn zoals Silicon Valley waar het creëren van een startup duidelijk wordt vergemakkelijkt: omgeving, cultuur, netwerken

Onszelf blootstellen aan een verscheidenheid aan ervaringen en perspectieven, kritisch denken aanmoedigen om onze percepties uit te dagen en regelmatig onze eigen ervaringen evalueren zijn belangrijke stappen om dit soort vooroordelen te verminderen.

Op dezelfde manier helpt het diversifiëren van onze informatiebronnen en het zoeken naar feedback van mensen met verschillende perspectieven ons om een evenwichtiger beeld van de werkelijkheid te krijgen; iets wat ons in staat stelt om objectief te kiezen.

Leer overlevingsvooroordelen in je leven te verminderen

Hoezeer succesverhalen ons ook een sprankje hoop kunnen geven om de winnende vergelijking te herhalen, de waarheid is dat achter elke triomf een reeks specifieke voorwaarden schuilgaat die ervoor zorgden dat de triomf werd behaald. Laat je dus niet vertroebelen door overlevingsdrang en onderwijs jezelf om weloverwogen en realistische beslissingen te nemen.