Diepe verwerking: als alles een betekenis moet hebben

Hoogsensitieve mensen worden ook gekenmerkt door een diepere en meer reflectieve verwerking van de werkelijkheid. Dat komt omdat ze betekenis moeten vinden in elke ervaring en situatie. Klinkt dit als jou?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 30 april, 2023

Ben jij een van die mensen die zich vaak teleurgesteld voelt in een wereld die vaak te oppervlakkig lijkt? Vind je dat het, in een maatschappij waarin schijn alles is, uiterst moeilijk is om betekenis te vinden in je omgeving? Vind je het bovendien, in een heden dat gedomineerd wordt door fragiele relaties en de macht van de onmiddellijkheid, buitengewoon moeilijk om betekenis te vinden?

Als je jezelf zo ervaart, ben je waarschijnlijk een van die mensen die de dingen dieper moeten verwerken. Het overkomt velen van ons. Op sommige dagen lijkt alles zo snel te gaan dat het je aan moed en kracht ontbreekt en je geen strategieën hebt om je aan veranderingen aan te passen.

Om nog maar te zwijgen van de enorme hoeveelheid informatie die je elke dag ontvangt. Hoe kun je dan omgaan met alle prikkels die je omringen?

Omdat je gekenmerkt wordt door het soort mentale benadering dat elk aspect en elke subtiliteit van de omgeving nauwgezet moet analyseren, lijkt de wereld je chaotisch. Hoe kun je verwerken wat je overkomt, goede beslissingen nemen en je reis door het leven navigeren als alles zo lawaaierig en ingewikkeld is? Laten we dat eens uitzoeken.

Diepe verwerking

Diepe verwerking is het vermogen om elke ontvangen stimulus en informatie te ordenen op een nauwgezette, analytische en reflectieve manier.

Het belangrijkste kenmerk van deze manier van omgaan met wat tot ons komt is het doel dat het bevordert: het verkrijgen van betekenis. Het omvat het verkrijgen van waarde uit inhoud, het leren van ervaringen, en het bezitten van een logisch besef van elke situatie.

Hersenen die door dit kenmerk worden gedefinieerd vertonen een grotere neiging tot observatie en verbinding met de omgeving. In feite zijn het net zintuiglijke sponzen. Ze lijken op antennes die in staat zijn grotere prikkels op te vangen, maar met de behoefte om betekenis te vinden in alles wat hen bereikt. Dit is hun grootste probleem.

Deze eigenschap verbruikt inderdaad veel mentale en emotionele middelen. Het probeert elk van je ervaringen in verband te brengen met voorkennis en met je eigen waarden, bagage en intuïtie, zodat je een concrete betekenis kunt vinden. Dit kan vermoeiend en ook frustrerend zijn. Dat komt omdat niet alles wat je omringt altijd zinvol is.

Hoe weet je of je een diepe verwerker bent?

Hoewel we allemaal op bepaalde momenten diepe verwerking toepassen, passen sommigen het consequent toe. Dit wordt verklaard door bepaalde persoonlijkheidskenmerken. Daarom moeten sommigen van ons, door de manier waarop we zijn, meer tijd besteden aan de analyse en meditatie van elke situatie, elk gesprek en elke gebeurtenis.

Dit zijn de tekenen dat je onderhevig bent aan diepe verwerking:

• Je denkt uren en zelfs dagen na over iets dat je zojuist is overkomen. Het kan zelfs zo zijn dat je een hele nacht nadenkt over een gesprek dat je met iemand had.
• Denken op dit niveau van nauwgezetheid put je uit en geeft je een neerslachtig gevoel.
• Je bent extreem oplettend. Daarbij voel je de behoefte om te kijken naar triviale aspecten waar niet iedereen geneigd is aandacht aan (Engelse link) te besteden.
• Je bent vaak onderhevig aan zintuiglijke gevoeligheid. Dit betekent dat luide of fel verlichte scenario’s je overweldigen.

Hooggevoeligheid en het zoeken naar betekenis

Hooggevoelige mensen (HSP) hebbende neiging dit verwerkingspatroon te vertonen. Diepgang in het waarnemen, begrijpen en verkrijgen van informatie uit de omringende context is een bepalende kwaliteit van deze persoonlijkheidstrek.

Een onderzoek (Engelse link)van Bianca Acevedo, een onderzoeker aan de afdeling Psychologische en Hersenwetenschappen van de Universiteit van Santa Barbara (VS), beweert dat hooggevoelige mannen en vrouwen een groter bewustzijn en een grotere ontvankelijkheid vertonen voor alle omgevingsstimuli.

Niet alleen worden ze meer beïnvloed door de omgeving, maar ze tonen ook meer zorgvuldigheid bij het verwerken van elke situatie. Uit magnetische resonantie beeldvorming blijkt zelfs dat hun hersenen bepaalde eigenaardigheden vertonen die deze eigenschap verklaren.

In hun hersenen is een grotere activering te zien in de zenuwnetwerken die verband houden met aandacht, en ook in de hippocampus en de insula (die verband houden met cognitieve verwerking). Er is een neurologische basis die aan deze bijzonderheid ten grondslag ligt.

Het doel van de onderliggende neurologische basis

De geest van een hooggevoelig persoon rust zelden. Ze hebben de neiging te vervallen in oneindige labyrinten van analyse en urenlang te verdwalen in hun overpeinzingen. Voor hen bevat elk gebaar duizend verborgen betekenissen. Ze kunnen dagenlang recente gesprekken mentaal analyseren.

In feite leggen ze de meest alledaagse situaties onder de microscoop van de mentale analyse op zoek naar onopvallende aspecten. Maar, waarom hebben de hooggevoelige hersenen zo’n diepe verwerking nodig?

Dr. Elaine N. Aron legt uit dat deze persoonlijkheidstrek in het verleden een evolutionair voordeel kan zijn geweest. Dat komt omdat het vermogen tot analyse en gevoeligheid kon anticiperen op risico’s en betere beslissingen kon nemen voor de sociale groep.

Deze situaties genereren echter cognitieve vermoeidheid. De aanhoudende zoektocht naar betekenis is namelijk vaak onsuccesvol, zelfs teleurstellend. Voeg daarbij de enorme hoeveelheid contextuele informatie, samen met de onzekerheid en ambiguïteit die in veel relaties bestaat, en dit verklaart het ongemak dat de protagonisten ervan vaak voelen.

Wat kun je doen als je een diepe verwerker bent?

De humanistische psychotherapeut Rollo May beweerde dat menselijke vrijheid gelijk staat aan het bestaan van een pauze tussen een stimulus en de reactie daarop. Met andere woorden, niet alles wat ons omringt hoeft vatbaar te zijn voor analyse of een aanhoudende zoektocht naar betekenis. Soms is het de moeite waard om te weten hoe te beslissen wat onze aandacht verdient en wat niet.

Diepe verwerking vergt veel mentale inspanning. Daarom is het niet iets dat de moeite waard is om altijd te doen. Bovendien hoeft niet alles wat je omringt en overkomt iets te betekenen. Een bepaalde negatieve reactie van je partner hoeft bijvoorbeeld niet te betekenen dat hij of zij gestopt is met van je te houden, hij of zij kan gewoon moe zijn.

Soms betekent niet alles wat je overkomt dat je een beslissing moet nemen. Er zijn momenten dat het voldoende is om te accepteren wat er gebeurd is en jezelf te laten gaan.

Niet handelen is ook een beslissing. Onthoud dat je in deze snelle en chaotische wereld moet weten waar je je aandacht op moet richten. Door dit te leren zal je angst verminderen en je welzijn verbeteren.