De verschillende soorten wetenschappelijke methoden

Je kunt wetenschappelijke methoden gebruiken om antwoorden te krijgen, en ook om een onderzoek te definiëren en te organiseren. Als middel van cognitie weerspiegelen wetenschappelijke methoden het onderwerp van je onderzoek. In de methodologie kunnen wetenschappelijke methoden empirisch of theoretisch zijn.

Aan de ene kant kun je empirische methoden gebruiken om

• gegevens en feiten te ontdekken en te verzamelen
• als basis om een hypothese te bewijzen
• wetenschappelijke vragen te beantwoorden
• een basis te hebben om iets te bespreken
• een vakgids te volgen

Bepaalde methoden zijn echter niet diep genoeg om echt in te gaan op de essentiële relaties die in onderwijsprocessen te zien zijn.

Met de rationele methoden kun je de resultaten die je met een empirische methode hebt behaald systematiseren en analyseren. Deze wetenschappelijke methoden kunnen je dus helpen om conclusies te trekken over een wetenschappelijk probleem. Empirische methoden kunnen je aanwijzingen geven om theorieën uit te werken, terwijl je rationele methoden gebruikt.

De verschillende soorten wetenschappelijke methoden

Rationele methoden worden geclassificeerd volgens de manier waarop je ze gebruikt tijdens een onderzoek. Een aantal daarvan behandelen we hieronder.

Analytisch-synthetische methode

De analytisch synthetische methode verwijst naar de analyse- en syntheseprocessen. Een analyse is een logisch proces dat je helpt om een geheel en zijn kwaliteiten, zijn vele relaties, eigenschappen en componenten mentaal uiteen te zetten.

Het syntheseproces daarentegen brengt een combinatie van de eerder geanalyseerde delen tot stand. Zo kun je de algemene relaties en kenmerken tussen de elementen van het onderwerp ontdekken.

De analyse- en syntheseprocessen werken als een dialectische eenheid. Tijdens het onderzoek kan de een de ander domineren, afhankelijk van waar je je in je onderzoek bevindt. Gebruik deze methode ook om informatie te zoeken en te verwerken.

Inductieve-deductieve methode

Deze methode vertegenwoordigt vooral twee tegengestelde processen: inductie en deductie. Het inductieproces gaat uit van de gegevens van bepaalde gevallen, maar ook van de bredere kennis. Deze kennis weerspiegelt wat deze gevallen gemeen hebben.

De basis voor het deductieproces is de replicatie van feiten en fenomenen in de werkelijkheid. De Engelse filosoof Francis Bacon was de eerste die de inductie als onderzoeksmethode voorstelde. Bacon zei dat als je kennis wilt vergaren, je de natuur moet observeren. Daarmee moet je gegevens verzamelen en daarvan generalisaties maken.

Tegenwoordig wordt dit proces inductief redeneren genoemd en volgt het de volgende stappen:

• observatie
• formulering
• verificatie
• stelling
• wetgeving
• theorie

Inductie en deductie vullen elkaar dus aan. Door inductie kun je generalisaties vaststellen van wat je casestudy’s gemeen hebben. Vervolgens trek je, op basis van deze generalisaties, een aantal logische conclusies. Door middel van inductie zijn deze conclusies verrijkte generalisaties, die een didactische eenheid vormen.

Hypothetisch-deductieve methode

De hypothetisch-deductieve methode begint met hypothesen. Deze zijn gebaseerd op uitgangspunten of wetten, of zijn vastgesteld op basis van empirische gegevens. Door het toepassen van deductietechnieken bereik je dus voorspellingen die je kunt verifiëren door middel van empirische verificatie. Deze methode zien we bijvoorbeeld terug in klinische diagnoses.

Historisch-logische methode

Om de essentie van dingen te ontdekken, heeft logica geschiedenis nodig. Op de een of andere manier stelt deze methode je in staat om de feiten te beschrijven door hun logische ontwikkeling. Je kunt deze methode gebruiken om de achtergrondinformatie van het wetenschappelijke probleem te onderzoeken.

De genetische methode

Deze methode wordt gebruikt wanneer je de evolutie van een object bestudeert en de factoren die deze evolutie bepalen. Door middel van onderzoek kun je ook een transversaal onderzoek doen.

Een analogie en de analoge methode

Dit bestaat uit het afleiden van relaties of gevolgen tussen soortgelijke verschijnselen. Je kunt deze methode gebruiken om nieuwe kennis te creëren. Met behulp van deze methode kun je bijvoorbeeld vergelijkbare gevolgen afleiden uit vergelijkbare historische perioden.

Modelleringsmethode

Door middel van de modelleringsmethode kunt je modellen maken om de werkelijkheid te onderzoeken. Definieer eerst het object dat je gaat bestuderen.

Als je dit eenmaal hebt gedaan, moet je het essentiële van het niet-essentiële scheiden, als het gaat om het onderwerp van de studie. Zo kun je een duidelijk idee krijgen van de essentie van het object, en dat abstractie van de werkelijkheid je model is.

De systemisch-functionele methode

Voor Aristoteles is het geheel groter dan de som der delen. Dit komt door interacties tussen onderdelen met kwaliteiten die geen deel uitmaakten van de mechanische som van de kwaliteiten van elk afzonderlijk onderdeel. Deze methode is daarop gebaseerd, ontworpen om nieuwe kennis te creëren.

De systematiseringsmethode

Deze methode is verwant aan de ontwikkeling van de wetenschappelijke methode. Deze methode wordt vooral gebruikt in de systematisering van gegevens of informatie, maar ook als het gaat om de systematisering van ervaringen.

Deze classificatie van de wetenschappelijke methoden op basis van het doel waarvoor ze in het onderzoek worden gebruikt, kan dus op twee manieren worden samengevat. Aan de ene kant heb je de onderzoeksmethoden. Dit zijn:

• alle empirische methoden
• de analytisch-synthetische methode
• de historisch-logische methode
• de genetische methode
• de systematisering van informatie

Aan de andere kant zijn er methoden om nieuwe kennis te creëren. Daaronder bevinden zich:

• de hypothetisch-deductieve methode
• de analoge methode
• de systematisering
• de inductieve-deductieve methode
• de modelleringsmethode
• de systemisch-functionele methode

Kortom, houd rekening met twee dingen.

• Ten eerste, een perfecte methodologie bestaat niet. Sommige zijn veiliger dan andere, maar ook langzamer. Anderen zijn minder accuraat dan anderen, maar ook sneller om conclusies te trekken.
• Ten tweede, begrijp dat kennis net zo belangrijk is als de methode waaruit het is afgeleid.
  

  Eduard Punset maakte wetenschap toegankelijk

  Vandaag staan we stil bij Eduard Punset, de man die de wetenschap toegankelijk maakte en in de woonkamer heeft gebracht. Hij stierf toen hij 82 jaar was. Meer lezen »