De theorie van Salkovskis over obsessies
Obsessies zijn gedachten, beelden of impulsen die maar in je hoofd rond blijven gaan en die je nooit los kunt laten. Iedereen ervaart tot op zekere hoogte wel eens een obsessie. De theorie van Salkovskis over obsessies helpt ons te begrijpen waarom we ze hebben en hoe je ze kunt voorkomen.
Hoewel het waar is dat sommige mensen meer kans hebben om aan deze cognitieve intrusies te lijden, is het nog steeds een heel normaal verschijnsel bij ontwikkelde hersenen. Het zou daarom een vergissing zijn om obsessies als pathologisch te bestempelen.
Het feit dat je een of andere obsessie hebt, definieert jou niet als persoon. Obsessies verschijnen gewoon. Het is vergelijkbaar met wat er gebeurt als je droomt.
Het is normaal om te dromen over dingen die niets te maken hebben met je waarden of je manier van denken. Wanneer je wakker wordt, is het makkelijk om niet te veel waarde te hechten aan de inhoud van de droom en deze los te laten.
Voor sommige mensen is loslaten echter niet zo eenvoudig. In plaats daarvan hechten ze te veel waarde aan hun gedachten. Mensen met obsessieve-compulsieve stoornis geloven vaak dat alleen al door te denken aan het pijn doen van iemand, deze persoon ook daadwerkelijk pijn zal hebben. Of ze denken dat ze slecht zijn omdat ze een negatieve gedachte hebben.
Met dit alles in gedachten, stelde Salkovskis een van de eerste cognitieve verklaringen voor angst en obsessieve-compulsieve stoornis voor.
Je hebt elke dag duizenden gedachten, vanaf het moment dat je wakker wordt tot het moment dat je in slaap valt. Sommige van deze gedachten hebben op een bepaalde manier betrekking op je persoonlijkheid (egosyntonisch). Andere gedachten lijken slecht en beschamend, waardoor je er verder niets mee te maken wilt hebben.
De theorie van Salkovskis: gedachten versus obsessies
Salkovskis wilde de processen bestuderen waarover we gesproken hebben. In 1985 stelde zette hij zijn cognitieve theorie uiteen. De theorie van Salkovskis maakte onderscheid tussen automatische negatieve gedachten en obsessies.
Automatische negatieve gedachten zijn subjectieve reacties die je hebt als reactie op bepaalde omstandigheden. Een cruciaal element van automatische negatieve gedachten is dat je de gedachten niet heel diep verwerkt, vandaar de naam ‘automatisch’ (Rachman 1981).
Volgens Salkovskis is het mogelijk om belangrijke verschillen tussen automatische negatieve gedachten en obsessies vast te stellen. Deze verschillen zijn gebaseerd op de mate waarop de inbreuk van de gedachte wordt waargenomen, de mate van toegankelijkheid van bewustzijn en de mate waarin het consistent is met het geloofssysteem van de persoon.
Dit laatste verschil is het belangrijkste. Een obsessie is verontrustend en veroorzaakt leed omdat het op een of andere manier verband houdt met iets waar de persoon een grote waarde aan hecht.
De theorie van Salkovskis beweert dat obsessieve gedachten een stimulans zijn die een bepaald type automatisch denken kan veroorzaken. Het beschikbare bewijs toont aan dat de niet-klinische populatie deze intrusies vrij vaak ervaart zonder een hoge mate van stress of leed te ervaren.
Deze gedachten worden alleen een probleem wanneer ze plaatsmaken voor een reeks automatische negatieve gedachten door middel van de interactie van genoemde intrusies die onaanvaardbaar zijn voor het individu. Stress en leed betekent dus voor iedere patiënt iets anders.
Te veel verantwoordelijkheid nemen
Patiënten met obsessieve-compulsieve stoornis overschatten vaak de grenzen van hun verantwoordelijkheid. De minimale mogelijkheid van schade, reëel of ingebeeld, wordt ondraaglijk voor het individu.
Ze zullen alles doen wat ze kunnen om die mogelijkheid te neutraliseren. Deze neiging kan het gevolg zijn van het moeten nemen van veel verantwoordelijkheden vanaf zeer jonge leeftijd.
Dit premature verantwoordelijkheidsgevoel, op een leeftijd waarop je nog niet in staat bent om met dat soort druk om te gaan, kan leiden tot een aantal problematische manieren van denken, zoals:
- Geloven dat het hebben van een gedachte over een bepaalde actie hetzelfde is als die actie uit te voeren.
- Het niet stoppen van iemand pijn doen is hetzelfde als het veroorzaken van die pijn.
- De lage kans dat er iets zal gebeuren, ontheft je niet van verantwoordelijkheid.
- Het niet uitvoeren van het neutralisatie-ritueel als je een obsessieve gedachte hebt, is hetzelfde als kwaad willen doen.
- Een persoon kan en moet altijd zijn gedachten beheersen.
De schuld op zich nemen als er dingen misgaan
Automatische gedachten of beelden veroorzaakt door obsessies draaien rond dit verantwoordelijkheidsgevoel. Gedachten als “Als er iets misgaat, is het mijn schuld,” zijn heel gebruikelijk.
Wat erger is, is dat dit schuldgevoel niet alleen naar voren komt als reactie op feitelijke gebeurtenissen, maar ook op ingebeelde scenario’s. De patiënt voelt zich slecht omdat hij een bepaalde gedachte heeft.
Het is alsof je beschuldigd kunt worden van zonde, simpelweg omdat je aan iets denkt dat als zodanig beschouwd wordt. Als gevolg voelt de patiënt de noodzaak om schade te voorkomen en de schuldgevoelens die hij voelt te verminderen. Hij houdt zich bezig met neutraliserende rituelen om het probleem ‘op te lossen’.
Neutralisaties, volgens de theorie van Salkovskis, zijn pogingen om de mogelijkheid om verantwoordelijk te worden gehouden voor mogelijk leed te voorkomen of te verminderen.
Het probleem is dat de ‘oplossing’ het primaire probleem wordt. Het individu raakt gevangen tussen hun obsessies en hun dwanghandelingen, wat de manier waarop ze hun leven leiden extreem beperkt.
Deze theorie nodigt de patiënt uit om deze cognitieve intrusies als ‘ruis’ te behandelen. Met andere woorden, om hun macht weg te nemen. Om onderscheid te maken tussen gedachten, realiteit en wie ze in werkelijkheid zijn.
Om dat te doen, is cognitieve therapie cruciaal. Het helpt de patiënt te leren hoe hij kan stoppen met het uitvoeren van zijn rituelen en zijn overtuigingen met betrekking tot leed en persoonlijke verantwoordelijkheid los kan laten.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Belloch, A., Sandín, B. y Ramos, F (2008). Manual de psicopatología. Volúmenes I y II. McGraw-Hill.Madrid
