De 6 soorten motivatie volgens de psychologie

Je hebt waarschijnlijk al vaak over motivatie gehoord, maar weet je ook hoeveel soorten er zijn en wat ze beschrijven? Hier zijn de belangrijkste.

Het woord motivatie komt van het woord motivus (met betrekking tot beweging) en verwijst naar datgene wat beweegt, wat het vermogen heeft om beweging te genereren. In de psychologie zijn de verschillende soorten motivatie de motoren van menselijk gedrag. Datgene wat in staat is om ons te activeren en in beweging te zetten.

Onze behoeften zijn niet altijd hetzelfde, evenmin als onze persoonlijke omstandigheden en middelen. Ook is ieder mens anders, met zijn of haar eigen volgorde van prioriteiten. Al deze factoren bepalen het motivatieproces. Hieronder bekijken we kort de verschillende soorten.

Soorten motivatie

Motivatie kan worden ingedeeld op basis van de positie van de bron die het opwekt, of de stimulans positief of negatief is, of op basis van het resultaat dat kan worden behaald.

Extrinsieke en intrinsieke motivatie

Dit is misschien wel de meest bekende indeling van motivatie en is gebaseerd op de bron van de motiverende prikkels. In het geval van extrinsieke motivatie is wat iemand beweegt om een actie uit te voeren een externe beloning. Dit betekent niet dat het een materiële beloning is, zoals geld. Het kan ook zijn dat wat je motiveert de erkenning is die je van anderen krijgt.

Intrinsieke motivatie daarentegen verwijst naar een innerlijke drive. Met andere woorden, intrinsieke motivatie is gebaseerd op de bevrediging van behoeften aan zelfvervulling, omdat het iemands eigen trots en plezier is die hem ertoe aanzet een actie uit te voeren.

Een voorbeeld van intrinsieke motivatie is wanneer iemand besluit gitaarles te nemen omdat hij/zij van het instrument houdt. Of iemand die studeert voor zijn plezier.

Intrinsieke motivatie is nauw verbonden met leren en effectief presteren. Mensen die taken uitvoeren omdat ze het leuk vinden om ze te doen en om zichzelf te verbeteren, bereiken vaak betere resultaten en leveren minder inspanningen.

In het geval van extrinsieke motivatie leidt dit ertoe dat mensen anticiperen op de beloning en de activiteit uitvoeren zonder ervan te genieten, omdat ze het doen voor een louter ruil of resultaat.

Volgens Brunner (1966) kan intrinsieke motivatie verder worden ingedeeld in drie types:

• Nieuwsgierigheid. Deze komt voort uit de behoefte of het verlangen om nieuwe dingen te weten en te ontdekken.
• Competentie. Komt voort uit de behoefte om de omgeving te controleren, wat interesse in het werk opwekt en de prestaties verbetert.
• Wederkerigheid. Ontstaat uit de behoefte om gepast te reageren op de eisen van de situatie.

Positieve en negatieve motivatie

Deze classificatie wordt gemaakt op basis van de vraag of de beloning die wordt verkregen uit een gedrag positief of negatief zal zijn, zoals de naam al aangeeft. Als de motivatie positief is, wordt het gedrag gedreven door de zoektocht naar een positieve, plezierige beloning. Bijvoorbeeld geld of plezier.

Negatieve motivatie daarentegen ontstaat wanneer het gedrag gericht is op het vermijden van een negatieve uitkomst (bijvoorbeeld pijn, berispingen, enz.).

Positieve en negatieve motivaties worden vaak gecombineerd met extrinsieke en intrinsieke motivatie om te komen tot vier soorten motivatie. Zo kan een actie worden gedreven door negatieve intrinsieke motivatie. Bijvoorbeeld iets doen om je niet slecht te voelen of om fysieke schade te vermijden. Een positieve intrinsieke motivatie zou bijvoorbeeld zijn dat je een taak doet omdat je er echt van wilt leren.

In het geval van extrinsieke motivatie zou de positieve motivatie zijn dat je een taak doet voor geld. Je veiligheidsgordel omdoen om een financiële boete te vermijden (en niet voor de veiligheid) zou een negatieve extrinsieke motivatie zijn.

Persoonlijke en secundaire motivatie

Tot slot kan motivatie worden ingedeeld op basis van de gevolgen die uit het gedrag kunnen voortvloeien. Als de gevolgen van een gedrag alleen een impact hebben op een persoonlijke behoefte, wordt dit primaire motivatie genoemd. Over het algemeen hebben deze motivaties betrekking op basisbehoeften zoals voedsel, welzijn of bevrediging.

Als het welzijn via anderen of indirect moet worden bereikt, wordt dit secundaire of sociale motivatie genoemd. Dit type motivatie is complexer, omdat de beloningen kunnen variëren: veiligheid, respect, erbij horen, erkenning… Een van de bekendste sociale motivaties is prestatiemotivatie.

Dit type sociale motivatie stuurt gedrag op een meer competitieve manier, omdat het een sociaal erkend doel wil bereiken. Deze competitiviteit hoeft echter niet schadelijk te zijn voor anderen, omdat men begrijpt dat het resultaat uitsluitend afhangt van het actieve subject.

Mensen met een lage prestatiemotivatie hebben dus de neiging om zeer gemakkelijke of zeer moeilijke taken uit te voeren om zeker te zijn van hun succes of de afwezigheid van mislukking of spot.

De laatste jaren wordt er vaak gesproken over de noodzaak om onze motivatie te vergroten, maar er zijn evenveel soorten motivatie als er perspectieven zijn. We moeten dus vinden wat ons echt motiveert, intrinsiek, want dat is wat ons naar een groter welzijn zal leiden.