De sociometer: hoe belangrijk is andermans mening?

Hoe belangrijk zijn de meningen van anderen voor jou? Hoewel het antwoord eenvoudig lijkt en je misschien denkt dat je er niet al te veel om geeft, lijkt het erop dat we een mechanisme hebben dat dit regelt.

Hoeveel waarde hecht je aan de mening van anderen? Meestal onderschatten we hoe belangrijk de mening van anderen voor ons is. Hoewel het misschien vreemd lijkt, is het waarschijnlijk dat we een mechanisme hebben dat ons helpt om ons gedrag aan te passen aan die informatie. Om hier wat dieper op in te gaan, zullen we het vandaag hebben over de sociometer.

Deze theorie stelt dat er een psychologisch mechanisme is, dat je helpt om de kans op afwijzing tot een minimum te beperken. Ook is het ook nauw verbonden met zelfbeheersing als je in het gezelschap van andere mensen bent.

Dit reguleringsmechanisme lijkt te reageren op veranderingen in de relationele waarde. Het biedt een kader om fenomenen zoals eigenwaarde en gevoeligheid voor afwijzing te analyseren. Het kan ons ook helpen om persoonlijkheidsstoornissen en veel van de reacties van mensen op anderen te begrijpen.

Deze psychologische indicator kan ons zelfs waardevolle informatie geven over wat er gebeurt als mensen op een disfunctionele manier aan zelfbeheersing doen. Deze vorm van zelfcontrole kan hun relaties met andere mensen verder schaden.

De evolutionaire basis van de sociometer

Baumeister en Leary ontwikkelden de sociometer van eigenwaarde. Gardner, Pickett en Brewer breidden deze verder uit. Zij baseerden hun onderzoek namelijk op het idee dat de mens praktisch niet in staat is te overleven en zich te reproduceren zonder sociale relaties.

Daarom ontwikkelden de mensen een systeem dat hen in staat stelde deze relaties in stand te houden. Om dit te kunnen doen, moest het systeem de reacties van anderen op het eigen gedrag in de gaten houden. Ze moesten vooral de reacties op iemands acties in de gaten houden die tot sociale afwijzing zouden kunnen leiden.

Dit monitoringsysteem waarschuwt het individu voor mogelijke veranderingen in zijn of haar sociale status of een afname van de sociale acceptatie. Met andere woorden, deze “relatiestatusscanner” is wat je motiveert om op een bepaalde manier te handelen om schadelijke situaties met betrekking tot je relaties te herstellen.

Ook wordt je gewaarschuwd voor elk soort gedrag dat je sociale banden in gevaar kan brengen. Kortom, de mens heeft een psychologisch mechanisme ontwikkeld dat de indirecte visuele omgeving van de persoon in de gaten houdt, op zoek naar aanwijzingen die relevant zijn voor de relationele waarde van de persoon in zijn omgeving.

Emoties zijn eigenlijk meetinstrumenten

Volgens de sociometer is eigenwaarde een indicator voor de kwaliteit van sociale relaties. Wanneer mensen zich gedragen op een manier die leidt tot afwijzing, zal hun eigenwaarde eronder lijden.

Aan de andere kant, als ze gedrag laten zien dat bestaat uit positieve emoties, neemt hun gevoel van eigenwaarde toe. Daarom zouden we kunnen zeggen dat eigenwaarde een belangrijke emotionele component heeft.

De natuur heeft ons een alarmsysteem gegeven dat ons een signaal geeft dat we dingen moeten vermijden, en dat signaal is pijn. Op dezelfde manier signaleert het de dingen die we moeten blijven doen door middel van plezier.

Wanneer iemand niet tevreden is met zijn behoeften, uit zich dat als onaangename gevoelens. Die dienen om het lichaam te laten reageren en de situatie die onaangenaam of bedreigend is te herstellen. Ook dienen emoties om je te waarschuwen over gebeurtenissen die je welzijn kunnen beïnvloeden.

Hoe werkt dit systeem?

Dit controlesysteem lijkt onbewust te handelen. Het doet dit totdat het detecteert dat de relationele waarde laag of dalend is. Op dat moment dwingt het het individu om bewust na te denken over de situatie.

Als iemand pas een afwijzing heeft ervaren, zal hij of zij gevoeliger zijn voor wat andere mensen van hem of haar vinden. Als dat het geval is, zullen ze meer cognitieve middelen inzetten om na te denken over hun sociale situaties.

Deze theorie beweert zelfs dat eigenwaarde een indicator is en dat het daarom niet zinvol zou zijn om daarnaar te handelen. Pablo Malo, een psychiater, vergeleek dit fenomeen met de brandstofmeter van een auto:

Dit doet ons denken dat we ons gevoel van eigenwaarde kunnen versterken door het verwerven van sociale vaardigheden. In die zin lijkt de manier waarop we ons aanpassen aan onze omstandigheden en hoe we deze aanpassing waarderen ons gevoel van eigenwaarde sterk te beïnvloeden.