De relatie tussen zelfmisbruik en zelfrespect
Zelfmisbruik is het tegenovergestelde van zelfrespect en komt veel vaker voor dan we zouden denken. Velen van ons oordelen over wie we zijn, wat we waard zijn en hoe waardevol ons werk is. Deze oordelen worden meestal intern gemaakt en worden vaak geheim gehouden en geminimaliseerd. Tegelijkertijd blazen we ook onze fouten op.
Daarom hebben we de neiging om erg veeleisend te zijn, omdat we het gevoel hebben dat dingen altijd op een betere manier gedaan kunnen worden. Hierdoor kan iemands zelfrespect worden aangetast. We verachten zelfs onze eigen daden, omdat we denken dat iemand het beter had kunnen doen dan wij.
Hoe zit zelfmisbruik in elkaar?
Zelfrespect, in algemene termen, is het vermogen van mensen om zichzelf te waarderen. Dit vlak omvat ook de uitdaging om het hoofd te bieden aan eventuele negatieve gedachten die andere mensen over ons hebben.
Een laag zelfbeeld zorgt ervoor dat mensen meer vatbaar zijn voor kritiek van anderen, waardoor de kans groter wordt dat ze geloven wat ze zeggen en het persoonlijk opnemen. Dit is wanneer de ‘innerlijke dictator’ van zelfmisbruik zich begint te ontwikkelen. We minimaliseren prestaties, vergroten onze perceptie van fouten en schamen ons ervoor, enzovoort.
Zelfmisbruik: de oorsprong van de ‘innerlijke dictator’
Vanaf het moment dat je wordt geboren, wordt je blootgesteld aan de beoordeling en het oordeel van anderen. Je motivatie, of het gebrek daaraan, is een indicatie van het vermogen om jezelf tegen kritiek te verdedigen.
Als je door deze vroegere ervaringen ziet dat je mislukkingen zijn bestraft en je prestaties tot op zekere hoogte gekleineerd, zul je jezelf waarschijnlijk zien als iemand met weinig hulpmiddelen.
Verder wordt het vooral niet falen erg belangrijk. Als je faalt krijg je namelijk te maken met de oordelen en kritiek van anderen. Als de motivatie om niet te falen belangrijker wordt dan de prestaties, kun je de waarde die al je prestaties je kunnen opleveren verliezen. Je vat de kritiek wellicht niet constructief op.
In deze dynamiek kun je gemakkelijk de kritiek van anderen op jou je eigen maken en jezelf als iemand van weinig waarde gaan beschouwen. Als gevolg daarvan zou je jezelf veel meedogenlozer kunnen gaan bekritiseren dan die anderen doen. Misschien begin je de overtuiging te hebben dat je niet waardevol bent of liefde waard bent.
Het gevolg hiervan is dat zelfrespect hand in hand gaat met zelfmisbruik. Je gelooft misschien dat je essentie is gebaseerd op je prestaties en beschouw je jezelf daardoor als van weinig waarde.
Zelfmisbruik en zelfrespect: hoe problemen op te sporen
Zelfmisbruik normaliseren is erg gevaarlijk. Het schaadt niet alleen je gevoel van eigenwaarde, maar het kan ook leiden tot gevaarlijkere vormen van stemmingsstoornissen, met name depressieve stoornissen.
Zelfmisbruik verschijnt niet zomaar plotseling. Dit soort negatieve houding ten opzichte van jezelf bouwt zich gedurende jaren op. Soms is het zelfs moeilijk om kritiek van andere mensen en van jezelf te identificeren.
Wanneer zelfmisbruik zich begint te wortelen in je leven, zul je zelfs de meest constructieve kritiek die je van anderen krijgt, bedoeld om je te helpen verbeteren, zien als een bewijs van je mislukking. Bijvoorbeeld:
- Op je werk, hebben je leidinggevenden of collega’s je ooit wel eens aanbevolen om een taak op een andere manier te doen om betere resultaten te krijgen, maar het enige waar je aan dacht was hoe slecht je iets hebt gedaan?
- Hoe vaak heb je alleen maar aan je fouten gedacht, ook al hebben anderen je prestaties erkend?
- Heb je ooit gedacht dat je de baan die je hebt niet waard bent? Denk je dat veel mensen het beter zouden kunnen doen dan jij en dat je baas dit op elk moment zal kunnen ontdekken?
Stop je leven om die ‘innerlijke dictator’ te stoppen
De stem van je ‘innerlijke dictator’ kan zo sterk zijn dat hij je waardevolle acties kan verlammen. Als je activiteiten die je waardevol vindt onderbreekt, dan val je in de val van je ervaringen.
Wat we hier bedoelen is de mate waarin andere mensen je vanaf je vroegste kinderjaren hebben beoordeeld, naast de kritiek die je momenteel ervaart. Met andere woorden, je baseert je leven op het proberen niet te falen.
Proberen niet te falen, betekent dat je niet bereid bent om ongemak te ervaren onderweg naar het bereiken van waarden. Maar zelfs als je op deze manier leeft, raak je de ‘innerlijke dictator’ van zelfmisbruik niet kwijt. Het zal je waarschijnlijk vertellen dat je je in die situatie bevindt omdat je bang bent en het niet aankunt.
Maar wat is de rol van zelfrespect?
Heb je ooit wel eens een stap terug gedaan om je situatie te observeren alsof je iemand anders was die handelde in reactie op de kritiek die je werd opgelegd? Als je hierover nadenkt, zal je beseffen hoe je geest, in de ‘zelfmisbruikmodus’, je wegleidt van wat je belangrijk vindt.
Luisteren naar deze interne dialoog en geloven dat het een absolute waarheid is, kan frustrerend zijn als je doelen probeert na te streven. Heel vaak zal je geest je vertellen dat je het niet kan.
Echter, het verwijderen van deze ‘innerlijke dictator’ is als het verwijderen van onkruid uit een tuin. Je kunt het eruit trekken, maar het zal blijven groeien.
Het lezen van boeken over zelfrespect helpt ook niet om deze vormen van zelfmisbruik uit te bannen. Ze geven alleen richtlijnen om het gevoel van eigenwaarde te verbeteren en ze zijn gewoon een extra bron van kennis in het licht van jarenlange ervaring.
We willen je echter vertellen dat er een zeer positieve optie voor je beschikbaar is. Terwijl je de strijd tussen zelfmisbruik en zelfrespect uitvecht, kun je een ander perspectief proberen. Dit wordt de kunst van zelfcompassie genoemd.
Zelfcompassie stelt je in staat om deze strijd vanuit een ander perspectief te observeren, waardoor je kunt falen en fouten kunt maken en vervolgens kunt observeren wat er in je innerlijke wereld gebeurt wanneer dit ongemak zich voordoet.
