De preventie van suïcidaal gedrag bij adolescenten
De vooruitzichten zijn somber. Duizenden tieners plegen zelfmoord. De cijfers worden zelfs niet beter, maar slechter. Bijgevolg is suïcidaal gedrag bij adolescenten een uiterst ernstig probleem geworden. Daarom wordt er steeds meer geld voor uitgetrokken in een poging de trend te keren.
Zelfmoord onder adolescenten is in feite een epidemie geworden. In feite wordt het beschouwd als een van de belangrijkste doodsoorzaken tijdens de adolescentie. Dit is een fase die gekenmerkt wordt door veranderingen op biologisch, sociaal en psychologisch niveau (Fonseca-Pedrero et al., 2022).
“De preventie van suïcidaal gedrag bij minderjarigen blijft een hangende kwestie.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Suïcidaal gedrag bij adolescenten: een ernstige epidemie
De epidemie kan voorkomen worden. Sterker nog, we kunnen stappen ondernemen om dit wanhopige gedrag te voorkomen. Dit is de centrale boodschap van ons artikel. Er zijn effectieve interventies beschikbaar. Onderzoek (Spaanse link) suggereert dat de juiste investering in deze interventies niet alleen effectief is op menselijk niveau, maar ook winstgevend is op maatschappelijk niveau.
Hoewel we nog lang niet in staat zijn om suïcidaal gedrag en alle mogelijke triggers ervan te beschrijven, hebben we veel meer kennis dan een paar jaar geleden.
We weten nu bijvoorbeeld dat mensen die zelfmoord plegen gewoonlijk bepaalde gemeenschappelijke fasen doorlopen. Eerst denken ze na over de kwestie. Vervolgens communiceren ze het (via bedreigingen of verbale en non-verbale uitingen), plannen het, en voeren het uiteindelijk uit (Fonseca- Pedrero et al., 2020).
“Suïcidaal gedrag maakt deel uit van de menselijke diversiteit. Het is een complex, veelzijdig, multidimensionaal en multicausaal verschijnsel.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Evaluatie: een belangrijk uitgangspunt
Een rigoureuze evaluatie moet de korte maar nauwkeurige opmaat zijn voor elke effectieve interventie. Om professionals bij deze missie te helpen zijn er verschillende vragenlijsten.
Het beste instrument is echter het gesprek met de minderjarige, dat empathisch en warm moet zijn. Als aanvulling kan de zelfrapportagemethode SENTIA (Spaanse link) worden gebruikt. Deze bevat vragen als (Díez et al., 2021):
- Ben je van plan jezelf van het leven te beroven?
- Heb je ooit het idee gehad om je eigen leven te nemen?
- Heb je iemand verteld dat je zelfmoord wilt plegen?
Deze vragen op de SENTIA-schaal zijn duidelijk en direct. Dat komt omdat we weten dat, als je over zelfmoord praat, het beter is om dat resoluut en bot te doen, dan met vage en verwarrende vragen. Bijvoorbeeld: “Heb je er ooit aan gedacht om te stoppen?” Daarom is de SENTIA-schaal een goed instrument om dit complexe probleem te evalueren (Díez et al., 2021).
“Deze schaal maakt het mogelijk om suïcidaal gedrag (ideatie, planning, intentie, communicatie en gedrag) in de adolescentie te beoordelen.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Interventies ter preventie van suïcidaal gedrag bij adolescenten
De Wereldgezondheidsorganisatie heeft onder de titel Live Life (Engelse link) een reeks aanbevelingen gepromoot om suïcide te voorkomen. Het zijn empirisch onderbouwde strategieën (ondersteund door wetenschappelijk bewijs) (Fonseca-Pedrero et al., 2022):
- Beperk de toegang tot de middelen om zelfmoord te plegen. Bijvoorbeeld drugs.
- Werk samen met de media voor een verantwoorde berichtgeving over zelfmoord.
- Stimuleer sociaal-emotionele vaardigheden bij adolescenten.
- Iedereen die te maken heeft met suïcidaal gedrag vroegtijdig identificeren, beoordelen, beheren en opvolgen.
Hoe zelfmoord bij adolescenten te voorkomen
Het antwoord op deze vraag is complex, omdat er een aanzienlijk aantal interventies (Spaanse link) zijn die tot doel hebben suïcidaal gedrag bij adolescenten te voorkomen (Reifels et al., 2022).
In feite kan preventie in een veelheid van contexten plaatsvinden. Deze variëren van het gezin, via de school of de gemeenschap, tot het individu.
“Onderwijscentra zijn de ‘natuurlijke’ en ideale plaats om acties te ontwikkelen en uit te voeren voor de bevordering van emotioneel welzijn en de preventie van suïcidaal gedrag”.
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Het AIM-SP model: een effectieve strategie om suïcidaal gedrag bij adolescenten te voorkomen
Thi AIM-SP model integreert verschillende interventies. Het begint met een assessment waarin de clinicus de adolescent duidelijk en expliciet vraagt of hij suïcidale gedachten ervaart (in het heden of in het verleden). Het doel van de vragen is het identificeren van factoren en elementen die als een risico kunnen worden beschouwd.
Vervolgens wordt een interventie uitgevoerd op basis van het Stanley-Brown Veiligheidsplan (Stanley et al., 2012). Ook andere psychotherapeutische interventies kunnen worden geïntegreerd. Bijvoorbeeld dialectisch-gedragstherapie (Fonseca et al., 2022).
Gedurende het hele proces en na afloop ervan vindt monitoring plaats voor verschillende doeleinden. De clinicus besteedt bijvoorbeeld steeds meer aandacht aan een adolescent in een risicovolle situatie. Ook doen ze pogingen om familie en vrienden bij de preventie te betrekken.
Naast het AIM-SP Model zijn er nog andere interventiemodaliteiten. Bijvoorbeeld het Youth Aware of Mental Health (YAM) programma (Carli et al., 2021). Het doel ervan is zelfmoord bij de adolescente bevolking te voorkomen.
“Suïcidaal gedrag bij adolescenten is een probleem voor de volksgezondheid, zowel vanwege de prevalentie als vanwege de daarmee samenhangende persoonlijke, familiale, educatieve en sociaal-gezondheidsgevolgen.”
-Eduardo Fonseca-Pedrero-
Vandaag staat het onderwerp zelfmoord bij adolescenten in de publieke arena. Bovendien, als gevolg van het lijden van deze jongeren, evenals de sterftecijfers, is preventie essentieel. Daarom is het essentieel dat volksgezondheidsinstellingen plannen aannemen met het doel de cijfers terug te dringen, tot ze nul zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Carli, V., Iosue, M., y Wasserman, D. (2021). Universal suicide prevention in schools. En D. Wasserman (Ed.), Oxford Textbook of Suicidology and Suicide Prevention (2 ed.) (pp. 653–664). Oxford University Press.
-
Del Casal, A. D. G., Enesco, C. S., de Albéniz Iturriaga, A. P., & Pedrero, E. F. (2021). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: Validación de la escala SENTIA-Breve. Actas españolas de psiquiatría, 49(1), 24-34.
- Díez, A., Enesco, C., Pérez de Albéniz, A., y Fonseca-Pedrero, E. (2021). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: Validación de la escala SENTIA-Breve. Actas Españolas de Psiquiatría, 49(1), 24-34.
- Fonseca-Pedrero, E., y Pérez de Albéniz, A. (2020). Evaluación de la conducta suicida en adolescentes: A propósito de la escala Paykel de Suicidio. Papeles del Psicólogo, 41(2),106-115. https://doi.org/10.23923/pap.psicol2020.2928
- Fonseca-Pedrero, E., Pérez-Albéniz, A., Al-Halabí., Susana. Conducta suicida en adolescentes: creando esperanza a través de la acción. Papeles del Psicólogo (2022). https://doi.org/10.23923/pap.psicol.3000
- Gillies, D., Christou, M. A., Dixon, A. C., Featherston, O. J., Rapti, I., Garcia-Anguita, A., Villasis-Keever, M., Reebye, P., Christou, E., Al Kabir, N., y Christou, P. A. (2018). Prevalence and Characteristics of Self-Harm in Adolescents: Meta-Analyses of Community-Based Studies 1990-2015. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 57(10), 733–741. https://doi.org/10.1016/j.jaac.2018.06.018
- Organización Mundial de la Salud (2021b). LIVE LIFE: An implementation guide for suicide prevention in countries. Organización Mundial de la Salud.
- Reifels, L., Krishnamoorthy, S., Kõlves, K., y Francis, J. (2022). Implementation science in suicide prevention. Crisis, 43(1), 1–7. https://doi.org/10.1027/0227-5910/a000846
