De plaatsmethode: een geweldig ezelsbruggetje
De plaatsmethode is een eeuwenoude mnemotechniek. Dit is een techniek waarop we onszelf kunnen leren om herinneringen niet alleen op te slaan, maar ze ook weer op te kunnen roepen.
De plaatsmethode is gebaseerd op het idee dat ons brein bepaalde data associeert met bepaalde plekken, routes of andere bewegingen. Dit gegeven kan worden ingezet om te leren hoe we onze herinneringen op een later moment dus effectief kunnen oproepen!
Deze techniek kan in het begin nogal simpel lijken. De simpelste dingen zijn echter vaak ook het meest effectief. In sommige gevallen kunnen ze daardoor ook onze hersenplasticiteit benutten. Hersenplasticiteit omvat het aanpassingsvermogen van onze hersenen: bepaalde hersendelen kunnen de functies van andere delen overnemen en elkaar ondersteunen.
De Radboud Universiteit in Nijmegen demonstreerde door middel van elektromagnetische tests dat een mnemotechniek met name effectief was. Deze techniek was gebaseerd op de plaatsmethode.
De plaatsmethode bestaat uit het inbeelden van een route welke uit verschillende objecten, gebeurtenissen en hoekjes bestaat. In deze hoekjes kun je concepten en andere data opslaan om op een later moment weer uit je geheugen naar boven te halen.
Boris Nikolai Konrad was een van de participanten van deze studie. Deze jonge neurowetenschapper is een wereldkampioen in geheugensport. Hij gebruikt de plaatsmethode al zijn hele leven. Op het moment is hij verbonden aan het Donders Instituut van de Radboud Universiteit te Nijmegen.
Hier geeft hij workshops en lezingen aan mensen die ook interesse hebben in mnemotechnieken. Hij leert mensen onder andere aan hoe ze zelf de plaatsmethode kunnen inzetten en hoe dit de hersenen kan veranderen.
De plaatsmethode is een makkelijk en effectief en stelt ons bovenal in staat om bepaalde data beter te herinneren. Bovendien verbetert het onze hersenplasticiteit!
De plaatsmethode en het ruimtelijk geheugen
Zoals we hierboven al zeiden is de plaatsmethode een ontzettend oude techniek. De ontwikkeling hiervan wordt toegeschreven aan de Griekse lierdichter Simonides (556 – 468 v.Chr.).
Hij gebruikte bijna onbewust een mnemonische strategie die later de basis zou worden van werken zoals Rhetorica ad Herennium van Cicero (of Cornificius, dit is onzeker) en De Oratore van Cicero.
Men denkt dat Simonides uitgenodigd was om een poëtische voordracht te leveren in Thessalië te Griekenland. Op een gegeven moment tijdens deze gebeurtenis werd hij apart genomen door een van de bedienden. Deze gaf hem vervolgens een bericht op papier.
De lierdichter trad met dit bericht naar buiten om het in het openbaar voor te lezen toen er plotseling een enorm kabaal ontstond. Het paleis waarin hij zich begaf stortte in!
Er vielen verscheidene slachtoffers. De gelegenheid mondde uit in een totale ramp. Het geweld van de klap maakte het onmogelijk om de slachtoffers te herkennen, maar Simonides benaderde de artsen om hun te vragen de lichamen nog niet op te bergen.
De lierdichter was in staat om elk slachtoffer te identificeren door zich te herinneren waar ze zich begaven terwijl hij zijn voordracht deed.
Deze effectieve strategie werd later de plaatsmethode genoemd, ofwel de methode van loci. “Loci” staat voor “plaats” in het Latijns.
De kunst van het plaatsen van herinneringen in specifieke ruimtes
Velen van ons beoefenen deze techniek al jaren zonder door te hebben hoe krachtig dit wel niet is.
- Wanneer je bijvoorbeeld een boodschappenlijstje maakt, kun je je beter herinneren wat je nodig hebt door je in te beelden dat je door de winkel loopt. Doorloop elk gangpad en bekijk elk schap dat je tegenkomt.
- Zo is ook elke student in staat om specifieke dingen te herinneren tijdens een toets door te denken aan de plek waar ze de relevantie informatie bestudeerd hebben.
Deze voorbeelden moedigen ons aan om deze handige techniek verder te ontdekken en eigen te maken. Het is klaarblijkelijk erg nuttig om een soort informatie aan een ander soort te verbinden.
Hiertoe zul je je brein echter in zekere mate moeten dwingen. We moeten ons echter herinneren dat we emotionele wezens zijn. Daardoor zal ons brein bepaalde details versterken om betekenisvolle herinneringen te maken.
Ruimtelijk geheugen activeert in feite de hippocampus. Dit is een interessante hersenstructuur die sterk in verband gebracht wordt met het aanmaken en oproepen van herinneringen. Tegelijkertijd maakt het deel uit van een netwerk aan structuren die belangrijk zijn in hoe we emoties ervaren.
Twijfel niet om je eigen geheugenpaleis te creëren en je opgedane kennis hierin op te slaan. Je kunt dit altijd later weer terughalen met een beetje oefening!
Hoe kan ik de plaatsmethode in mijn dagelijkse leven toepassen?
De grootste personages in de bekendste literatuur gebruiken veelal de plaatsmethode. Ze benoemen dit natuurlijk niet bij deze naam. Ze gebruiken het alleen maar zonder er verder bewust over na te denken. Denk maar aan Sherlock Holmes en Hannibal Lecter. Zij gebruikten de plaatsmethode ook erg vaak!
Kunnen we deze methode binnen onze eigen bescheidenheid en huidige verantwoordelijkheden passen? Natuurlijk kunnen we dat! Hieronder volgen de stappen die we moeten volgen om ons ruimtelijk geheugen met ons werkgeheugen en langetermijngeheugen te verbinden.
De stappen om de plaatsmethode zelf toe te passen
- Kies je eigen mentale paleis. In deze stap zul je wel een bekende plek moeten inzetten. Denk hierbij aan je huis, het huis van een vriend, je lokale bibliotheek, een straat in je stad of een park.
- Ontwerp je reisplan (of route). Hierbij kun je je het volgende inbeelden: Ik vertrek uit mijn kamer en loop door de gang. Ik kijk even uit het raam en ga naar de badkamer. Daarna loop ik naar de woonkamer waar ik de bank, de tafel en de boekenkast kan zien… Stel je gaandeweg elk detail voor.
- Verbind nu een object dat je je wil herinneren aan elk detail dat je je hebt ingebeeld. Het maakt niet uit of het raar of zelfs absurd lijkt. Sterker nog: hoe raarder het is, hoe beter je het je later zult kunnen herinneren. Als je bijvoorbeeld wetgevingen aan het bestuderen bent, kun je elke wet verbinden aan een zeker detail uit je reisplan.
- Wanneer je bepaalde informatie eenmaal aan bepaalde dingen, details of hoekjes hebt verbonden, doorloop je de route nogmaals. Herhaal dit totdat alles je bekend voorkomt en elk stukje informatie zich ook daadwerkelijk op zijn toegewezen plek begeeft.
De plaatsmethode kost niet zoveel moeite. Het vergt enkel wat visualisatie, wilskracht, fantasie en een vermogen om verbanden te leggen. Met deze oefening zal ons brein in staat zijn om geweldige neurale taken uit te voeren.
Het zal je geheugen verder laten ontwikkelen en paden kunnen construeren die vol zitten met informatie. Het oproepen van herinneringen zal op den duur sneller en effectiever verlopen!