De ontkenning van de pandemie, waarom?
Midden in de wereldwijde coronaviruscrisis doet zich een merkwaardig fenomeen voor. We hebben het hier over de ontkenning van de pandemie, door mensen die ontkennen dat er een pandemie is.
Hoogwaardigheidsbekleders en de gewone mens, die zelfs vandaag de dag nog steeds niet zien en accepteren hoe ernstig de situatie is. Het is waar dat dit soort gedrag er altijd al is geweest. In noodsituaties zoals de huidige blijft het ons echter verrassen.
Een paar weken geleden riep Boris Johnson, de premier van het Verenigd Koninkrijk, op tot de implementatie van de strategie van ‘groepsimmuniteit’ (link in het Engels). Met andere woorden, om de bevolking vrij te laten bewegen zodat een groot deel de ziekte oploopt, waardoor de natuurlijke immuniteit wordt bevorderd.
Later werd hem medegedeeld dat, als hij die strategie zou volgen, een half miljoen Britten zouden sterven. In dat land is nu ook gedwongen quarantaine opgelegd. Ten tijde van dit schrijven ligt Boris Johnson nu zelf ook in het ziekenhuis met het coronavirus.
We kunnen nog andere opmerkelijke en even opvallende voorbeelden geven. Andrés Manuel López Obrador, president van Mexico, moedigde zijn bevolking aan om uit eten te gaan.
Om hun leven op een normale manier te leven en door te gaan met het houden van openbare evenementen. Dit alles zodat de economie kon blijven doorstromen. De onverantwoordelijkheid van deze prominente mensen kan op korte en lange termijn verwoestend zijn.
We weten natuurlijk dat veel van deze leiders uiteindelijk ook beperkende maatregelen zullen nemen. Poetin is een ander voorbeeld. Een paar weken geleden ontkende hij nog dat er een pandemie in zijn land was.
Hij heeft zijn land nu echter ook in lockdown gedaan. In veel van deze gevallen is de schade echter mogelijk al aangericht en zal de impact op de gezondheid enorm zijn.
Ontkenning van de pandemie – waarom?
Ontkenning van de pandemie komt niet alleen op politiek gebied voor. Wat misschien wel het meest ernstige is, is dat veel mensen op individueel niveau de quarantaine doorbreken en de hen opgelegde maatregelen tegenspreken.
We zouden kunnen zeggen dat ze gewoonweg onverantwoordelijk zijn. Vanuit psychologisch oogpunt wekt dit feit echter op verschillende manieren grote belangstelling. Terwijl een groot deel van de bevolking angst en paniek ervaart terwijl er een onbekend virus aanwezig is, nemen anderen het niet serieus.
We zien beelden van ziekenhuizen die in veel steden worstelen met de druk, beslissingen over leven en dood en het aantal geïnfecteerde mensen en sterfgevallen die met het uur toenemen. Sommige mensen nemen dit echter nog steeds met onverschilligheid waar.
Wat is de verklaring achter het fenomeen van ontkenning van de pandemie?
Attributiefout en de theory of mind
De theory of mind vertelt ons dat mensen in staat zijn om gedachten en intenties aan andere mensen toe te schrijven. We proberen te begrijpen en te voorspellen wat andere mensen denken en hoe ze in bepaalde situaties en omstandigheden zullen reageren. Welnu, binnen dit raamwerk is er een bijzonderheid: de attributiefout.
Het komt voor wanneer we denken dat andere mensen verkeerd handelen of overdrijven. Deskundigen vertellen ons dat onze hersenen soms het belangrijkste instinct bij de mens niet toepassen: het instinct om te overleven. Om dit beter te begrijpen, geven we een voorbeeld.
Stel je voor dat je honderd gazellen als een gek zag rennen en je dacht hoe dom ze waren dat ze dit deden. Als ze zo doorgaan veroorzaken ze gewoon een massabeweging! Je houdt er misschien echter geen rekening mee dat deze dieren rennen omdat er een gevaarlijk roofdier achter hen aan zit.
Individueel welzijn vs groepsbescherming/behoud van de economie
Een ander effect dat de ontkenning van de pandemie verklaart, is het gevoel van behoud. Hier kunnen we echter twee typologieën onderscheiden, namelijk die van het individu en die van de staat. Aan de ene kant geven sommige mensen voorrang aan hun eigen welzijn. Ze zijn niet bereid hun levensstijl te veranderen.
Er zijn velen die denken dat het coronavirus slechts een simpele griep is of dat het helemaal geen invloed op hen heeft. Ze minimaliseren het risico en houden geen rekening met de gevaren van besmetting van anderen.
Ze denken dat ze helemaal nooit aan de ziekte zullen lijden en dat ze nooit verantwoordelijk zullen zijn voor het infecteren van anderen en zelfs het veroorzaken van menselijke verliezen.
Daarnaast is er ook sprake van vooraanstaande politici die niet bereid zijn de economie stil te leggen. Ze zijn van mening dat de impact van het stilleggen van hun land op economisch vlak groter is dan op menselijk vlak.
Het effect van onwerkelijkheid als verklaring van de ontkenning
De ontkenning van de pandemie wordt op zijn beurt verklaard door een merkwaardige, maar dwingende dimensie. We hebben het hier over het effect van onwerkelijkheid, ook wel derealisatie genoemd.
Deze mensen staan ‘s ochtends op. De zon schijnt, ze hebben een internetverbinding, eten in de koelkast en mensen om hen heen. Ze vragen zich af: waarom zou ik geloven dat er een besmettelijk virus is die vele levens kost?
Het woord pandemie is voor velen een idee uit het verleden. Bovendien vinden mensen het bijna vanzelfsprekend dat we, in een wereld die zo geavanceerd is als de onze, snel op dit probleem zullen reageren. Ze gaan er naïef van uit dat de experts alles binnen enkele dagen zullen oplossen.
Naast deze illusoire redenering is het een feit dat een groot deel van de bevolking gewend is om de wereld te zien vanuit het kader van sociale netwerken. Hier is namelijk alles ver weg. Je kunt het niet aanraken, je kunt het niet ruiken, je kunt het niet voelen en het is ongevaarlijk. Het is alsof je een Netflix-film kijkt.
Verlies en ziekte lijken ver van huis en ons dagelijks leven te zijn. Derealisatie eist echter zijn tol van veel mensen. Mensen die niet in staat zijn te accepteren hoe ernstig de dingen zijn en, het ergste van alles, hun gebrek aan behoefte om verantwoord te handelen.
Laten we duidelijk zijn dat degene die nu niet handelt eigenlijk al te laat is. Ontkenning van de pandemie kost levens en dat betekent dat het langer duurt om het te stoppen. Draag je steentje bij en blijf thuis!