De mogelijke bijwerkingen van antidepressiva

Antidepressiva zijn, net als andere psychoactieve drugs, het doelwit geweest van veel kritiek. De meest intense soort neigt naar hun secundaire effecten. Maar wat zegt de wetenschap hierover? Ontdek het hier.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 27 juni, 2023

In de wereld van vandaag gebruiken we steeds vaker medicijnen. Meer specifiek, in het geval van antidepressiva, is onze geestelijke gezondheid kwetsbaarder geworden naarmate ons gebruik ervan is toegenomen. Bovendien veroorzaakt het gebruik van deze medicijnen vaak bijwerkingen die onopgemerkt kunnen blijven.

Bijvoorbeeld hypertensieve crises, een droge mond, sedatie of episodes van hartritmestoornissen zijn slechts enkele van de gevolgen die kunnen optreden door het gebruik van psychotrope medicijnen. Ze beïnvloeden ook de cognitie (de manier waarop het individu informatie uit zijn omgeving verwerkt en interpreteert).

Antidepressiva

Antidepressiva bevatten actieve bestanddelen die het aantal neurotransmitters moduleren die deelnemen aan een synaps. Neurotransmitters zijn boodschappers die informatie overbrengen. Er zijn verschillende soorten antidepressiva. Ze werken op verschillende manieren, afhankelijk van de neurotransmitters waarop ze ingrijpen (Stahl, 2023). Enkele voorbeelden zijn als volgt:

• Selectieve noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s). Ze werken uitsluitend op dit neurotransmitter molecuul. Een voorbeeld is reboxetine.
• Monoamine-oxidaseremmers. Ze worden voorgeschreven om depressieve en angstsymptomen onder controle te houden. Enkele voorbeelden zijn fenelzine, isocarboxazide en selegiline.
• Dubbele antidepressiva. Ze werken selectief op twee moleculen (noradrenaline en serotonine. Daarom leveren ze synergetische resultaten op. Venlafaxine en duloxetine zijn twee voorbeelden.
• Dopamine- en noradrenalineheropnameremmers (NIRD). Een voorbeeld van deze farmacologische groep is bupropion. Hoewel het antidepressieve effecten heeft, wordt het vooral gebruikt om te stoppen met roken.
• Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s). Door het mechanisme dat serotonine heropneemt te blokkeren, worden de niveaus van de neurotransmitter in de inter-synaptische ruimte verhoogd. Tot deze groep behoren escitalopram, paroxetine en sertraline.
• Heterocyclische antidepressiva. Dit zijn psychoactieve medicijnen die bekend staan als eerste generatie antidepressiva. Hun werkingsmechanisme bestaat uit het remmen van de heropname van zowel noradrenaline als serotonine. Ze kunnen echter ook effecten uitoefenen op andere stoffen. Voorbeelden van deze groep zijn amitriptyline of imipramine.

De bijwerkingen van antidepressiva

Een bijwerking wordt gedefinieerd als “een effect van een geneesmiddel of een ander soort behandeling dat naast of naast het gewenste effect komt.” Ze kunnen variëren, afhankelijk van het tijdstip van inname, evenals van de voorgeschreven dosis.

Een studie (Engelse link) gepubliceerd in de Revista Médica Electrónica beweert dat jaarlijks 2,2 miljoen mensen bijwerkingen melden die als ernstig kunnen worden gekwalificeerd.

Er zijn meerdere reacties. Hier volgen er enkele (Sthal, 2023):

• Slapeloosheid.
• Constipatie.
• Wazig zicht.
• Hoofdpijn.
• Seksuele disfunctie.
• Droge mond
• Slaperigheid en vermoeidheid.
• Overmatig zweten.
• Geheugenproblemen.
• Agitatie en prikkelbaarheid.
• Ontwenningssyndroom.
• Gewichtsverlies of -toename.
• Concentratieproblemen.
• Verhoogd risico op zelfmoordgedachten.

In feite gaat de lijst nog verder. Dat gezegd hebbende, is het belangrijk op te merken dat de positieve bijwerkingen van interventies met antidepressiva zwaarder kunnen wegen dan de negatieve. Bij twijfel is de psychiater de professional die een interventieplan het beste kan uitleggen.

Het antidepressivum escitalopram, in beoordeling

Een recent onderzoek (Engelse link)  gepubliceerd in Neuropsychopharmacology analyseerde de effecten van escitalopram. Dit antidepressivum is een serotonineheropnameremmer. Met andere woorden, het bevordert de toename van serotonine in bepaalde hersengebieden. Dit veroorzaakt zijn antidepressieve en anxiolytische effecten.

Langdurig en langdurig gebruik van escitalopram leidt echter tot veranderingen in onze versterkingsmechanismen (Langley e.a., 2023). Het is door versterking dat we nieuw gedrag aanleren of afremmen. Daarom zou een aanhoudende inname van escitalopram de gevoeligheid van een patiënt voor positieve bekrachtiging kunnen vergroten.

Verder zou volgens een artikel (Engelse link) gepubliceerd in  The Journal of Neuroscience (Seymour et al., 2012) zijn chronische gebruikers van psychoactieve drugs gevoeliger voor beloningen en minder voor straffen. Deze personen rapporteren ook vaak het gevoel van geestelijke saaiheid (Marazziti et al., 2019).

Hoewel er veel verschillende bijwerkingen van antidepressiva zijn, kan het gebruik ervan toch gerechtvaardigd zijn. Psychiaters zijn degenen die de macht hebben om hierover te beslissen.

Hoewel concentratieproblemen, constipatie en wazig zien enkele van de negatieve gevolgen zijn, zijn er namelijk ook bepaalde gunstige bijwerkingen, vooral bij het gebruik van middelen als escitalopram.