De mens en sterfelijkheid nader bekeken

De dood is een bron van inspiratie, angst, verdriet en liefde. Het zet ons aan het denken over de eindigheid van dingen. Het concept van eindigheid vormt op een heel bijzondere manier de menselijke natuur.

Geschreven en geverifieerd door de filosoof Laura Llorente.

Laatste update: 27 december, 2022

De mens is de enige soort die begrijpt dat er een eind aan het leven is. De mens creëerde zelfs een hele discipline om de eindige aard van de mens te bestuderen, filosofie. We besteden namelijk veel tijd aan nadenken over de dood. Het lijkt alsof ons bewustzijn van onze sterfelijkheid onze reflecties op onze dagelijkse beslissingen naar een transcendentaal niveau duwt.

Borges vertelt in zijn verhaal The Immortal (De Onsterfelijke) het verhaal van een man die voor altijd leeft. Op een gegeven moment in het verhaal komt deze man Homer tegen, die ook onsterfelijk is.

Na de ontmoeting denkt hij: “Ik zei vaarwel tegen Homer bij de poorten van Tanger. Ik denk niet dat we afscheid hebben genomen.” Twee mensen die onsterfelijk zijn hoeven geen ‘vaarwel’ te zeggen. Er is namelijk geen einde dat een obstakel zou kunnen zijn voor een weerzien.

Menselijke wezens op aarde ‘gegooid’

Zoals we hierboven vermeldden, is elk moment van je leven uniek omdat je pad vooruit een pad richting de dood is. Het is alsof gewoon in een wereld zijn gegooid waarin hun historische, sociale en gezinssituaties al een gegeven zijn. Betekent dit dat je leven vooraf al bepaald is?

Martin Heidegger, de belangrijkste existentialistische filosoof van de 20e eeuw, geloofde dat het besef van onze eindige aard authentiek denken uiterst wenselijk maakt. Niet-authentiek denken is namelijk irreflexief en helpt je niet om een volledig leven te leiden.

Menselijke wezens en niet-authentiek denken

Om een beter begrip te krijgen van wat niet-authentiek denken is, stel je jezelf deze veelvoorkomende situatie voor. Je stapt in een taxi, de radio staat aan en de taxichauffeur begint je te vertellen over het nieuws waarnaar hij luistert. Hij vertelt je zijn mening over het onderwerp, wat je echter al afgeleid zou kunnen hebben op basis van het radiostation waar hij naar luistert.

Heidegger geloofde dat het herhalen van de ideeën en meningen van anderen zonder erover na te denken, niet-authentiek is. De taxichauffeur (gewoon een voorbeeld) denkt niet na over wat hij zegt. In plaats daarvan herhaalt hij gewoon de meningen van anderen.

Volgens Heidegger is een niet-authentiek leven wanneer je je leven in de buitenwereld leeft. Je leven is daar namelijk reflecterend en niet bewust van zijn sterfelijkheid. Wanneer mensen echter bewust zijn van hun sterfelijkheid, zijn ze geïnteresseerd in het hebben van hun eigen gedachten en het nemen van hun eigen beslissingen.

Menselijke wezens, authentiek denken en sterfelijkheid

De mens komt uit het niets en zal tot niets terugkeren. Je toestand als mens (sterk aanwezige wezens die op weg zijn naar een toekomst) laat je meer nadenken over mogelijkheden dan over realiteit.

Jij bent jouw mogelijkheden en de mogelijkheid boven alle mogelijkheden is de dood. Het maakt daarom niet uit wat je besluit om met je leven te doen. Je zult uiteindelijk toch sterven. Sterfelijkheid is nu eenmaal een constante metgezel van ons allemaal.

Mensen die voor een authentiek leven kiezen doen dit dankzij de angst die ze voelen als ze aan de dood denken. Hoe voelt het als je aan niets denkt, over ophouden te bestaan.

Ze nemen hun beslissingen in de wetenschap dat levens uniek zijn en elk moment je laatste kan zijn. Ze weten dat niemand voor hen kan sterven en dat de dood slechts een moment is om alle andere momenten te overtreffen.