De maatschappelijk werker in gevangenissen

Weet jij wat de rol is van de maatschappelijk werker in gevangenissen of penitentiaire inrichtingen? Ontdek hier het antwoord.

De maatschappelijk werker is een sleutelfiguur in een gevangenis. Ze zijn daar namelijk om de doelstellingen van de grondwet te realiseren. Hoewel je het misschien niet weet, is het aantal opsluitingen in de Verenigde Staten met 716 per 100.000 mensen het hoogste ter wereld.

De gevangenispopulatie bedraagt daar nu bijna 2.298.300 gedetineerden. Rekening houdend met de grondwet, moeten de gevangenisstraffen en veiligheidsmaatregelen gericht zijn op maatschappelijke reïntegratie.

Mercedes Gallizo, een Spaanse politicus, verklaarde: “De Spaanse samenleving weet al meer dan drie decennia dat gevangenissen niet slechts ruimtes van uitsluiting konden zijn. Om deze reden is ons gevangeniswezen gericht op re-integratie en moet het respect voor de rechten van personen van wie de vrijheid is ontnomen als uitgangspunt dienen.

Zonder het intimiderende effect van vrijheidsontneming (link in het Engels) te ontkennen, wordt de grootste effectiviteit bereikt wanneer, naast het opsluiten van delinquenten, ze ook het soort onderwijs krijgen dat hen zal verrijken met vaardigheden.

Dit is zodat ze in de toekomst kunnen re-integreren in de samenleving en kunnen overleven zonder hun toevlucht te nemen tot misdaad.”

Evenzo zegt Gallizo in een interview in de krant El País in 2005: “de tijd is gekomen dat de samenleving het idee overwint dat gevangenissen het onvermijdelijke lot zijn waaraan alle mensen die strafrechtelijk normen overtreden zijn gebonden. Dit is niet langer redelijk.”

Hoewel we een gecompliceerde tijd doormaken wat betreft de werking van het gerechtelijk apparaat, moeten we niet vergeten dat, hoewel er verder geen wijzigingen zijn, ons moeten houden aan het huidige wetboek van strafrecht. Dus om niet te vergeten dat de Verklaring van de Rechten van de Mens moet worden nageleefd, bestaat er de gevangenisstraf.

Doelstellingen van de maatschappelijk werker en hun begeleidende beginselen

In tegenstelling tot wat eerder altijd werd gedacht, zou het belangrijkste doel van het ontnemen van iemands vrijheid moeten zijn hem te rehabiliteren en voor te bereiden op een toekomstig leven in vrijheid. Ze moeten de sociale normen en het mandaat van wetten leren door middel van alle educatieve, technische en professionele middelen.

Om de doelstellingen te bereiken, moeten de verantwoordelijken rekening houden met de volgende principes:

• Individualisering.
• Het behalen van een diploma.
• Behandeling in de gevangenis.
• De vervulling van een straf waarbij de gevangene een sociale kern heeft.
• Communicatie met de buitenwereld en toestemming voor verlof.

De rol van de maatschappelijk werker in gevangenissen

Deze discipline is enigszins nieuw op penitentiair gebied. De maatschappelijk werker is een professional die als schakel fungeert tussen een penitentiaire inrichting en de buitenwereld.

Bovenal strijden ze om de ontworteling te voorkomen van een persoon die van zijn vrijheid is beroofd en treden ze op als ‘tussenpersoon’ tussen hen en hun nabije sociale en familiale omgeving.

Ze maken deel uit van het behandelingsbestuur. Dit team bestaat ook uit andere professionals, zoals:

• De plaatsvervangend directeur van de behandelingsdiensten.
• Sociale herintredingcentra.
• De medisch assistent-directeur of het hoofd medische diensten.
• De adjunct-directeur van het sociaal-herintredingscentrum.
• Een pedagoog of coördinator van het centrum voor sociale integratie, die bemiddelt bij de voorstellen.
• Het hoofd van de diensten.

De volgende functies van de maatschappelijk werker in gevangenissen vallen op:

• Het uitvoeren van evaluaties voor vergunningen voor werkverlof, studieverlof, speciale en woonvergunningen.
• Het opstellen van rapporten om de reclassering te managen, voor het toekennen van beloningen via de progressieve tabel van verlofvergunningen en de indeling in perioden van het technisch progressieve systeem, evenals voor alle intramurale activiteiten.
• Daarnaast moeten al deze functies bezoeken aan bedrijven, educatieve centra en slachtoffers of familieleden omvatten. Bezoeken op het verblijf van de genoemde gevangenen, afhankelijk van het soort procedure dat moet worden uitgevoerd, horen hier ook bij.
• Ze moeten ook zorgen voor follow-up en begeleiding.

De rol van de maatschappelijk werker bij educatie in opsluitingscontexten

De onvrede van de samenleving als geheel als het gaat om de resultaten van de straffen die door het gerecht zijn opgelegd valt niet te ontkennen. Iets lijkt er namelijk niet te werken. Dergelijke mislukkingen of tekortkomingen zijn in sommige gevallen vrij duidelijk. De gevallen waarin het systeem faalt halen dan ook altijd het nieuws.

Laten we het belang benadrukken van de discipline van sociale educatie in gevangenissen. Hoewel deze instellingen een ongunstige onderwijsomgeving lijken, moet het systeem hun gevangenen nieuwe kansen bieden. Vooral degenen met een proactieve houding, die alternatieven willen om de toekomst positief tegemoet te treden.

Het is een complexe en uitdagende taak waarbij verschillende functies op de een of andere manier samenkomen. Op de een of andere manier kijken mensen naar onderwijs in afwachting van antwoorden. Dit gebeurt ondanks de neiging om elke criminele handeling te ‘therapeutiseren’, ‘medicaliseren’ of ‘psychiatrisch te maken’.

Dit sluit de educatief gespecialiseerde interventie echter uit, omdat de wil om iemands leven te veranderen en de relevantie van de educatieve relatie die de verandering zal stimuleren, niet langer worden overwogen.

De educatieve en recreatieve acties moeten er dus op gericht zijn gedetineerden bewust te maken van de ontwikkeling van hun leven buiten die omgeving.

Ze moeten ook gericht zijn op het versterken van het gevoel bij de samenleving te horen en activiteiten uitvoeren die het algemeen belang nastreven. Deze taken kunnen natuurlijk een verandering in het perspectief van de eigen realiteit van de betrokkenen met zich meebrengen.

Hoe kan maatschappijleer helpen?

Sociaal onderwijs kan allerlei voordelen bieden, zoals werken aan:

• Sociale vaardigheden.
• Preventie van drugsverslaving.
• Programma’s voor geletterdheid.
• Gezondheidsonderwijs.
• Jobtraining en implementatie die de integratie van sociaal werk vergemakkelijken.
• Burgereducatie of maatschappijleer voor iedereen.

Kortom, hoewel het bevorderen van werk in gevangenissen een serieuze uitdaging is, is het uiteindelijk essentieel voor het succes van het systeem om mensen waarden, vaardigheden en sterke punten aan te reiken waarmee ze het leven in vrijheid, in de samenleving en op een geïntegreerde manier het hoofd kunnen bieden.

We mogen ook zeer zeker niet vergeten dat succesvolle rehabilitatie ook de rest van de bevolking ten goede komt.