De invloed van sociale media op de geestelijke gezondheid

Door een bewuste en evenwichtige benadering van sociale netwerken kunnen we een groter emotioneel welzijn bevorderen en een voller en bevredigender leven leiden.

We leven in een modern tijdperk waarin sociale media een fundamentele bondgenoot in ons leven zijn geworden en de manier waarop we communiceren en omgaan met de wereld om ons heen hebben veranderd. Maar achter de voordelen die deze platforms bieden, kan je mentale gezondheid in gevaar komen omdat sociale media invloed hebben op je geest.

Of het nu de voortdurende vergelijking met andere mensen is of de blootstelling aan negatieve inhoud, sociale media kunnen een verscheidenheid aan emoties oproepen, zoals angst en depressie. Daarom is het herkennen van de invloed van deze platforms cruciaal voor het behouden van je emotionele welzijn.

Hoe kunnen sociale media invloed hebben op je geestelijke gezondheid?

De afgelopen decennia zijn we getuige geweest van de exponentiële groei van sociale media en de onderdompeling ervan in het dagelijkse leven van de mens. Volgens Statista zullen er in 2024 naar schatting 5,17 miljard gebruikers zijn op platforms als Facebook, X, Instagram, TikTok en YouTube. Dit vertegenwoordigt bijna 63% van de wereldbevolking.

Dit fenomeen is echter niet zonder uitdagingen die het emotionele welzijn van kinderen, adolescenten en volwassenen kunnen verstoren. Naast het vermijden van overmatig gebruik van sociale media, is het essentieel om jezelf te beschermen tegen cyberpesten (Engelse link). Dit is een probleem dat verwoestende gevolgen kan hebben voor de geestelijke gezondheid van degenen die het meemaken.

Hier volgen enkele manieren waarop sociale media je emotionele welzijn kunnen beïnvloeden.

1. Laag gevoel van eigenwaarde en veranderd zelfbeeld

Het surfen op sociale media opent een deur naar een wereld van ogenschijnlijke perfectie, geluk en onbereikbare schoonheidsnormen. Elke zorgvuldig bewerkte foto en statusupdate lijkt een verhaal van succes en zelfontplooiing over te brengen. Maar vaker wel dan niet zijn dit realiteiten die ver van de onze afstaan.

Een onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Addictive Behaviors, waarbij 23.592 mensen betrokken waren, suggereerde dat overmatig en verslavend gebruik van sociale media verband houdt met narcisme en een laag gevoel van eigenwaarde. Een probleem dat samenhangt met de behoefte aan aandacht en validatie, en waar jonge, alleenstaande vrouwen meer last van hebben.

2. Angst en FOMO (Fear of Missing Out)

FOMO, of fear of missing out, is een preoccupatie met het niet op de hoogte zijn van online inhoud en interacties. Volgens onderzoek (Engelse link) in het  International Journal of Environmental Research and Public Health kan FOMO angst veroorzaken, de slaap verstoren, het concentratievermogen aantasten en leiden tot afhankelijkheid van sociale media.

Op dezelfde manier kan deze niet aflatende druk om altijd verbonden te zijn en op de hoogte te zijn van wat er online gebeurt, leiden tot verhoogde stressniveaus en moeilijkheden om af te schakelen en te ontspannen. Het kan ook leiden tot dwangmatig gedrag, zoals obsessief sociale media checken.

3. Afhankelijkheid en verslaving

Afhankelijkheid van sociale media uit zich in gedragingen zoals de dwangmatige behoefte om vaak meldingen te controleren, moeite om langere tijd niet online te zijn en gevoelens van ongemak of angst wanneer je geen toegang hebt tot internet.

Aan de andere kant kan verslaving aan sociale media nog ernstiger zijn en een verwoestende invloed hebben op de geestelijke gezondheid, omdat het risico op depressie, angst, eenzaamheid en een laag gevoel van eigenwaarde toeneemt. Het wordt gekenmerkt door een buitensporige hoeveelheid tijd die wordt besteed aan sociale netwerken ten koste van andere belangrijke activiteiten.

4. Sociale isolatie en ontkoppeling

Overmatig gebruik van sociale media kan leiden tot een afname van de hoeveelheid en de kwaliteit van de tijd die wordt doorgebracht met vrienden en geliefden in de echte wereld. In plaats van interactie met de mensen om ons heen, kunnen we opgaan in ons scherm. Daardoor lopen we waardevolle kansen op echte verbinding en emotionele steun mis.

Dit is zeer zorgwekkend. Dat blijkt uit een onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift  Verslavend gedrag. Alleen echte steun brengt men in verband met het zich minder depressief, angstig en eenzaam voelen. Dit suggereert dat echt contact belangrijker is voor onze geestelijke gezondheid dan online interacties.

5. Uitputting en mentale vermoeidheid

Als we te veel tijd voor onze beeldschermen doorbrengen, raken onze hersenen overbelast met constante informatie en stimulatie. Dit kan leiden tot gevoelens van uitputting en burn-out.

Mentale uitputting kan zich uiten als concentratieproblemen, gebrek aan motivatie en een algemeen gevoel van vermoeidheid. Op zijn beurt kan voortdurende blootstelling aan sociale media onze slaap verstoren, waardoor geestelijke en lichamelijke vermoeidheid nog erger worden.

Gebruik sociale media verstandig en zorg voor je geestelijke gezondheid

Je emotionele welzijn is een prioriteit en beslissingen nemen over gezond gebruik van sociale media kan een groot verschil maken voor hoe je je voelt in je dagelijkse leven. Geef dus voorrang aan persoonlijke interacties met dierbaren, oefen digitale ontkoppeling, pas op voor cyberpesten en zoek professionele hulp als dat nodig is.