De insulaire cortex: leren van pijnlijke ervaringen

Vroeger waren lijfstraffen gebruikelijk als een manier om studenten te "motiveren" om te leren. Het idee is dat kennis die door pijn wordt opgedaan intensiever en langduriger kan zijn. Hoe ziet dit proces er op cerebraal niveau uit?
De insulaire cortex: leren van pijnlijke ervaringen
Andrés Navarro Romance

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Andrés Navarro Romance.

Laatste update: 27 december, 2022

In dit artikel bespreken we de insulaire cortex. Wat herinner je je nog levendiger uit je jeugd, de eerste keer dat je snoep at of je eerste vechtpartij op school? Bijna iedereen zou voor de tweede optie kiezen.

Het lijkt erop dat mensen veel beter zijn in het onthouden van pijnlijke ervaringen dan in het onthouden van positieve. Recente studies tonen namelijk aan dat de insulaire cortex van de hersenen (het gebied dat verantwoordelijk is voor de verwerking van de pijn) dit soort leren beïnvloedt.

Dankzij dit onderzoek (Engelse link) heeft de neurowetenschap een neuro-anatomische basis kunnen leggen voor al eerder gedefinieerde cognitieve processen.

Het verband tussen de verwerking van pijnlijke ervaringen en de lessen die je uit deze ervaringen leert, lijkt in de insula te liggen. De insula bevindt zich diep in de spleet en scheidt de temporale kwab en de pariëtale en frontale kwabben.

Een verdrietige vrouw met een bloem

Het belang van het leren van pijnlijke lessen

De evolutie heeft ons een effectief overlevingsmechanisme gegeven dat “dreigingsleer” (Engelse link) wordt genoemd. Dit soort leren is verantwoordelijk voor onze overleving als soort. Andere soorten dan de mens ervaren ook “dreigingsleer” via hun respectievelijke zenuwstelsels.

De reden waarom dit mechanisme je beschermt is dat het zich schadelijke gebeurtenissen uit het verleden herinnert. Dat helpt je om toekomstige situaties te vermijden die schadelijk of pijnlijk kunnen zijn. In principe weerhoudt het je ervan om twee keer dezelfde fout te maken.

Het doet pijn als je je scheenbeen tegen een tafelpoot stoot. Die pijn leert je een concrete les: als je toekomstige pijn wilt vermijden, sla dan niet op je scheenbeen op een tafelpoot.

De rol van de insulaire cortex

Lange tijd hebben wetenschappers zich afgevraagd welk deel van de hersenen de anderen waarschuwt voor pijnlijke gebeurtenissen om “dreigingsleren” op gang te brengen. Hoewel deskundigen al een tijdje weten dat de amygdala een rol speelde, waren er nog steeds enkele ontbrekende schakels.

Wetenschappers wisten dat de amygdala belangrijk was voor de emotionele evaluatie van de prikkels. Ze hadden echter nog steeds niet het gebied van de hersenen ontdekt dat zich gedroeg als een orkestleider. Ze wilden weten wat alle hersenprocessen verenigen om een belangrijke en holistische les te kunnen geven.

Onderzoek wees uiteindelijk uit dat de insulaire cortex, compact verborgen in het inwendige van de fissura lateralis, verantwoordelijk is voor het uitzenden van de waarschuwingssignalen voor deze aversieve gebeurtenissen.

Ondanks het bewijs van de connecties tussen amygdaline neuronen en insulaire neuronen, zijn wetenschappers pas onlangs begonnen met het bestuderen van hun functie.

Deskundigen hebben lange tijd gedacht dat de insulaire cortex verantwoordelijk is voor het coderen van gevoelens en emoties.

In de bovengenoemde studies hebben onderzoekers gebruik gemaakt van testen op ratten, omdat hun insulaire cortex vergelijkbaar is met die van de mens. Ze ontdekten dat, toen ze de insulaire cortex loskoppelden tijdens aversieve gebeurtenissen, de ratten niet langer bang waren voor toekomstige pijn.

Ze ontdekten ook dat de laboratoriumratten met een losgekoppelde insulaire cortex het moeilijker hadden om te leren van hun pijnlijke ervaringen.

We zijn wat we herhaaldelijk doen. Excellentie is dus geen daad, maar een gewoonte.”

-Aristoteles-

Emotionele verwerking

Wetenschappers hebben bewijs dat de insula een belangrijke rol speelt bij pijnlijke ervaringen. Het is ook cruciaal voor veel emotionele basiservaringen. De insula verwerkt onder andere:

  • liefde
  • haat
  • walging
  • pijn
  • verdriet
  • geluk

Vanuit een anatomisch perspectief bevindt de insula zich op de perfecte plek om twee specifieke fenomenen te integreren:

  • De informatie met betrekking tot de toestand van het lichaam tijdens verschillende emotionele processen.
  • Verschillende hoogstaande cognitieve processen.

De bemiddelaar is hier de associatie tussen lichamelijke veranderingen (getriggerd door emotionele toestanden) en veranderingen in de manier waarop je die veranderingen kwalitatief en subjectief ervaart. Met andere woorden, de insulaire cortex laat je hersenen weten hoe het met je lichaam gaat.

Een afbeelding van de hersenen

Wat vertellen deze nieuwe ontdekkingen ons?

Wetenschappers hebben bewezen dat de insulaire cortex in staat is om de hersenen informatie te verschaffen over de toestand van het lichaam. Het kan echter ook sterke waarschuwingssignalen naar andere gebieden van de hersenen sturen. Die gebieden nemen deel aan de vorming van herinneringen over onaangename of pijnlijke gebeurtenissen.

Neurowetenschappers veronderstellen dat insulaire neuronen verantwoordelijk kunnen zijn voor het subjectieve gevoel van pijn. Daardoor zouden zij ook verantwoordelijk zijn voor het toevoegen van onaangename gewaarwordingen aan pijnlijke gebeurtenissen.

De insulaire cortex zet andere gebieden van de hersenen aan tot het uitvoeren van hun respectievelijke functies tijdens het dreigingsleerproces.

Dit alles had wetenschappers laten geloven dat de activiteit van de insulaire cortex belangrijke gevolgen heeft voor fenomenen die verband houden met de interconnectiviteit van de hersenen in verschillende gebieden. Ook sluit deze bevinding aan met ander bewijs dat een eventuele aantasting van de insula correleert met verschillende psychiatrische problemen.

Concluderend kunnen studies die mechanismen als neuronale connectiviteit en plasticiteit in verband brengen met cerebrale pijncodificatiemechanismen dienen als basis voor toekomstige psychiatrische theorieën. Mensen die lijden aan stoornissen zoals PTSS en angst zouden aanzienlijk kunnen profiteren van deze ontwikkelingen.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Coffeen, U.Pellicer, F. y López-Muñoz, F. (2011). La Corteza insular en el dolor: un estudio neurofisiológico básico. EAE Editorial Academia Española Internacional.
  • Tirapu, J., García, A., Ríos, M. y Ardila, A. (2012). Neuropsicología de la corteza frontal y las funciones ejecutivas. Barcelona: Viguera Eds.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.