De 5 fasen van rouwverwerking volgens Kübler-Ross

Waarschijnlijk is het model van Kübler-Ross van de vijf fasen van rouwverwerking de bekendste theorie over hoe we met de dood omgaan. Deze theorie zegt dat mensen vijf verschillende fasen doormaken wanneer ze met de dood te maken krijgen. Dat kan hun eigen dood of die van een geliefde zijn. De onderzoeken van Kübler-Ross zijn echter heel populair geworden maar worden vaak verkeerd begrepen. De reden was wellicht dat ze niet altijd nauwkeurig uitgelegd werden.

In 1969 heeft de psychologe Elizabeth Kübler-Ross enkele onderzoeken bij terminale patiënten uitgevoerd. Ze wilde nagaan welke factoren een rol spelen wanneer we met de dood geconfronteerd worden. Na een lange onderzoeksperiode besefte ze dat haar patiënten soortgelijke fasen doorliepen. Ze is toen begonnen met de ontwikkeling van haar theorie over de fasen van rouwverwerking.

In dit artikel zullen we proberen om de theorie van Kübler-Ross over de fasen van rouwverwerking te verduidelijken. We zullen beginnen met elke fase uit te leggen. Daarna bekijken we het bewijs dat deze theorie onderbouwt en wat het betekent.

De fasen van rouwverwerking volgens Kübler-Ross

De fasen van rouwverwerking omvatten de houdingen die mensen aannemen wanneer ze met de dood geconfronteerd worden. Dat is wat jouw geest doet wanneer het een probleem probeert op te lossen. Aangezien de dood niet echt een probleem is dat we kunnen oplossen, vliegen onze emoties alle kanten uit. Dit blijft duren tot we een moment van aanvaarding bereiken.

• Ontkenning. Dit houdt in dat we de dood ontkennen of negeren wanneer die dichtbij is. Het kan een volledige ontkenning zijn (“Het kan niet dat ik ga sterven”) of een gedeeltelijke ontkenning (“Ik heb kanker maar dat is niet zo erg”). Ontkenning is eigenlijk jouw ego dat een verdedigende houding aanneemt. Je geest probeert een manier te vinden om je welzijn te bewaren, zelfs al is dit een situatie waarop de geest geen invloed heeft.
• Woede. Woede is een emotie die tevoorschijn komt wanneer we te maken hebben met een hindernis. Nadat we verschrikkelijk nieuws gekregen hebben, gebeurt het vaak dat ons lichaam de dingen probeert op te lossen door middel van woede. Die woede kan vele slachtoffers of doelwitten hebben, ook jezelf, je artsen en zelfs God.
• Onderhandelen. Zodra je ziet dat woede het probleem niet kan oplossen, treedt het onderhandelen op. Wanhopig vraag je het lot of een of ander goddelijk wezen om de dood te laten verdwijnen. Het gebeurt heel vaak dat mensen “volgzaam” worden in de hoop dat ze door goed te zijn langer zullen leven. Ze zullen hun medische voorschriften bijvoorbeeld tot de letter opvolgen.
• Depressie. Depressie verschijnt wanneer een ziekte erger wordt of wanneer de verschrikkelijke werkelijkheid duidelijk wordt. Je valt dan in een ernstige depressie omdat je je diep machteloos voelt. Dit diepe verdriet betekent echter dat je minder middelen zal verspillen aan een onoplosbaar probleem.
• Aanvaarding. Zodra je het gevoel van machteloosheid achter je gelaten hebt, stap je over naar een veel minder intense en veel neutralere geestestoestand. Dat betekent echter niet dat je die momenten niet meer hebt. Wanneer je in de aanvaardingsfase zit, dan neem je alles wat gebeurt in je op. Je houdt het hoofd rechtop en kijkt naar de toekomst. Je begint wellicht ook met de betekenis van het verlies op een positieve manier te interpreteren zonder iemand de schuld te geven.

Ondersteunend bewijs van deze theorie en wat het betekent

De theorie van Kübler-Ross heeft kritiek gekregen. Eén veel voorkomende en begrijpelijke vorm van kritiek heeft te maken met hoe star de oorspronkelijke theorie was. De eerste versie stelde dat als je de fasen van rouwverwerking doormaakte, je naar de volgende fase moest overgaan of vast bleef zitten in de fase waarin je je bevond. Er was geen sprake van flexibiliteit.

Huidig onderzoek en misschien ook enkele van jouw persoonlijke ervaringen tonen echter aan dat dit niet waar is. Het komt vaak voor dat mensen terugkeren naar een fase of een fase overslaan. Er zijn ook mensen die de fasen in een volledig andere volgorde doormaken.

Het is dus waar dat de theorie van Kübler-Ross onvolledig is. Toch was het een enorme vooruitgang in ons begrip van rouwverwerking. Haar onderzoek heeft ons geholpen om de emoties na een verlies op een veel meer diepgaande manier te begrijpen.

Het resultaat is dat we in staat zijn om mensen die rouwen, beter te behandelen. In het model worden hun gevoelens namelijk als normaal beschouwd. Haar model van de 5 fasen van rouwverwerking heeft psychologen ook geholpen om verwacht verlies te behandelen zoals bij een terminale ziekte.