17 conflictoplossingsdynamieken die in groepen kunnen worden toegepast

Bij kinderen, jongeren en volwassenen bevorderen groepsprobleemoplossende strategieën het genereren van nieuwe ideeën en kritisch denken. Lees met ons mee om enkele van de meest gebruikte strategieën te leren kennen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sara González Juárez.

Laatste update: 14 juni, 2024

Teamwerk brengt onvermijdelijk problemen tussen teamleden met zich mee. Hoewel deze een hulpmiddel kunnen zijn om relaties te versterken, kan het nooit kwaad om conflictoplossingsdynamieken toe te passen om dit effect te kanaliseren.

Dergelijke activiteiten zijn vaak leuk en illustreren situaties waarin teamleden botsen. In deze ontspannen sfeer kunnen strategieën worden aangeleerd en kan de gemoederen bedaren als de sfeer al wat gespannen is. Hier vind je 17 voorbeelden voor verschillende scenario’s, erg leuk en met vrij betaalbare materialen.

Conflictoplossingsdynamieken voor in de klas

In dit eerste deel kijken we naar enkele conflictoplossingsdynamieken in de klas, een omgeving waarin leerlingen voor langere tijd samenleven. Ze kunnen worden gebruikt als preventieve maatregel (bijvoorbeeld als hulpmiddel in een antipestprogramma) of om te beginnen met het opbouwen van gezonde en respectvolle relaties (Spaanse link).

1. Het stoplicht

Dit is een techniek om wekelijks te doen en is bedoeld om leerlingen bewust te maken van de indrukken die anderen van hen hebben. De leerkracht knipt 3 cirkels uit karton: rood, geel en groen. Elke leerling krijgt een poster met zijn/haar naam erop en als het tijd is voor de wekelijkse bijeenkomst, beslist hij/zij in welke kleur hij/zij verdient te staan.

De leerkracht en de rest van de klas spreken zich dan uit en ondersteunen of niet de perceptie van de klasgenoot. Na deze bijeenkomst plaatst de leerkracht de naam van de leerling in de kleur waarover iedereen het eens is. Op deze manier worden conflicten onder ogen gezien en opgelost, waardoor wordt voorkomen dat ze zich vastzetten.

Het is belangrijk dat de leerkracht de rol van bemiddelaar speelt, voorkomt dat het een schandpaal wordt en opbouwende kritiek onderwijst, evenals hoe deze te accepteren. Als dit succesvol wordt uitgevoerd, is het een dynamiek die sociaal gedrag heel goed reguleert.

2. Twee sterren en een wens

Dit is een zachtere en anoniemere versie dan de vorige, dus het kan gebruikt worden in klaslokalen met een gespannen sfeer. De leerlingen krijgen kaarten waarop 2 sterren en een djinnlamp (of een ander symbool dat een wens voorstelt) staan.

Op de kaart schrijft iedereen 2 goede dingen die hem of haar deze week zijn overkomen en iets wat hij of zij wenst of zou willen veranderen. Aan het einde van de week leest elke leerling zijn/haar kaart en zoekt naar manieren om te verbeteren volgens de uitgesproken wensen.

3. Ik voel …

Voor deze leuke oefening wordt de dubbele betekenis van “zitten” en “voelen” toegepast bij het zeggen van “Ik voel me zo.” Om dit te doen vult de leerkracht een bak met stroken papier met zinnen als “Ik voel me blij als…” of “Ik schaam me als…”. De leerlingen zetten hun stoelen in een halve cirkel en gaan erop zitten, behalve degene die het papier pakt.

Als hij/zij een willekeurig kaartje kiest en de zin afmaakt, beslist de rest of ze gaan staan en zich bij hem/haar aansluiten omdat ze zich geïdentificeerd voelen. Dit creëert een gemeenschapsgevoel, de banden worden versterkt en de problemen die door iedereen naar voren worden gebracht, worden besproken.

4. Gedragscontract

Ben je leraar, probeer je met je leerlingen te redeneren om tot gezamenlijke oplossingen te komen en lukt het niet? Stel een contract op waarin leerlingen afspreken om bepaald gedrag uit te voeren of ermee te stoppen. Stel ook vast dat ze een beloning krijgen als ze zich eraan houden.

De rol van de leerkracht is om te bemiddelen zodat het contract niet wordt gebruikt als een manier om leerlingen te straffen of te discrimineren. De leerkracht is ook verantwoordelijk voor het geven of intrekken van de prijs en helpt bij het kiezen van een prijs die motiverend werkt.

5. De vredesbank

Ideaal om een veilige ruimte te creëren waar elk kind zich zonder angst kan uiten en conflicten vreedzaam kan oplossen. De plek kan een bankje op de speelplaats zijn, een aparte tafel in de klas, of wat maar het beste werkt.

Alle leerlingen kunnen er naartoe komen en vinden de leerkracht als bemiddelaar. Als de dynamiek geconsolideerd is, is het haalbaar om andere leerlingen te trainen om tussenbeide te komen in de bemiddeling, waardoor ze autonomie krijgen om de problemen onderling op te lossen.

6. De scheidsrechter

Dit is een dynamiek voor hele klassen. De leerkracht stelt een situatie voor die de hele klas aangaat en de leerlingen vertellen over de feiten en punten waarmee rekening moet worden gehouden. Als er namen worden genoemd, komen de genoemde personen aan het woord, zonder onderbroken te worden, om hun standpunt naar voren te brengen.

Het is dus een open debat waarin iedereen een mening heeft. De rol van de leerkracht is echter om de meningen naar gezamenlijke oplossingen te leiden. Deze worden opgeschreven en door de hele klas ondertekend om hun betrokkenheid te krijgen.

Conflictoplossingsdynamieken voor de werkomgevingen

Werk is een fundamentele pijler in het leven, en niet alleen omdat je een salaris nodig hebt om te overleven. In deze omgeving breng je vele uren van de dag door met mensen die je niet uitkiest, dus is het belangrijk om de werkomgeving zo gezond mogelijk te houden om de mentale gezondheid van de werknemers te behouden. Hier is een lijst met dynamieken die hierbij kunnen helpen.

1. Conflictfantasie

Hoewel deze techniek wat lang duurt, kan iedereen zich vrijelijk uiten en problemen aankaarten die de werkomgeving al een tijdje belasten. Het is ook geschikt voor grote groepen.

Hier wordt een denkbeeldige (maar onschuldige) situatie gepresenteerd, vergelijkbaar met wat er op kantoor gebeurt. Deelnemers kiezen oplossingen en bespreken die onderling (er kunnen groepen worden gevormd als er veel werknemers zijn). Aan het eind worden de favoriete alternatieven gekozen en samen besproken.

2. Het spinnenweb

In samenwerkingsgroepen is dit een van de meest gebruikte conflictoplossingsdynamieken. Het bestaat uit het nabootsen van een spinnenweb met touw dat op verschillende punten in een grote ruimte of buitenruimte is vastgebonden. Het idee is dat het ingewikkeld is om er doorheen te lopen.

De deelnemers wordt gevraagd om het web van de ene kant naar de andere kant over te steken met de hulp van hun partners, altijd zonder het web aan te raken of van de ene plek naar de andere te bewegen. Bespreek aan het eind de gebruikte strategieën en hoe die het teamwerk helpen of belemmeren.

3. Het laken omdraaien

Deze activiteit is geschikt voor kleine of middelgrote groepen, omdat er een laken op de grond wordt gelegd en de deelnemers wordt gevraagd erop te gaan staan. Vervolgens krijgen ze de opdracht om het om te draaien zonder dat er iemand van af stapt.

Dit is een van de leukste oefeningen bij conflictoplossingsdynamieken voor op de werkvloer, omdat het een uitdaging vormt en tegelijkertijd de deelnemers dwingt om samen te werken. Na afloop worden de gebruikte methoden besproken en hoe ze kunnen worden geoptimaliseerd.

4. Reflecterend luisteren

Dit is een versie van het gebroken telefoonspel, maar dan complexer en bruikbaar voor het contrasteren van subjectieve ervaringen en die van anderen. Hierbij vertelt iemand over een fictieve of levenssituatie waarin een conflict is opgetreden. Het is relevant om te vertellen hoe ze daarbij zijn gekomen, wat ze voelden en hoe ze het hebben opgelost.

Vervolgens herhaalt een andere deelnemer hetzelfde verhaal, enzovoort. Als afsluiting wordt het verhaal van de spreker afgezet tegen dat van de laatste deelnemer en worden de punten van verschil besproken.

5. Ja en nee

Deze techniek pakt de problemen op een directe manier aan. De facilitator kiest zinnen die representatief zijn voor situaties en verwoordt ze hardop. Alle medewerkers moeten zich aan de ene of de andere kant van de kamer opstellen, afhankelijk van of ze het wel of niet eens zijn met de gehoorde uitspraken.

Individuen mogen in elk geval hun standpunt naar voren brengen. Aan het einde van de discussie worden gezamenlijk oplossingen besproken. Het is belangrijk om iedereen aan te moedigen om zich met empathie en correctheid uit te drukken.

Conflictoplossingsdynamieken in het gezin

Conflicten komen ook voor in de gezinsomgeving. Als ze lang aanhouden, is er de neiging om ze te vermijden, waardoor de relatie nog slechter wordt. Hier zijn enkele dynamieken om het emotionele klimaat en het vertrouwen te verbeteren en problemen vanuit een neutraler perspectief te benaderen.

1. De menselijke knoop

Gebruikt plezier als middel om samenwerking en binding aan te moedigen. Hierbij wordt familieleden gevraagd om in een cirkel te gaan staan, hun handen uit te steken en hun ogen te sluiten. Ze gaan dan naar voren en pakken de eerste hand die ze voelen.

Als ze hun ogen openen, is iedereen verstrikt, dus wordt hen gevraagd de knoop van handen los te maken zonder elkaar los te laten. Eindig en bespreek welke emoties naar boven kwamen en hoe ze erin slaagden om met elkaar samen te werken.

2. Opblazen als ballonnen

Heel nuttig voor gezinnen met kinderen, omdat het helpt om emoties te beheersen. Het is een manier om te leren beter te ademen en te stoppen als conflicten dreigen te escaleren.

Iedereen staat in een cirkel en haalt een aantal keer diep adem. Daarbij doen ze hun armen omhoog als ze inademen en laten ze deze zakken als ze uitademen. Dit wordt herhaald tot ze de grond bereiken en een ontspannen houding aannemen.

3. Teken wat je hoort

Om te begrijpen wat er gebeurt als problemen niet direct worden aangepakt en om de manieren waarop anderen zich uitdrukken beter te begrijpen, kun je deze strategie overwegen. Hierbij krijgt een gezinslid een kaart met een tekening. Het gezinslid beschrijft deze zonder te zeggen wat het is.

De anderen moeten het proberen te reproduceren in hun eigen notitieboekje. Aan het eind worden de tekeningen vergeleken en de rollen omgedraaid. Bespreek daarna hoe ze elkaar beter hadden kunnen begrijpen.

4. Rollenspel

Rollenspellen zijn een van de meest veelzijdige manieren om mensen te helpen zich in iemand anders te verplaatsen. Ze worden uitgenodigd om te doen alsof ze een ander lid van de familie zijn of om te handelen volgens toegewezen rollen. De scènes kunnen ook echt of fictief zijn.

Het is belangrijk om elke sessie te begeleiden met een eindgesprek over hoe iedereen zijn rol speelt. Dit levert informatie op over emoties en strategieën om conflicten op te lossen die dan direct kunnen worden behandeld.

5. Het zwijgspel

Het spelen van het zwijgspel helpt om te laten zien wat iemand ervaart als er niet naar hem of haar geluisterd wordt. Het is heel eenvoudig: één gezinslid uit fictieve situaties waardoor hij/zij zich slecht voelt. Een ander kijkt toe en zwijgt. Vervolgens worden de rollen omgedraaid.

Deelnemers wordt dan gevraagd om een lijst te maken van de emoties die ze tijdens het proces voelen. Eindig met het afspreken van oplossingen in vergelijkbare contexten.

6. De bom

Dit is een oefening uit de conflictoplossingsdynamieken voor het oplossen van conflicten met een lage intensiteit. Elk gezinslid krijgt 16 kaarten: 6 met een tekening van een bom en 6 met een vest of een schild. Elke bom is een assertieve uitspraak of verzoek over iets waar de ander last van heeft en elk schild is een manier om dat te weigeren.

Ze worden gevraagd om al hun bommen in een week op te gebruiken, terwijl de vesten of schilden optioneel zijn. Wanneer ze terugkeren naar het overleg, bespreken ze wat ze hebben geweigerd en hoe ze daarmee zijn omgegaan, evenals de emoties die daarbij zijn ontstaan.

Geniet van het moment terwijl je oplossingen vindt

In dit artikel heb je gelezen over conflictoplossingsdynamieken op verschillende gebieden. Je moet echter in gedachten houden dat ze allemaal kunnen worden afgewisseld, zolang je ze maar aanpast aan de grootte van de groep en de leeftijd van de deelnemers .

Daarom moet je als leerkracht, begeleider of psycholoog de conflictoplossingsdynamieken kiezen die het beste bij de situatie past. En zorg er vooral voor dat de groepen plezier beleven aan het spel terwijl ze hun problemen oplossen.