Begoña Rojí over communicatieve vaardigheden voor therapeuten
Begoña Rojí is een professor op het gebied van Persoonlijkheid, Evaluatie en Psychologische Behandelingen (Faculteit Psychologie, UNED). De bijdragen die ze heeft geleverd aan de praktijk van psychotherapie worden weerspiegeld in haar werken. Deze zijn gericht op professionals op het gebied van psychologie.
In haar publicaties benadrukt ze het belang van de communicatieve vaardigheden van een therapeut op het gebied van klinische psychologie. Ze behandelt ook vragen als met welke fenomenen professionals rekening moeten houden bij het nadenken over de patiënt-therapeutrelatie.
Begoña Rojí en Raúl Cabastrero schreven “Entrevistas y sugestiones indirectas: entrenamiento comunicativo para jóvenes psicoterapeutas” (indirecte interviews en suggesties: communicatieve training voor jonge psychotherapeuten). Dit is een basisgids voor professionals die essentiële communicatieve vaardigheden willen ontwikkelen voor de praktijk van klinische psychologie. In dit artikel gaan we in op bepaalde aspecten van dit boek.
Het therapeutische gesprek volgens Begoña Rojí
Het therapeutische gesprek (Engelse link) is een procedure in de psychotherapie. In dit gesprek observeert en analyseert de therapeut het gedrag van een patiënt. Met de informatie die ze krijgen, stellen ze vervolgens een passende behandeling voor de patiënt vast.
Volgens Rojí is het therapeutische interview gebaseerd op communicatie tussen patiënt en therapeut. In feite leert de therapeut hier meer over het probleem van de patiënt en de omringende context.
Daarom is de manier waarop de communicatie tussen therapeut en patiënt plaatsvindt van groot belang. De technieken die de therapeut in het interview gebruikt, spelen een sleutelrol in het totale therapeutische proces.
Begoña Rojí en verbale interventietechnieken
Verbale communicatie verwijst naar berichten uitgedrukt in woorden. Het therapeutische gesprek is grotendeels gebaseerd op de verbale expressie van zowel therapeut als patiënt.
Begoña Rojí suggereert dat wat de therapeut zegt de therapie beïnvloedt. Om deze reden hebben acties als kritiek, lezingen, beschuldigingen of het bombarderen van de patiënt met vragen een negatieve invloed op het proces als geheel.
De therapeut kan zijn toevlucht nemen tot diverse technieken om interviews af te nemen. In die zin maakt Rojí onderscheid tussen directieve en niet-directieve technieken. Directieve technieken bestaan uit alle verbale interventies van de therapeut wanneer de boodschap van tevoren gestructureerd en gepland is.
Bij directieve technieken neemt de patiënt een passieve rol aan. Een voorbeeld van de directieve techniek is een vragenlijst. Dit houdt in dat de therapeut de patiënt rechtstreeks naar zijn problemen vraagt. Bijvoorbeeld “Wat bedoel je daarmee?”
Aan de andere kant stelt Rojí dat niet-directieve technieken verwijzen naar het soort interventie waarbij de therapeut actief luistert en vervolgens enkele uitspraken doet. Ze zullen variëren afhankelijk van wat de patiënt heeft gezegd. Zo speelt de patiënt een actieve rol in de therapiesessie.
Een voorbeeld van een niet-directieve techniek is reflectie. De therapeut neemt het emotionele element van de boodschappen van de cliënt en zet ze om in uitspraken. Bijvoorbeeld: “Je voelde je toen verdrietig” of “Die verandering maakte je bang.”
Non-verbale interventie
Non-verbale communicatie kan worden gedefinieerd als communicatie die niet wordt uitgedrukt door woorden, maar door lichaamstaal. Dit verwijst onder andere naar houding, gezichtsuitdrukkingen en oogcontact.
Tijdens het therapeutische gesprek vormt de non-verbale communicatie van de patiënt een belangrijke bron van informatie over hun gevoelens en gedachten. In die zin is non-verbale communicatie een uitdrukking van het zelf.
De betekenis van non-verbaal gedrag verschilt van persoon tot persoon en van cultuur tot cultuur. Er is echter enige algemene consensus over de betekenis ervan. In ieder geval moet de therapeut altijd elke patiënt afzonderlijk analyseren om hun situatie te begrijpen.
Direct oogcontact tussen patiënt en therapeut duidt op interesse en verlangen naar communicatie. Een patiënt die stijfheid in benen en armen ervaart, kan echter een teken van spanning zijn. Misschien voelen ze zich angstig om bijvoorbeeld over een bepaald onderwerp te praten.
In de therapeutische relatie is niet alleen het non-verbale gedrag van de patiënt van belang. De therapeut moet inderdaad evenveel aandacht besteden aan de berichten die ze naar de patiënt sturen. In feite is de mate waarin patiënten hun therapeut als een professional zien, van grote invloed op de uitkomst van het therapeutische proces.
Om deze reden moet de therapeut enige controle uitoefenen en zich bewust zijn van de non-verbale berichten die hij verzendt. Daarnaast natuurlijk aandacht voor die van de patiënt.
Interactie als belangrijkste factor
Je perceptie van anderen is een primair mechanisme bij elke interactie die je hebt. Dit komt omdat wanneer twee of meer mensen elkaar ontmoeten, de meest invloedrijke factor is hoe de een de ander waarneemt.
Het is bijvoorbeeld waarschijnlijk dat als je iemand onaangenaam vindt, je niet zo aardig tegen diegene bent. Aan de andere kant, als de ander aardig lijkt, zul jij waarschijnlijk ook aardig zijn.
Om deze reden moet de therapeut overwegen hoe patiënten met hen omgaan. Ze moeten ook nadenken over hoe ze omgaan met hun patiënten. De interpersoonlijke perceptie tussen therapeut en patiënt is inderdaad uiterst belangrijk.
Het voorspelt in hoeverre de therapie succesvol zal zijn. Bovendien heeft het de neiging om elk problematisch element in de interactie aan het licht te brengen.
Begoña Rojí en haar werken
Begoña Rojí stopt haar eigen ervaring en professionele training in haar gepubliceerde werken, waar ze praktische oefeningen deelt met voorbeelden uit haar dagelijks leven als psychotherapeut.
Zoals we hierboven vermeldden, belicht dit artikel enkele van de meest relevante aspecten van Rojí’s boek dat ze schreef in samenwerking met Cabastrero. In dit boek demonstreren ze zowel de praktische als theoretische perspectieven van alledaagse fenomenen voor alle professionals op het gebied van psychologie.