Als mensen je kwetsen: emotionele expressie

Als mensen je gevoelens kwetsen, heb je twee opties. De eerste is om de andere kant op te kijken en de pijn te verbergen, waardoor je sterk lijkt te zijn zonder aarzeling. De andere optie is gezonder: verdedig jezelf en genereer een adequate emotionele reactie om je gevoel van eigenwaarde te beschermen.

Als mensen je gevoelens vaak of hevig kwetsen en je reageert niet, dan breek je beetje bij beetje. Sterk zijn is namelijk niet hetzelfde als weerstand bieden, stil zijn of inhouden hoe je je voelt.

Sterk zijn houdt in dat je jezelf toestemming geeft om je emoties en behoeften te uiten en grenzen te stellen. We weten wel dat het niet makkelijk is. Het verzorgen en beschermen van je gevoelens is een belangrijke en gezonde activiteit.

Vaak hoor je dat er niets moeilijker is dan volwassen zijn. Volwassenheid bestaat uit het bereiken van die fase in je leven waar plotseling dingen zoals werk, financiën, familie en persoonlijke voldoening allemaal aspecten zijn die je moet leren ontwikkelen in je leven.

Vaak vergeten we echter dat in werkelijkheid het meest relevante deel van iemands leven zich afspeelt in de kindertijd en adolescentie. Tijdens deze vroege fasen vinden de meest waardevolle leerervaringen en ontwikkelingen plaats. Een van die belangrijke ontwikkelingen heeft ongetwijfeld te maken met emotionele competenties.

Denk hier even over na. Heeft iemand je in je jeugd geleerd hoe je onderscheid kunt maken tussen een emotie en een gevoel? Heeft iemand je geleerd assertiever te zijn? Of om je emotionele behoeften te herkennen en te weten hoe je ze effectief kunt communiceren?

De waarheid is dat deze lessen niet altijd plaatsvinden. Dat is de reden waarom zoveel mensen volwassenheid bereiken en zich enigszins verloren voelen. Ze zijn kwetsbaar en zeer gevoelig voor de dynamiek van hun omgeving, die niet altijd makkelijk is.

In dit stadium kan zelfs de belangrijkste persoon in je leven tot de mensen behoren die je gevoelens kwetsen. Wat kun je in deze situaties doen?

Als mensen je kwetsen moet je assertiever worden

Als mensen je kwetsen, reageer je meestal op twee manieren. Ofwel door te zwijgen of door onmiddellijk te reageren, uit woede of woede. Wat gebeurt er dan als de mensen die die onzichtbare lijn van respect oversteken, mensen zijn die dicht bij je staan? Bijvoorbeeld je partner, een familielid, een vriend of zelfs je baas. Dan wordt alles een beetje ingewikkelder.

In deze situaties kan er meer terughoudendheid zijn. Uiteraard hebben deze mensen je gevoelens gekwetst. Maar, hoe ga je er mee om? Hoe durf je de moed op te brengen om iets te zeggen? Hoe kun je de ander vertellen dat ze je pijn hebben gedaan? En hoe kun je dat doen zonder je kalmte te verliezen, agressief te zijn of duidelijk genoeg over de kwestie?

Daarvoor is emotionele communicatie ongetwijfeld het belangrijkste punt en daar moet je aan werken. Dit zijn dus enkele van de sleutels die je kunnen helpen.

Ontcijfer de gevoelens die je voelt om jezelf assertief te verdedigen

Antonio Damasio, een beroemd neurofysioloog, publiceerde een onderzoek in het tijdschrift Nature dat ons eraan herinnert hoe belangrijk het is om een emotie van een gevoel te onderscheiden. Om te beginnen is een emotie een hele verzameling van chemische en neurale reacties die je ervaart dankzij een stimulans.

• Ten eerste voelt je lichaam de impact van iets dat je homeostase, je interne balans, verandert.
• Ten tweede vertaalt de geest die emotie in een gevoel. Als je in staat bent om wat je voelt te vertalen in gedachten, verschijnt er een gevoel.

Wat betekent dit dus als iemand je beledigt of bekritiseert? Mensen hebben de verplichting om de emoties die ze voelen te ontcijferen. Dus als je die knoop in je maag voelt, of als je hartslag versnelt, of als je borstkas brandt, stop dan en vertaal dit.

Breng het niet tot zwijgen. Zeg niet tegen jezelf dat het niets is. Neem de tijd en moeite om je gevoelens te benoemen, te identificeren en te verduidelijken.

“Ik voel”: de moed om je gevoelens door assertieve communicatie te uiten

Als je eenmaal een naam hebt gegeven aan die gevoelens in jezelf (onder andere vernedering, verontwaardiging, pijn, teleurstelling, verdriet, bedrog), is de volgende stap om te communiceren. Hiervoor moet je het persoonlijke voornaamwoord ‘ik’ in gedachten houden.

Misschien ben je er niet aan gewend om je zinnen met dit voornaamwoord te beginnen. Dit is echter zeer noodzakelijk voor assertieve en emotionele communicatie. Als mensen dus je gevoelens kwetsen, aarzel dan niet om zoiets als de volgende voorbeelden te zeggen:

• “Ik voelde me vernederd toen je die opmerking maakte. Je hebt het misschien gedaan zonder na te denken, maar ik vraag je er rekening mee te houden en het niet nog eens te doen.”
• “Ik heb het gevoel dat je me teleurgesteld hebt met de beslissing die je hebt genomen. Je hebt geen rekening met mij gehouden en je hebt niet naar mijn mening gevraagd.” 

Als mensen je kwetsen, vraag dan emotionele verantwoordelijkheid

Als mensen je kwetsen, moet je het volgende in gedachten houden. Verdedig jezelf. Verduidelijk jezelf en de basis leggen zodat zoiets als dit nooit meer gebeurt.

Daarom moet je voor dit doel de andere persoon uitnodigen om emotionele verantwoordelijkheid in de praktijk te brengen. Wat betekent dat? In principe het volgende:

• Ten eerste ga je een emotionele verantwoordelijkheidsovereenkomst met jezelf sluiten. Als mensen je gevoelens kwetsen, dan ligt die verantwoordelijkheid bij de andere persoon. Als ze het nogmaals doen en je hebt jezelf verdedigd, dan wordt die verantwoordelijkheid de jouwe. Die verantwoordelijkheid betekent echter niet dat het jouw schuld is.
• Ten tweede moet je de andere persoon bewust maken van zijn of haar houding. Je maakt hen duidelijk dat elk soort relatie respect en verantwoordelijkheid vereist. Wat er gebeurd is, mag zich niet herhalen. Beide partijen zullen leren van deze gebeurtenis en zullen ernaar streven om meer empathische, menselijke en betekenisvolle interacties te creëren.

Tot slot moeten we je nog op één aspect wijzen: deze processen kosten tijd. Leren assertief te zijn en je emoties effectief te beheersen om te communiceren is iets wat je in de praktijk zult bereiken.

Vergeet daarom niet om deze strategieën toe te passen als mensen je gevoelens kwetsen. Je zult de veranderingen binnen je relaties merken.