Achttien boeiende breinweetjes

De menselijke geest is een grenzeloos mysterie. Zelfs mét alle moderne wetenschappelijke vooruitgang, blijven er meer vragen dan antwoorden verschijnen, wat betreft de werking van onze hersenen, en hun haast onpeilbare potentie.

Hoewel het misschien nauwelijks voor te stellen, of geloven valt, bestaat er voor een meerderheid van onze mentale functies nog geen definitief bewezen, of consensus-genietend neurofysiologisch verklaringsmodel. Zo tast de wetenschap bijvoorbeeld nog behoorlijk in het duister wanneer het gaat om het hoe en waarom van onze dromen, de genese en opslag van onze herinneringen, en volgens welke mechanismen onze emoties ontstaan en zich ontwikkelen. En dat is slechts een willekeurig topje van de ijsberg.

Aan universiteiten en laboratoria over de hele wereld, worden dagelijks door duizenden academici legio experimenten ontworpen, uitgevoerd én geanalyseerd. Deze intellectueel stimulerende bezig- en bedrijvigheid is een bron – en constante stroom – van pas ontdekte informatie, die ons nagenoeg non-stop blijft verbazen. Hieronder een kleine bloemlezing, of dwarsdoorsnede, in de vorm van achttien fascinerende feitjes over onze geest, en diens eigen-aardigheden.

Curiositeiten van ons brein

1. Uit onderzoek is gebleken dat we tijdens gesprekken een grotere mate van empathie ervaren met mensen die onze onderarm (lichtjes) aanraken, en die voornamelijk in ons rechteroor spreken.

2. Mensen die ter plekke (zomaar) dingen verzinnen – uit hun spreekwoordelijke duim zuigen – neigen ernaar schuin rechts omhoog te kijken. Wanneer ze zich werkelijk de waarheid proberen te herinneren, of sowieso als ze hun geheugen raadplegen, dan wijzen de ogen diagonaal naar links, en naar beneden.

3. Het is algemeen bekend dat mensen die tijdens hun sollicitatiegesprek een bril dragen, (beroepsmatig) een significant grotere kans hebben om aangenomen te worden. Een bril wordt onbewust namelijk geassocieerd mét, en geïnterpreteerd áls een teken van intelligentie en vakbekwaamheid.

4. Het duurt gemiddeld genomen zeventien maanden en zesentwintig dagen om een (ver- en gebroken) grote liefde te vergeten.

5. Een intrigerende studie toont aan dat bij het verbrand raken van onze huid, automatisch bepaalde breincircuits geactiveerd worden. En het frappante was nu net dat diezélfde circuits ook oplichtten – tijdens de live gemonitorde hersenscans – wanneer de proefpersonen geconfronteerd werden met romantische afwijzing.

6. Depressieve individuen dromen drie keer zo veel (en vaak) als mensen die niet lijden aan zulke chronische somber- en matheid.

7. De subjectieve intensiteitsbeleving van fysieke pijn, kun je met maar liefst vierenveertig procent verminderen door naar een foto van een dierbare te kijken. Het effect is bijna net zo effectief als vrij verkrijgbare verdovende middelen (zoals paracetamol, aspirientjes etc.).

8. De hersenactiviteit van kinderen die in de gezins- of familiesfeer zijn blootgesteld aan huiselijk geweld, vertonen vergelijkbare patronen als die van door oorlog getraumatiseerde gevechtssoldaten. Iedere gedachte en gewaarwording laat, letterlijk en figuurlijk, traceerbare sporen na in ons brein. Hoe vaker een gedachte geestelijk gerepeteerd wordt, des te dieper diens voetafdruk in jouw neurologische veld zal zijn, en des te eenvoudiger deze voetdruk je aandacht domineert, en koloniseert. Daarom is het zo belangrijk om opbeurende, bemoedigende gedachten te bevorderen.

9. Videospelletjes kunnen een verslaving veroorzaken zo heftig als heroïne. Dit heeft ongetwijfeld te maken met de aan onze wilskracht gelieerde delicate cerebrale netwerken, die zeer gevoelig zijn voor schommelingen in het zuurstof- en suikergehalte van ons bloed.

10. Wanneer je afgepeigerd, of uitgehongerd bent, is het verhoudingsgewijs lastiger om (ergens) ‘nee’ (tegen) te zeggen, of jezelf gewetengetrouw aan een voornemen te houden.

11. Wat betreft uitputtingssymptomen, is berekend dat de doorsnee persoon zijn of haar concentratie begint te verliezen na ongeveer 90 minuten van aanhoudende, intensieve focus. Daaruit blijkt wel hoe noodzakelijk het is om gedurende de (werk)dag regelmatig pauzes in te lassen, en je (professionele) takenpakket even neer te leggen.

12. Ons brein herbergt een gigantische hoeveelheid neuronale verbindingen. Een miljoen tot de tiende macht, om een globaal getal te geven. In de taal der computers, van bits en bytes, zou het een waanzinnige opslagcapaciteit hebben van vier terabytes aan informatie. In ons innerlijk universum schieten er per dag zo’n 70 duizend gedachten door ons mentale luchtruim, inclusief (uiteraard) een hoop herhalingen.

13. Onze hersenen wegen, vergeleken met ons totale lichaamsgewicht, relatief weinig: zo’n 1.5 kg, gemiddeld. Toch verbruiken ze twintig procent van de door het lichaam geproduceerde energie, en twintig procent van de door de longen opgenomen zuurstof!

14. Een studie uitgevoerd in de Verenigde Staten, heeft geïndiceerd en uitgewezen dat mensen die synthetische geur-, kleur- en smaakstoffen, en kunstmatige conserveermiddelen vermijden, over de gehele linie veertien procent hoger scoren bij IQ-testen. Oftewel: wat we eten beïnvloedt, hetzij positief, hetzij negatief, de prestaties en inherente efficiëntie van ons brein.

15. Ondanks hun ongeëvenaarde faculteiten, zijn onze hersenen niet bijster bekwaam in het onderscheiden van feit en fictie, van werkelijkheid en fantasie. Mede daardoor is het mogelijk om een film aan den lijve te ervaren, alsof het zich in de echte wereld, ‘buiten’ de beperkingen van het scherm, zou afspelen. De emoties die je voelt – angst, verdriet, vreugde – zijn net zo levensecht als wanneer de geënsceneerde, cinematografische gebeurtenissen, zich buiten de bioscoopmuren zouden voltrekken.

16. Onze herinneringen berusten niet altijd op de waarheid, of realiteit. In een experimentele setting, werden foto’s van deelnemende vrijwilligers (bij sociale gelegenheden) zodanig bewerkt – geknipt en geplakt – dat ze verschenen in scenario’s en situaties, of tussen mensen, waar ze nooit zelf bij waren geweest. Toch meenden een heel aantal van hen zich deze gezichten, en taferelen, te herinneren, en gaven ze zelfs gedetailleerde beschrijvingen van de vastgelegde ‘momentopnamen’.

17. Hoewel het je waarschijnlijk in de oren klinkt als een broodje aap verhaal, blijkt toch dat mensen eerder in gezegden geloven die rijmen, dan in gezegden die dat niet doen.

18. De impact van een klap die iemand anders te verduren krijgt, kunnen we zélf fysiek voelen, als diegene er emotioneel van ‘ondersteboven’ is, of een geloofwaardige grimas vertoont. Dit scherp invoelende vermogen hebben we te danken aan de zogeheten ‘spiegelneuronen’ in ons brein, die de waargenomen ervaring reproduceren alsof het jóu overkwam.