Wisława Szymborska: haar biografie en werken
Wisława Szymborska was een Poolse dichter, essayist en vertaler. Ze schreef meer dan vijftien poëziebundels, maar was ook redacteur en illustratrice. Door haar werk kun je de verbazingwekkende persoonlijke en intellectuele evolutie die ze heeft doorgemaakt, leren waarderen. Ze was een vrouw die werd gekenmerkt door de Duitse bezetting van Polen tijdens WO II.
In haar jonge jaren moest Wisława stiekem studeren in het door Duitsland bezette Polen. Na de oorlog werd de dichteres een communist. Haar hele leven lang raakt ze echter gedesillusioneerd door het communisme en keurt het niet meer goed. Na haar eerste twee boeken steunt Wisława Stalin niet langer.
Ze won de Nobelprijs voor de Literatuur, maar haar leven stond niet alleen in het teken van de literaire productie. Wisława Szymborska was ook beroemd om haar Poolse vertalingen van universele meesterwerken.
De jeugd van Wisława Szymborska
Eigenlijk was Wisława haar tweede naam. Haar volledige naam was María Wisława Anna Szymborska, geboren op 2 juli 1923 in Prowent, nu deel van Kórnik, ten westen van Polen. Tijdens haar geboorte was haar vader een butler voor graaf Wladyslaw Zamoyski, een magnaat en grondeigenaar. De graaf bezat ook Prowent.
Haar familie was zeer intellectueel. Iedereen las veel en besprak boeken. Wisława liet haar gedichten altijd aan haar vader zien en als hij ze leuk vond, gaf hij haar een muntje als beloning.
Na een tweede verhuizing in 1931 schreef Wisława zich in in een kloosterschool in Krakau, maar ze kon haar studie daar niet afmaken. De dichter heeft in haar jeugd geleden onder het vroege overlijden van haar vader en de Duitse bezetting van Polen.
De invloed van de Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bezetten de nazi’s Polen in 1939. Daardoor mochten Poolse burgers niet naar openbare scholen. Wisława vervolgde haar studie in een ondergrondse school, onder Wawel Castle.
In de 20e eeuw was Wawel Castle de officiële presidentiële residentie na de bezetting van het land. Krakau werd het thuiskantoor van het Duitse kabinet en Wawel werd later de residentie van Hans Frank, de belangrijkste jurist van nazi-Duitsland.
Na jaren ondergronds te hebben gestudeerd, voltooide Wisława Szymborska in 1941 haar examens op de middelbare school. In 1943 begon ze te werken in de spoorwegindustrie, waardoor ze geen deportatie voor dwangarbeid naar Duitsland hoefde te vrezen. In deze periode slaagde ze erin om Engelse leerboeken te illustreren en begon ze verhalen en gedichten te schrijven.
Toen de oorlog in 1945 eindigde, schreef Wisława zich in aan de Jagiellonian Universiteit om Poolse literatuur te studeren. Later wisselde ze van vak en ging ze sociologie studeren. In 1948 moest ze echter stoppen met haar studie vanwege financiële problemen.
Het literaire begin van Wisława Szymborska
In maart 1945 debuteerde Wisława Szymborska in de krant Dziennik Polski, waar ze haar gedicht Szukam słowa (Op zoek naar het woord) publiceerde. Al snel werden veel van haar gedichten gepubliceerd in verschillende kranten en lokale media.
Nadat ze in 1948 van school was gegaan, nam ze een baan als secretaresse in een tweewekelijks educatief tijdschrift. Rond dezelfde tijd werkte ze ook als illustrator voor dit tijdschrift en bleef ze gedichten schrijven. In 1949 voltooide ze haar eerste dichtbundel.
Zoals de meeste intellectuelen van die tijd weerspiegelen Szymborska’s vroege werken de socialistische filosofie die Polen in die tijd kenmerkte. Haar eerste bundel, Dlatego żyjemy (Dat is waarom we allemaal in leven zijn) uit 1952, bevat veel van de gedichten die haar politieke opvattingen weerspiegelen.
In de jaren ’50 werd Szymborska lid van de Poolse Verenigde Arbeiderspartij. Haar volgende collectie, Pytania zadawane sobie (Jezelf in twijfel trekken), gepubliceerd in 1954, omarmde haar socialistische idealen.
Szymborska raakte echter gedesillusioneerd in de communistische ideologie, en in haar derde gedichtenbundel, Wołanie do Yeti (Roepen naar Yeti), gepubliceerd in 1957, verklaart ze haar ontgoocheling en hoe haar gedachten veranderd waren. De gedichten in deze bundel drukken haar ongenoegen uit over het communisme, in het bijzonder over het stalinisme.
In deze gedichten maakt ze zich zorgen over de mensheid en vergelijkt ze Stalin zelfs met een Yeti. Met deze acties scheidde ze zich af van de Poolse Verenigde Arbeiderspartij.
“Aan het begin van mijn creatieve leven hield ik van de mensheid. Ik wilde iets goeds doen voor de mensheid.”
-Wisława Szymborska-
De dichter heeft uiteindelijk haar eerste twee bundels verworpen. Ze vond dat ze deel uitmaakten van het socialistische realisme waar ze de rest van haar leven zeer kritisch over zou zijn.
Het werk van Wisława Szymborska
Wisława Szymborska heeft in haar hele leven meer dan vijftien poëziebundels geschreven. Ze was echter niet alleen een beroemd dichteres, ze werd ook beschouwd als een criticus en vertaler dankzij haar recensies over boeken en haar vertalingen van Franse poëzie.
Vanaf 1968 begon ze haar eigen column, met de naam Lektury Nadobowiązkowe (Niet-vereist leesmateriaal), waarin ze boeken besprak. De meeste van deze essays werden samengesteld en later gepubliceerd als een boek.
Naast haar Nobelprijs voor de Literatuur in 1996 ontving Szymborska ook veel lofbetuigingen. Onder hen de:
- Poolse Ministerie van Cultuurprijs (1963)
- Goethe-prijs (1991)
- Herder-prijs (1995)
- Poolse PEN-vertaalprijs (1996)
In 1995 kreeg ze van de Adam Mickiewicz Universiteit in Poznań de titel Eredoctor in de Kunsten. In 2011 werd Wisława Szymborska zelfs bekroond met de Orde van de Witte Adelaar. Dit is de hoogste eer die door de Poolse regering aan ieder individu kan worden toegekend.
Het persoonlijke leven en haar nalatenschap
Wisława Szymborska trouwde in 1948 met de dichter Adam Włodek. Hun huis in Krupniczastraat 22, in Krakau, werd de ontmoetingsplaats voor veel schrijvers uit die tijd. Onder de bezoekers zijn onder andere de schrijver Czeslaw Milosz. Het echtpaar scheidde in 1954 maar bleef goede vrienden. Ze hadden geen kinderen.
Szymborska kreeg vijftien jaar later een relatie met de schrijver Kornel Filipowicz. Ze zouden nooit trouwen en woonden altijd gescheiden.
“Laat de mensen die nooit echte liefde vinden maar blijven zeggen dat zoiets niet bestaat. Hun geloof zal het voor hen makkelijker maken om te leven en te sterven.”
Wisława Szymborska stierf vreedzaam in haar slaap op 1 februari 2012, in haar huis in Krakau. Ze was 88 jaar oud en werkte aan een nieuw gedicht.
Tegenwoordig zijn Szymborska’s gedichten in bepaalde schoolprogramma’s opgenomen. Ze is een internationaal bekende dichteres geworden en haar werk is vertaald naar talen, waaronder ook in het Nederlands. Verder zijn ze ook verschenen in onder andere Engels, Frans, Arabisch, Hebreeuws, Japans en zelfs Chinees.
Haar gedichten vallen op door hun nauwkeurigheid en schoonheid. Tegelijkertijd geeft haar poëtische werk het gevoel van ironische onthechting.
“Elk begin is immers slechts een vervolg en het boek met gebeurtenissen is altijd half open.”
-Wisława Szymborska-
Terwijl de Poolse geschiedenis aan het begin van de Tweede Wereldoorlog en het stalinisme haar poëzie duidelijk beïnvloedde, was Wisława Szymborska een diepzinnig dichteres. Ze verkende vele grote waarheden in gemeenschappelijke en alledaagse dingen.
Haar poëzie is een weerspiegeling van de vele dingen die haar leven kenmerkten en hoe dit, net als haar gedichten, evolueerde en elke dag weer vele nieuwe wegen bewandelde.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Szymborska, W., Poniatowska, E., Beltrán, G., & Murcia, A. A. (2008). Poesía no completa. Fondo de Cultura Económica.
- Piotrowski, B. (1998). La gran dama de la lírica: Wislawa Szymborska. Instituto Caro y Cuervo.
- Szymborska, W., ed Filipowicz-Rudek, M., Carlos, J., & intr Baranowska, M. (1998). El gran número. Fin y principio y otros poemas.
- Szymborska, W. (2002). Miracle Fair: Selected Poems of Wislawa Szymborska. WW Norton & Company.