Wees niet te passief: wacht niet tot het leven jóu bij de hand neemt

Als er één levensles is waar mensen vroeg of laat geheid mee geconfronteerd lijken te worden, dan is het wel dat problemen en uitdagingen zelden zichzélf oplossen. Dingen maar eindeloos op hun beloop laten heeft dan ook dikwijls weinig zin. Om gelukkig te zijn, dien je beslissingen te durven nemen. De magie begint ín en bíj onszelf. Als het ons – van binnenuit – lukt om in de gewenste richting te veranderen, dan zal ons bestaan dat goede voorbeeld volgen, en óók een positieve wending nemen. De innerlijke harmonie zal zich langzaam maar zeker evenredig ín en náár onze (sociale) omgeving vertalen.

Een van de meest gerespecteerde schrijvers uit de literatuurgeschiedenis is zonder twijfel Anton Chejov. Met zijn scherpe, gelouterde observatievermogen en virtuoze pen, herinnerde hij ons eraan dat de doorsnee persoon zich doorgaans, emotioneel en psychologisch, opstelt als een speelbal, slachtoffer, of geluksvogel, van toevallige externe omstandigheden en gebeurtenissen. Wijze mensen, daarentegen, nemen hun lot – zo veel als mogelijk – daadkrachtig in éigen hand, en eisen het beste van zichzelf.

We beseffen nochtans dat mensen soms geen keus (lijken te) hebben, worden gedwongen tot wachten. Zoals de tiener die reikhalst, en hunkert, naar volwassenheid. De aspirant-gegadigde, die op de arbeidsmarkt een goede, geschikte baan hoopt te vinden. Of de forens in het openbaar vervoer, die op de bus, trein, tram of metro wacht, om hem of haar (dichter) naar huis te brengen. We wachten altijd wel op iets (of iemand).

De kunst van het wachten, geduldig, zonder frustratie, hangt nauw samen met het vermogen om tijdens deze voorheen als ‘verspild’ weggezette tijd, innerlijk zogezegd zaadjes te planten. Nodig jezelf, onderweg, uit tot kleine acties, bedachtzame benaderingen en bescheiden initiatieven, schat deze op waarde, en creëer aldus je eigen momentum. Denk er eens rustig over na – het is écht de moeite waard.

Wanneer wachten de enige optie lijkt te zijn

De meesten van ons zijn opgegroeid, en geïndoctrineerd, in een cultuur van collectieve illusies en beloningen met een dubbele bodem. We geloven dat, net als in veel films en sprookjes, het leven(sverhaal) altijd een goed einde heeft. Vòòrdat we ooit positieve bevestiging ontvingen, werd ons al ingeprent dat teleurstellingen getolereerd dienen te worden. Gewoon even slikken. Tussen neus en lippen door, met gedempte stem, werd ons verder ook verzekerd dat goede dingen gegarandeerd goede mensen overkomen.

Naarmate we meer en meer begonnen te worstelen met de werkelijkheid, en op de bij ons bekende paden steeds opnieuw pardoes in berenvallen trapten, concluderen velen van ons vroeg of laat dat we als mens nul komma nul controle hebben over wat we normaliter ons leven noemen. Aldus ontmoedigd, nemen we een passieve, sceptische, defensieve houding aan: we overtuigen onszelf, mentaal, dat het misschien toch beter is om te wachten, stil te staan, en onze psychologische wortels stevig en welig te laten tieren in onze comfortzone, terwijl we onze blik op het raam richten, waar het leven als toeschouwer aan ons voorbijglijdt. We leunen achterover, en hopen stiekem dat we een onaangekondigd bezoekje krijgen van meneer mazzel, die grote bofkont, met zijn gelukkige toevalstreffers.

Wachten moet nooit onze enige optie zijn, als copingmechanisme voor onze problemen, en voor de existentiële leegte die we ervaren. Het is tijd om je wispelturige sentimenten even te parkeren, en helder te reflecteren op wat je écht nodig hebt. Het leven is namelijk geen picnic. Dat weten we allemaal wel. Maar evenmin is het inherent ‘slecht’ of vijandig. Nee, de realiteit is zo taai of juist zo toegankelijk als jouw eigen blik eróp, en interpretatie erván.

Wanneer je stopt met (af)wachten, verandert je leven

We zijn vatbaar voor het beschuldigende vinger syndroom. Dat wil zeggen: de neiging om onze omstandigheden, en onze sociale omgeving, de schuld te geven van ons ongeluk. Met dit giftige gedachtepatroon halen we onszelf, en indirect ook anderen, door het slijk, en zaaien we daar – tegelijk – de onkruid-zaadjes van toekomstig lijden.

Je hebt het volgende vast al eens eerder gehoord en gelezen, maar het kan geen kwaad om het opnieuw te internaliseren, en tot je door te laten dringen: wat we denken, beïnvloedt in hoge mate ons gedrag, en onze emoties. Toch gaat het op hol geslagen paard van onze angst er soms met ons vandoor, als diens teugels aan onze grip ontglippen.

‘Als ik mijn partner niet langer de schuld in de schoenen schuif van mijn eigen ongeluk, en hem (of haar) verlaat, dan zal ik zo alleen zijn, en daar ben ik stiekem nóg banger voor dan welk scenario dan ook.’ ‘Ik wacht liever voor nieuwe vacatures in de stad, of het gebied waar ik nu woon, dan serieus een verhuizing te overwegen voor een baan. Alleen al de gedachte om mijn vertrouwde omgeving achter me te laten, veroorzaakt een bijna verlammende onzekerheid in mij.’

Zonder precies te weten hóe, of zelfs waaróm, kopieert onze geest getrouw de routine van een wasmachine: bepaalde zinsneden, beelden, en negatieve emoties blíjven maar in de rondte tollen, zich met elkaar vermengen, langs elkaar heen wrijven. We raken in de bé- en vérnauwende ban van dingen die niet gaan zoals we gehoopt of gevisualiseerd hadden, en verliezen zaken die (nog) wél goed gaan geheel uit het oog. Dat is een recept voor innerlijke ellende. Daarom dienen we onze cognitieve gewoonten te bevrijden van hun eigen juk, en te begrijpen dat het leven niet op óns wacht, zelfs als wíj dat vice versa wel doen. Het leven neemt geen pauzes, en geeft geen expliciete waarschuwingen. Door het leven lankmoedig langs ons heen te laten gaan, ontnemen we het zijn sprankeling en potentie.

Strategieën voor het teweegbrengen van verandering, in je leven

Op het gebied van geluk, en het realiseren van onze dromen, bestaat er geen gouden formule, of magische toverspreuk. Ieder van ons moet ín en vanuít zichzelf de bestaans-balans vinden die het beste past bij zijn of haar specifieke behoeften, karakter, en situatie.

Toch zijn er een aantal basale, fundamentele leidraden, en richtlijnen, die ons over de afgrond van onze eigen angst heen helpen, zodat we (weer) de mogelijkheid hebben om te veranderen, en vooruit te gaan, in plaats van als een bevroren standbeeld aan de grond genageld te (blijven) staan. De instructies luiden als volgt:

• We zouden niet zo beducht en bevreesd moeten noch hoeven zijn voor het maken van (inschattings)fouten, van flaters, of voor falen. Niet eindeloos wachten tot het grote geluk je – als een kans van één op duizend – spontaan in de schoot geworpen wordt, betekent immers beslissingen (durven) nemen. En als een keuze een keer verkeerd uitpakt, of achteraf niet de juiste blijkt te zijn, dan is dat allerminst het einde van de wereld. Waar het om gaat is dat we actief stappen zetten, en – vrij onverveerd, zoals (in ‘t)Wilhelmus – blijven proberen.
• Degenen die stoppen met wachten, en het wagen te ágeren, doen dat niet vanuit de overtuiging dat alles vlekkeloos zal verlopen. Zij komen in actie omdat het hun enige echte keus is, omdat stokstijf stil blijven staan ons nergens brengt. Beweging, en in beweging zíjn, is de kwintessens van het leven.
• Reguleer je obsessie met beheersing, je controle-dwang, en de utopische wens om alles bij voorbaat te kunnen voorspellen. Leer de onderliggende angst kennen, en laat die dan los.
• Leg de onwillekeurige, negatieve, mentale dialoog het zwijgen op. En stop met het herkauwen van fatalistische gedachten. Allebei staan ze – als verstandelijke maar ònverstandige tic – namelijk garant voor (meer en meer) misère.
• Laat je niet continu in beslag nemen door zenuwachtige anticipatie – wat er allemaal wel niet zou kunnen gebeuren, te ja of te nee – en focus je op het cultiveren van een open, ontvankelijke, onbeslommerde geest. Benader het leven niet als probleem dat opgelost kan, of zelfs zou moeten worden. Ons bestaan is geen kruiswoordpuzzel. Het is een onmetelijk mysterie, dat bovenal geleefd, gevierd, en ervaren kan en màg worden.