We zijn allemaal onwetend over iets

Onze cultuur kent een irrationele opvatting die ongeveer luidt als volgt: ‘Ik moet competent zijn en intelligentie en wijsheid tonen in alles wat ik doe’. Met andere woorden: we zouden onfeilbaar moeten zijn, in de ogen van anderen tenminste. We mogen geen fouten maken.

Mensen die te veel taken op zich nemen, zijn ontzettend bang om minderwaardig, onwetend of minder intelligent te zijn. Ze hebben het gevoel dat ze zullen worden afgewezen als ze niet goed genoeg zijn in bepaalde kennisgebieden, bepaalde vaardigheden of een bepaalde kunde. En niet goed genoeg zijn is dusdanig onaanvaardbaar dat het ze ontzettend veel angst bezorgt.

Als we hierover nadenken, zullen we ons snel realiseren dat dit een absurde en contraproductieve angst is. Het is waar dat het bezitten van bepaalde vaardigheden, kwaliteiten of wijsheid iets is dat ons blij maakt. Wanneer anderen ons bewonderen, complimenten geven of feliciteren met iets dat we goed gedaan hebben, voelen we ons erg goed over onszelf. We voelen ons trots.

Het is één ding om van lof te genieten, maar het is een heel ander ding als ons zelfvertrouwen gebonden is aan hoe intelligent, geleerd en vaardig we zijn. Ons zelfvertrouwen zou hiervan niet afhankelijk moeten zijn.

Eigenwaarde zou nooit afhankelijk moeten zijn van oppervlakkige waarden, fysieke dingen, intelligentie, successen, prestaties of de acceptatie van anderen. Deze waarden zijn namelijk op elk moment zeer makkelijk te verliezen en het is niet de bedoeling dat het met ons zelfvertrouwen dan ook maar meteen bergafwaarts gaat. Het zal je een zeer kwetsbaar persoon maken.

Er zal altijd wel iemand zijn die knapper is dan jij of slimmer, geleerder, succesvoller… Als je zelfvertrouwen en je gevoel van eigenwaarde dan ook afhankelijk zijn van anderen, zal je emotioneel zwak zijn. Ongemak en het niet accepteren van jezelf zal je leven overnemen.

Waar komt deze opvatting vandaan?

Helaas wordt ons van jongs af aan geleerd dat we ‘hard moeten leren’, ‘iemand moeten zijn in het leven’, ‘de beste moeten zijn’, want als we dit niet doen… zouden er slechte dingen kunnen gebeuren! Bijvoorbeeld: het niet zijn van de slimste persoon in de conversatie, het niet hebben van een waardige baan, het niet succesvol zijn… wat zullen anderen wel niet denken? We zouden veroordeeld zijn tot een middelmatig leven! Wat een schande!

Stel je eens voor hoe een kind zich voelt als het deze lessen te leren krijgt. Hij zal opgroeien met het idee dat hij nummer één moet zijn en constant zal moeten laten zien dat hij waardig is. Hij zal besluiten te concurreren met anderen om ‘de beste te zijn’, in plaats van te concurreren met zichzelf om zichzelf uit te dagen en plezier te hebben. Het kind zal angstig opgroeien en zal het als bedreigend ervaren wanneer zijn waarde niet erkend wordt… Overweldigend hè?

Om een aangeleerde overtuiging te ontmantelen, moeten we onszelf van de argumenten voorzien die ons ervan zullen overtuigen dat wat we denken volledig irrationeel, surreëel en absurd is. Daarom moeten we hem afwijzen en vervangen met gezondere overtuigingen. Enkele van de argumenten die je kunt gebruiken zijn de volgende:

• Intelligentie is niet de belangrijkste waarde: Zoals we eerder al zeiden, is wel of niet onwetend, intelligent of geleerd zijn niet zo belangrijk. We kunnen ook prima leven als we niet zo intelligent zijn en dat doet niets af aan onze waarde als persoon. De werkelijke waarde die er toe doet is liefde. Liefde voor het leven, voor jezelf en voor anderen.
• We zijn allemaal wel ergens onwetend over: We zijn allemaal onwetend over iets. Iedereen negeert gewoonweg andere dingen en dit is ontzettend waar. Een dokter kan misschien veel weten over geneeskunde, maar geen flauw benul hebben van computers. Een elektricien kan veel kennis hebben over elektriciteit, maar hij is waarschijnlijk behoorlijk slecht in fotografie…

Het is zo dat we ernaar streven perfect te zijn en zo veel te weten, net zolang tot we dit denkbeeldige doel bereiken dat niet bestaat. Het bestaat alleen in onze geest. Laten we accepteren wat echt is: we zijn allemaal onwetend over een oneindig aantal dingen en daar is niets mis mee. De wereld blijft draaien.

Onze relaties met anderen zullen beter worden. Door te laten zien dat we succesvol, intelligent of wijs zijn denken we dat we de waardering van anderen zullen winnen en dit is misschien wel waar, vooral wanneer deze waardering afkomstig is van lege mensen die een evenzo lege waardeschaal hanteren.

Gelukkig zijn er erg veel mensen in de wereld die authentieke mensen oprecht waarderen, die zichzelf tonen zoals ze zijn. Ze waarderen mensen die toegeven dat ze niet perfect en overal goed in zijn, maar dat ze bereid zijn met plezier te leren. Dit zijn de werkelijk heldhaftige mensen.

Laat jezelf onwetend overkomen en je zult zien dat er niets slechts zal gebeuren. Ben je bang om je hand op te steken in de klas vanuit de angst onwetend te lijken? Zie je niet in dat je pas echt onwetend zult zijn als je je hand niet opsteekt? Deze paradoxale effecten zijn typisch binnen de psychologie: vanuit de angst om dom te lijken, blijk ik uiteindelijk dom te worden.

We zouden deze angst die ons vertelt dat er iets slechts zal gebeuren als we het antwoord op een vraag niet weten of als we falen, moeten negeren. Er zal niets gebeuren, je zult blijven leven. Dus, durf al die dingen te doen die je in verlegenheid brengen of waarvoor je bang bent om ze te doen: steek je hand op tijdens de les, beantwoord vragen en leer tegelijkertijd dingen die je nog niet wist.